Konkubinat a prawo do opodatkowania z dzieckiem

Prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania w rocznym zeznaniu podatkowym w charakterze tzw. samotnego rodzica nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione. Zostało ono przewidziane wyłącznie dla tych z nich, które rzeczywiście samotnie wychowują dzieci. Stąd, gdy rodzic dziecka żyje w konkubinacie, nawet z partnerem niebędącym ojcem dziecka, to nie jest osobą samotnie wychowującą dziecko i w konsekwencji nie mogą mieć do niego zastosowania preferencyjne zasady opodatkowania dochodów, określone w art. 6 ust. 4 ustawy o pdof. Tak rozstrzygnął NSA w wyroku z dnia 14 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 1642/16.

Podatniczka będąca panną wychowywała w roku podatkowym małoletnie dziecko. Rozliczając się z podatku dochodowego w zeznaniu za ten rok uznała, że ma prawo do preferencji w postaci wspólnego opodatkowania z dzieckiem, jako osoba samotnie je wychowująca, bo nie była mężatką. Ponadto jej partner, z którym żyje i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, nie jest ojcem jej dziecka.

Jej opinii nie podzieliły jednak organy podatkowe zarówno pierwszej instancji, jak i odwoławczy, wydając decyzję, z której wynikało, że nie miała ona prawa do wspólnego rozliczenia z dzieckiem. W opinii obu organów podatkowych oprócz spełnienia ustawowych przesłanek do skorzystania z tego sposobu opodatkowania, do których należy m.in. posiadanie statusu panny, dla zastosowania omawianej preferencji konieczne jest również spełnienie przesłanek faktycznych. A ponieważ w roku podatkowym, którego dotyczyła wydana przez organ pierwszej instancji i utrzymana przez organ odwoławczy decyzja, podatniczka faktycznie wychowywała dziecko wraz z partnerem życiowym, w ich opinii nie była ona w rzeczywistości osobą samotnie wychowującą małoletnie dziecko.

Podatniczka przedmiotową decyzję zaskarżyła do WSA. Skład orzekający przyznał jej rację. Dokonując swojego rozstrzygnięcia sąd I instancji uwzględnił literalne brzmienie uregulowań ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązujących w omawianym zakresie. Wynika z nich z kolei, iż za osobę samotnie wychowującą dziecko uważa się: pannę, kawalera, wdowę, wdowca, rozwódkę, rozwodnika albo osobę, w stosunku do której orzeczono separację, jak również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Na tej podstawie uznał, że podatniczka miała prawo rozliczyć się w rocznym zeznaniu podatkowym wspólnie z dzieckiem.

Od wyroku WSA skargę kasacyjną do NSA złożył organ podatkowy, a ten z kolei uznał ją za uzasadnioną i uchylił zaskarżony wyrok w całości.

W opinii składu orzekającego o możliwości preferencyjnego rozliczenia dochodów z dzieckiem nie decyduje wyłącznie stan cywilny rodzica. Gdyby ten tok rozumowania przyjąć za prawidłowy, to zdaniem NSA należałoby uznać, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym, określonym przepisami ustawy o pdof, jest osobą samotnie wychowującą dziecko w zakresie działania tej ustawy. Tymczasem - jak podkreślił sąd II instancji - rozumienie słowa "samotnie" nie nasuwa żadnych wątpliwości interpretacyjnych. W kontekście uregulowań dotyczących preferencyjnego sposobu opodatkowania oznacza ono - w jego opinii - bez udziału innej osoby. Skoro zatem podatniczka wychowywała w roku podatkowym małoletnie dziecko pozostając w związku partnerskim, nie miała statusu osoby samotnie wychowującej dziecko i w efekcie nie przysługiwało jej preferencyjne opodatkowanie.