Zakres obowiązku podatkowego zależy od miejsca zamieszkania danej osoby. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania (rezydencję podatkową). Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (art. 3 ust. 1 updof).
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tj. polskiego rezydenta podatkowego) uważa się osobę fizyczną, która:
Definicja miejsca zamieszkania, zawarta w ustawie o PIT, obejmuje dwa kryteria: pobyt na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub posiadanie na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych rozumianego jako centrum interesów osobistych lub centrum interesów gospodarczych. Spełnienie któregokolwiek z nich oznacza, że dana osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dla celów podatkowych).
Posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce związane jest z obowiązkiem rozliczania dochodów w Polsce na zasadach nieograniczonego obowiązku podatkowego, tj. od całości dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (niezależnie od tego, czy są one osiągane w kraju czy za granicą). Natomiast jeżeli osoba fizyczna nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania, to podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski (art. 3 ust. 2a updof).
| Przykład
Pan Piotr ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce. Cały rok podatkowy jest zatrudniony w szkole na podstawie umowy o pracę. W czasie wakacji w lipcu i sierpniu wyjechał do Holandii, gdzie podjął pracę sezonową u holenderskiego pracodawcy. Otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie zostało opodatkowane w Holandii. Pan Piotr podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce i ma obowiązek rozliczyć całość dochodów osiągniętych w roku podatkowym, zarówno w Polsce jak i w Holandii. Zgodnie z konwencją między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Niderlandów w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz zapobiegania uchylaniu się i unikaniu opodatkowania (Dz. U. z 2003 r. nr 216, poz. 2120 ze zm.), dochód ten może być opodatkowany w obydwu państwach. W celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu wynagrodzenia osiągniętego na terytorium Holandii, rozliczając ten dochód w Polsce, pan Piotr stosuje metodę proporcjonalnego odliczenia, określoną w powołanej konwencji. Przykład Pani Maria jest grafikiem komputerowym. Jej miejsce zamieszkania dla celów podatkowych znajduje się w Niemczech. Przyjechała do Polski na okres 4 miesięcy w celu świadczenia pracy dla polskiego pracodawcy. Pracowała w Polsce od kwietnia do lipca 2022 r., po czym wróciła do Niemiec. W Polsce podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Musi więc rozliczyć się tylko z dochodów uzyskanych na terytorium Polski. Jedynym dochodem uzyskanym w Polsce jest wynagrodzenie otrzymane od polskiego pracodawcy za pracę na terytorium Polski. Wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu w Polsce. Natomiast pozostałe dochody uzyskane przez panią Marię w roku podatkowym ze źródeł przychodów położonych poza Polską nie podlegają opodatkowaniu w Polsce i nie powinny zostać wykazane w polskim zeznaniu podatkowym. |
Istnienie w Polsce ośrodka interesów życiowych oznacza posiadanie ścisłych powiązań osobistych lub gospodarczych z Polską.
Centrum interesów osobistych to wszelkie powiązania rodzinne, m.in. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji.
Centrum interesów gospodarczych to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.
Jeżeli pobyt podatnika na terytorium Polski przekroczy 183 dni w roku podatkowym (niezależnie od tego, czy są to dni wolne od pracy, czy nie), podlegać on będzie w Polsce podatkowi od całości swoich dochodów. Obliczanie długości pobytu na terytorium Polski jest dokonywane przez stosowanie metody opartej na "dniach fizycznej obecności". Przy liczeniu dni w oparciu o tę metodę należy brać pod uwagę wszystkie dni spędzone w Polsce. Do tego okresu zaliczana jest również każda część dnia, dzień przybycia lub dzień wyjazdu osoby z Polski. Tym samym, każdy pełny dzień spędzony poza Polską, nie będzie brany pod uwagę. Natomiast każdą część dnia, nawet bardzo krótką, spędzoną przez podatnika w Polsce, należy zaliczyć jako dzień obecności do okresu pobytu na terytorium Polski.
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania powszechnie przyjmują, że określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie" oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem danego państwa podlega w tym państwie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Jeżeli więc np. polskie przepisy uznają, że osoba ma miejsce zamieszkania w Polsce, to na gruncie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania ta osoba będzie uważana za osobę mieszkającą w Polsce.
Zdarza się jednak, że oba państwa nakładają na tę samą osobę nieograniczony obowiązek podatkowy. W myśl umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podatnik może być rezydentem podatkowym tylko w jednym państwie i tylko w jednym państwie może podlegać opodatkowaniu od całości swoich dochodów.
