Pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i w prywatnym domu pomocy a prawo do ulgi rehabilitacyjnej

Osoba niepełnosprawna w 2019 r. przebywała w zakładzie opiekuńczo-leczniczym (działającym przy szpitalu) oraz w prywatnym Domu Pomocy. Czy w ramach ulgi rehabilitacyjnej może odliczyć opłaty za pobyt w tych placówkach? Czy za 2019 r. może się rozliczyć razem z małżonkiem? W jaki sposób powinna udokumentować poniesione wydatki?

Ogólne warunki korzystania z ulgi rehabilitacyjnej

Podatnicy będący osobami niepełnosprawnymi lub podatnicy, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, w rozliczeniu rocznym, mogą odliczyć od dochodu wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych (art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PDOF).

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne oraz związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych zostały wymienione w art. 26 ust. 7a ustawy o PDOF. Wśród nich wymienia się m.in.:

• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym (pkt 5);
   
• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne (pkt 6);
   
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa (pkt 9);
   
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem m.in. na turnusie rehabilitacyjnym czy w ww. zakładach (pkt 15).

Odliczeniu od dochodu mogą podlegać takie wydatki, które nie zostały podatnikowi sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, PFRON lub ze środków NFZ, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały mu zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Wysokość ww. wydatków ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi) i sprzedającego, rodzaj zakupionej usługi oraz kwotę zapłaty (art. 26 ust. 7 pkt 4 ww. ustawy).

Jeżeli odliczenia dokonuje osoba mająca na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, muszą być spełnione ponadto warunki wskazane w art. 26 ust. 7e ustawy o PDOF (tj. m.in. dochody osoby niepełnosprawnej nie mogą przekroczyć ustawowego limitu).

Pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i w prywatnym Domu Pomocy

Jak już wskazano, podatnicy - osoby niepełnosprawne (lub podatnicy, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne) w ramach ulgi rehabilitacyjnej mogą odliczać od dochodu wydatki wymienione w art. 26 ust. 7a ustawy o PDOF. Co ważne, katalog ten jest zamknięty, a to oznacza, że odliczeniu podlegają jedynie wydatki enumeratywnie w nim wymienione.

W pytaniu wskazano, że osoba niepełnosprawna w 2019 r. poniosła wydatki na pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym oraz w prywatnym Domu Pomocy.

Koszty poniesione na odpłatność za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych zostały wymienione wśród wydatków podlegających odliczeniu od dochodu (patrz: pkt 6 ww. art. 26 ust. 7a ustawy o PDOF). Natomiast odpłatność za pobyt w prywatnym Domu Pomocy nie znajduje się na wskazanej liście wydatków. Oznacza to, że te pierwsze (koszty pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym) mogą podlegać odliczeniu od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, natomiast wydatki na pobyt w prywatnym Domu Pomocy - nie podlegają takiemu odliczeniu.

Na marginesie można dodać, że gdyby osoba niepełnosprawna poniosła wydatki na pobyt w publicznym Domu Pomocy Społecznej, również nie miałaby prawa do ich odliczenia od dochodu. Placówka taka, jak Dom Pomocy Społecznej, także nie została wymieniona w omawianym katalogu wydatków podlegających odliczeniu. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych organów podatkowych (por. np. interpretacje indywidualne Dyrektora KIS z 29 czerwca 2018 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.269.2018.1.RS i nr 0115-KDIT2-2.4011.172.2018.2.RS czy z 16 kwietnia 2018 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.86.2018.2.RS).

Wspólne rozliczenie z małżonkiem

Niezależnie od tego, czy podatnik korzysta z ulgi rehabilitacyjnej, czy też nie - co do zasady - może skorzystać ze wspólnego rozliczenia dochodów z małżonkiem. Aby jednak małżonkowie mogli rozliczyć się w ten sposób (wspólnie), powinni być objęci nieograniczonym obowiązkiem podatkowym oraz pozostawać przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i przez cały ten rok powinna istnieć między nimi wspólność majątkowa. Dodatkowo, w roku podatkowym do żadnego z małżonków nie mogły mieć zastosowania przepisy dotyczące opodatkowania podatkiem liniowym, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (za wyjątkiem przepisów regulujących opodatkowanie najmu prywatnego ryczałtem ewidencjonowanym), ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Jeśli wszystkie z wymienionych warunków zostaną spełnione, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby małżonkowie skorzystali ze wspólnego rozliczenia dochodów (przychodów). Należy również dodać, że wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu wyłącznie od dochodów danego podatnika, zatem jeżeli w roku podatkowym nie uzyska on dochodów, to nie będzie mógł odliczyć ww. wydatków (podatnik nie może odliczyć ich od dochodów małżonka).