POLECAMY |
||
Przedsiębiorstwo w spadku to ogół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej, stanowiących mienie przedsiębiorcy (lub przedsiębiorcy i jego małżonka) w chwili jego śmierci. Wykorzystanie tej instytucji, wprowadzonej do porządku prawnego ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, umożliwia funkcjonowanie firmy do momentu formalnego ustalenia spadkobierców i podjęcia przez nich decyzji co do dalszych losów przedsiębiorstwa. W związku z tym, że przedsiębiorstwo w spadku posiada status podatnika, jest zobowiązane do złożenia zeznania rocznego.
Zmarły przedsiębiorca (osoba fizyczna, która we własnym imieniu wykonywała działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG) oraz przedsiębiorstwo w spadku (jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej) to dwaj odrębni podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przedsiębiorstwo w spadku nie kontynuuje podmiotowości podatkowej zmarłego przedsiębiorcy, lecz podmiotowość tę nabywa. Skutkiem powyższego opodatkuje jedynie własne dochody osiągnięte w okresie od daty śmierci przedsiębiorcy do wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do wykonywania czynności zachowawczych. Przedsiębiorstwo w spadku zobowiązane jest więc złożyć zeznanie roczne za rok, w którym zmarł przedsiębiorca, a także za lata kolejne, jeżeli nadal będzie funkcjonowało.
Rozliczenia rocznego przedsiębiorstwa w spadku dokonują ustanowieni zarządcy sukcesyjni albo osoby uprawnione do podejmowania czynności zachowawczych przed ustanowieniem zarządcy sukcesyjnego. Zeznanie składa się na formularzach: PIT-36S, PIT-36LS lub PIT-28S, w zależności od formy opodatkowania stosowanej przez zmarłego przedsiębiorcę (tj. skala podatkowa, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Należy zaznaczyć, że przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane kontynuować formę opodatkowania tylko do końca tego roku, w którym przedsiębiorca zmarł.
Wypełniając roczne zeznanie podatkowe przedsiębiorstwa w spadku, należy wpisać NIP zmarłego przedsiębiorcy oraz jego dane: nazwisko, imię, datę urodzenia. Podawanie adresu nie jest w tym przypadku konieczne. Adresatem zeznania jest naczelnik urzędu skarbowego właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy. Formularz podpisuje zarządca sukcesyjny, a jeśli nie został jeszcze ustanowiony - osoba uprawniona do dokonywania czynności zachowawczych, jeśli zgłoszono zamiar kontynuacji działalności gospodarczej.
W związku z tym, że przychody przedsiębiorstwa w spadku zaliczane są tylko do jednego źródła - pozarolniczej działalności gospodarczej, w formularzach rozliczenia rocznego można wypełnić wyłącznie rubryki odnoszące się do tego źródła. Okoliczność, że zmarły przedsiębiorca pobierał równocześnie emeryturę, osiągnął przychód ze stosunku pracy lub z działalności wykonywanej osobiście, nie ma w tym przypadku znaczenia, gdyż nie jest to zeznanie roczne zmarłego przedsiębiorcy.
Przychodami przedsiębiorstwa w spadku są wszystkie przychody związane z pozarolniczą działalnością gospodarczą prowadzoną przez to przedsiębiorstwo, w tym w formie spółki cywilnej. Zalicza się do nich również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wchodzących w skład przedsiębiorstwa w spadku niezależnie od tego, kiedy zostały nabyte przez zmarłego przedsiębiorcę, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1.500 zł.
Jednocześnie przedsiębiorstwo w spadku, jak każdy inny podatnik prowadzący działalność gospodarczą, może zaliczać do kosztów podatkowych własne wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła (z wyjątkiem wymienionych w art. 23 ustawy o pdof). Oprócz tego w rachunku podatkowym mogą zostać rozliczone koszty poniesione przez zmarłego przedsiębiorcę, związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, które zgodnie z ustawą podlegałyby potrąceniu w okresach sprawozdawczych przypadających po śmierci przedsiębiorcy.
Do kosztów podatkowych przedsiębiorstwa w spadku należeć będą także odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych po zmarłym przedsiębiorcy. Warto przy tym wspomnieć, że przedsiębiorstwo w spadku kontynuuje amortyzację, przyjmując jako jej podstawę wartość początkową ujawnioną w ewidencji prowadzonej przez zmarłego przedsiębiorcę z uwzględnieniem dokonanych już odpisów.
Sporządzając zeznanie roczne, przedsiębiorstwo w spadku może obniżyć własny dochód osiągnięty w roku podatkowym o stratę z działalności gospodarczej poniesioną i nieodliczoną przez zmarłego przedsiębiorcę. Rozliczenie odbywa się na zasadach ogólnych, czyli w oparciu o treść art. 9 ust. 3 ustawy o pdof. Zgodnie z obecnie obowiązującym brzmieniem tego przepisu, podatnik może:
Obydwa warianty rozliczania straty mają zastosowanie do strat poniesionych od roku 2019 - straty z lat wcześniejszych mogą być rozliczane wyłącznie według pierwszego z przywołanych sposobów, tj. w ciągu 5 lat, maksymalnie o połowę wartości w jednym roku podatkowym.
