Praca zdalna na rzecz zagranicznej firmy

Podatnik w 2021 r. zawarł umowę o pracę z firmą mającą siedzibę w Niemczech, która nie ma w Polsce przedstawicielstwa ani oddziału. Podatnik ma miejsce zamieszkania w Polsce, gdyż tu posiada ośrodek interesów życiowych. Zgodnie z umową miejsce jego pracy jest w Berlinie. W związku z pandemią koronawirusa, pracodawca skierował go do pracy zdalnej w miejscu stałego zamieszkania (do Polski). Miesięczne wynagrodzenie było opodatkowane w Niemczech. Czy podatnik powinien wykazać to wynagrodzenie w PIT-36?

Jeśli podatnik nie uzyskał innych dochodów opodatkowanych w Polsce według skali podatkowej, nie chce korzystać z preferencyjnego rozliczenia rocznego i posiada potwierdzony przez pracodawcę wykaz dni pracy zdalnej, to nie powinien uwzględniać tego wynagrodzenia w PIT-36 i załączniku PIT/ZG.

Skoro w rozpatrywanej sytuacji pracownik jest polskim rezydentem podatkowym, to stosownie do art. 15 ust. 1 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. nr 12, poz. 90), wynagrodzenie otrzymywane przez niego z tytułu pracy wykonywanej na terytorium Polski powinno podlegać opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. Przy czym Polska i Niemcy w listopadzie 2020 r. zawarły wzajemne porozumienie w zakresie stosowania m.in. tego przepisu. Otóż strony porozumienia przyjęły, że w sposób szczególny będą traktowani pracownicy transgraniczni, którzy w związku z COVID-19 zostali skierowani przez pracodawcę do pracy zdalnej, wykonywanej z domu w kraju rezydencji. Porozumienie wprowadziło fikcję prawną na potrzebę stosowania art. 15 ust. 1 umowy. Na jego podstawie pracę wykonywaną w państwie rezydencji przez pracownika na rzecz pracodawcy z drugiego państwa, można uznać za pracę wykonywaną w państwie, w którym pracownik wykonywałby tę pracę, gdyby nie podjęto działań antykryzysowych, pod warunkiem, że posiada on potwierdzony przez pracodawcę wykaz dni pracy zdalnej, która była spowodowana wyłącznie przez środki podjęte ze względu na pandemię koronawirusa. W takiej sytuacji dochody pracownika z pracy zdalnej są opodatkowane w Niemczech.

Rozwiązanie to dotyczy wyłącznie pracowników transgranicznych, którzy z powodu pandemii koronawirusa zostali skierowani przez pracodawcę do pracy zdalnej, tj. wykonywanej z domu w kraju rezydencji. Natomiast nie ma zastosowania do:

• pracowników świadczących pracę zdalną z państwa rezydencji lub państwa trzeciego, która i tak byłaby świadczona w ten sposób niezależnie od kryzysu związanego z pandemią, oraz
• tych pracowników, którzy z uwagi na zapisy umowy o pracę są zobowiązani do świadczenia pracy zdalnej z państwa rezydencji.

Porozumienie weszło w życie w listopadzie 2020 r. i ma moc wstecznie obowiązującą, począwszy od 11 marca 2020 r. Zostało wprawdzie zawarte na czas określony do dnia 31 grudnia 2020 r., jednakże ulega automatycznemu przedłużeniu o kolejne miesiące, chyba że zostanie wypowiedziane przez którekolwiek z państw.

Do dochodów uzyskanych przez podatnika z pracy najemnej wykonywanej w Niemczech będzie miała zastosowanie metoda wyłączenia z progresją (art. 24 ust. 2 lit. a umowy). Metoda ta polega na tym, że dochód uzyskany ze źródeł położonych za granicą wyłącza się z podstawy opodatkowania w Polsce. Brany jest on jednak pod uwagę przy ustalaniu podatku należnego od dochodu osiągniętego w Polsce. Do tego dochodu stosuje się wówczas stawkę podatku właściwą dla kwoty łącznego dochodu podatnika, tj. dochodu osiągniętego zarówno w kraju, jak i za granicą. Wynika tak z art. 27 ust. 8 updof. W przypadku tej metody podatnik składa zeznanie PIT-36 wraz załącznikiem PIT/ZG, jeżeli:

• osiągnie inne dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce według skali podatkowej,
• będzie chciał skorzystać z preferencyjnego rozliczenia rocznego, tzn. złożyć zeznanie łącznie z małżonkiem lub opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Uzupełniająco dodajmy, że przedstawionego wyjaśnienia nie można odnosić do sytuacji wszystkich polskich rezydentów podatkowych, którzy w czasie pandemii wykonują pracę zdalną dla zagranicznych pracodawców. Polska nie podpisała bowiem z innymi państwami, oprócz Niemiec, szczególnych porozumień dotyczących opodatkowania dochodów osób wykonujących z powodu pandemii pracę zdalną w kraju zamieszkania. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania uzależniają miejsce opodatkowania od kraju, w którym praca jest faktycznie wykonywana. Wobec tego, co do zasady, dochody osoby fizycznej z tytułu wykonywania pracy zdalnej w Polsce, podlegają opodatkowaniu wyłącznie w Polsce i nie znajdzie tu zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania. Dochody te w zeznaniu podatkowym (PIT-36) łączy się z innymi dochodami opodatkowanymi według zasad określonych w art. 27 ust. 1 updof i nie wykazuje się ich w załączniku PIT/ZG. Ponadto na osobach fizycznych osiągających dochody ze stosunku pracy z zagranicy ciąży obowiązek wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek z tego tytułu (art. 44 ust. 1a pkt 1 updof).