Przedsiębiorstwo w spadku może obniżyć swój dochód tylko o taką stratę zmarłego przedsiębiorcy, która została poniesiona w ramach tego samego źródła przychodów, czyli z działalności gospodarczej.
Zgodnie z treścią art. 26e ust. 10 ustawy o pdof, jeżeli podatnik zmarł przed upływem 6 lat następujących bezpośrednio po roku, w którym skorzystał lub miał skorzystać z ulgi na działalność badawczo-rozwojową, nieodliczoną kwotę odlicza przedsiębiorstwo w spadku, jeżeli kwoty tej zmarły nie wykazał w zeznaniu rocznym. Nieodliczoną kwotę przedsiębiorstwo w spadku odlicza w okresie, w jakim prawo to przysługiwało zmarłemu podatnikowi.
Jeżeli zmarły przedsiębiorca korzystał z preferencji polegającej na zwolnieniu z opłacania podatku na zasadach kredytu podatkowego (art. 44 ust. 7a ustawy o pdof), to do przedsiębiorstwa w spadku mają zastosowanie przepisy regulujące obowiązek rozliczenia tej ulgi oraz uregulowanie odnoszące się do postępowania w przypadku utraty prawa do zwolnienia.
Doliczenia dochodu, którego nie doliczył zmarły przedsiębiorca, należy dokonać w części C załącznika PIT/Z składanego razem z zeznaniami PIT-36S albo PIT-36LS.
W rozliczeniach za 2020 r. w formularzach PIT-36S, PIT-36LS i PIT-28S oraz w załączniku PIT/IP dodany został nowy blok, w którym wypełniający je podatnicy w przypadku wierzycieli - uprawnieni, a w przypadku dłużników - zobowiązani są do wykazania zmniejszeń i zwiększeń odpowiednio podstawy opodatkowania (straty) lub przychodów o wartość wierzytelności i zobowiązań wynikających z transakcji handlowych. Chodzi tu o zwiększenia i zmniejszenia wynikające z zastosowania tzw. ulgi na złe długi, o której mowa w art. 26i ustawy o pdof i odpowiednio art. 11 ust. 4-19 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1905 ze zm.). W celu prawidłowego wywiązania się z tego obowiązku (dłużnicy) lub uprawnienia (wierzyciele) podatnicy wypełniający PIT-36S oraz PIT-36LS wypełniają dodatkowo nowy załącznik PIT/WZ, a wypełniający PIT-28S - nowy złącznik PIT/WZR. W odniesieniu do danej transakcji wykazują w nim nazwę i NIP dłużnika lub wierzyciela, nr faktury/rachunku/umowy, datę wystawienia faktury/rachunku lub zawarcia umowy, datę upływu terminu zapłaty oraz wartość wierzytelności/zobowiazania.
W art. 6 ust. 2-3a i 8-9 ustawy o pdof ustawodawca przyznał małżonkom prawo do wspólnego opodatkowania po spełnieniu kryteriów określonych w tych przepisach. W myśl art. 6a ust. 1 ustawy o pdof, wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:
Powstanie przedsiębiorstwa w spadku nie niweczy tego uprawnienia, jednak wspólne opodatkowanie dotyczy tylko dochodów zmarłego przedsiębiorcy uzyskanych do dnia jego śmierci. Nie ma możliwości łącznego opodatkowania dochodów małżonka oraz przedsiębiorstwa w spadku.
|
Przykład 1 Podatnik prowadzący indywidualną działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych według skali podatkowej zmarł 25 października 2020 r. Uprzednio ustanowił zarządcę sukcesyjnego w osobie swojego syna. Syn zmarłego przedsiębiorcy jest obowiązany złożyć zeznanie roczne PIT-36S za przedsiębiorstwo w spadku. W zeznaniu tym zostaną uwzględnione tylko dochody tego przedsiębiorstwa osiągnięte od dnia otwarcia spadku, czyli od 25 października, do końca roku 2020. Dochody z działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego oraz dochody z emerytury uzyskane za okres od 1 stycznia do 24 października 2020 r. nie są dochodami przedsiębiorstwa w spadku i nie powinny być uwzględniane w zeznaniu rocznym PIT-36S. Dochody zmarłego przedsiębiorcy mogą stanowić przedmiot odrębnego rozliczenia z fiskusem.
Po zmarłym 4 kwietnia 2020 r. przedsiębiorcy (zasady ogólne - skala podatkowa) pozostał sklep motocyklowy. W okresie od otwarcia spadku do końca roku sprzedano 7 motocykli, przy czym jeden z nich nabyty został jeszcze za życia przedsiębiorcy. W zeznaniu rocznym PIT-36S, jako przychód przedsiębiorstwa w spadku ujęte zostaną wpływy z tytułu sprzedaży wszystkich siedmiu motocykli dokonane po dniu otwarcia spadku. Jednocześnie w rubryce służącej rozliczeniu kosztów uzyskania przychodów znajdzie się suma wydatków poniesionych na ich zakup.
Przedsiębiorstwo w spadku, jako płatnik składek, uiściło składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy za miesiąc, w którym ten zmarł. Poniesiony wydatek nie będzie mógł być jednak odliczony w zeznaniu rocznym przedsiębiorstwa w spadku, gdyż składki nie zostały opłacone bezpośrednio przez podatnika, którego dotyczyły (art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a oraz art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o pdof). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