Umowy zawierają więc postanowienia (tzw. reguły kolizyjne) pozwalające rozstrzygnąć, które państwo w takich okolicznościach może daną osobę uznać za swojego rezydenta podatkowego. Najczęściej zawarte są one w art. 4 ust. 2 danej umowy.
Tak więc, jeżeli oba umawiające się państwa uważają daną osobę za swojego rezydenta podatkowego, przyjmuje się wówczas, że osoba ta ma miejsce zamieszkania w państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych). Jeżeli w oparciu o to kryterium ustalenie kwestii rezydencji nie jest możliwe, umowy wskazują kolejne kryteria. Może się jednak okazać, że wszystkie wymienione w danej umowie kryteria nie są wystarczające do określenia miejsca zamieszkania danej osoby. W takiej sytuacji ostatecznego rozstrzygnięcia powinny dokonać w drodze porozumienia władze umawiających się państw.
| Jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym państwie, w którym zwykle przebywa. |
Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 listopada 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.587.2022.2.ENB.
Wniosek o interpretację indywidualną złożył podatnik, który od kilku lat mieszka w Wielkiej Brytanii. W latach 2020-2021 przyjeżdżał do Polski na miesiąc dwa razy, pozostałe 10 miesięcy przebywał w Wielkiej Brytanii. Tam ma znajomych, a w Polsce najbliższą rodzinę. Jego dzieci są pełnoletnie i niezależne finansowo, każde z nich prowadzi własne, odrębne gospodarstwo domowe. Ma z nimi ograniczony kontakt telefoniczny. Współmałżonka mieszka w Polsce i prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe, na które podatnik nie przeznacza środków finansowych.
W Polsce wnioskodawca jest współwłaścicielem mieszkania, samochodu i konta bankowego, z którego korzysta wyłącznie jego żona. W Wielkiej Brytanii wynajmuje mieszkanie i ma konto bankowe. Wyjechał tam czasowo w celach zarobkowych. Odnalazł się w tamtym środowisku. Ma tam znajomych i przyjaciół, z którymi jest bardzo związany. Nie planuje więc powrotu do Polski na stałe. Posiada potwierdzenie brytyjskiej rezydencji podatkowej wystawione przez tamtejszą administrację skarbową. W latach 2020-2021 nie osiągnął żadnych dochodów w Polsce.
Chciał uzyskać potwierdzenie, że w latach 2020-2021 nie był polskim rezydentem podatkowym i nie musiał w związku z tym składać zeznania za 2020 r., w którym uwzględnił dochody uzyskane wyłącznie w Wielkiej Brytanii. A ponieważ je złożył, to ma możliwość skorygować to zeznanie.
Organ podatkowy to potwierdził. Zwrócił uwagę, że podatnika łączą ścisłe powiązania osobiste i gospodarcze zarówno z Polską, jak i z Wielką Brytanią. W Polsce podatnik ma najbliższą rodzinę, jest współwłaścicielem mieszkania i samochodu. Natomiast w Wielkiej Brytanii mieszka i pracuje, tam ma źródło dochodów, wynajmuje mieszkanie, posiada konto bankowe, z którego korzysta, a także znajomych i przyjaciół, z którymi jest bardzo związany. Orzekł, że nie sposób w oparciu o te okoliczności ustalić, w którym z państw w latach 2020-2021 znajdowało się jego centrum interesów życiowych.
W takiej sytuacji należy zastosować art. 4 ust. 2 pkt b konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. z 2006 r. nr 250, poz. 1840). Stosownie do tego przepisu, jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym państwie, w którym zwykle przebywa.
W konsekwencji dochody uzyskiwane przez wnioskodawcę w latach 2020-2021 w Wielkiej Brytanii z tytułu pracy wykonywanej w tym kraju nie podlegały opodatkowaniu w Polsce. W związku z uzyskiwaniem tych dochodów nie był on zobowiązany do składania zeznania podatkowego w Polsce za te lata.
"Zgodzić się należy z Panem, że w sytuacji gdy złożył Pan w Polsce zeznanie podatkowe za 2020 r. wykazując w nim wyłącznie dochody uzyskane z pracy wykonywanej w Wielkiej Brytanii to przysługuje Panu prawo złożenia korekty tego zeznania" - podsumował organ podatkowy.
| W kwestii określenia miejsca zamieszkania osoby fizycznej, która wyjechała za granicę w celach zarobkowych, decydujące znaczenie ma to, czy stworzyła w danym państwie ośrodek interesów życiowych, rozumiany jako centrum interesów osobistych lub gospodarczych. |
Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 listopada 2022 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.740.2022.2.KF.
Wniosek o interpretację indywidualną złożył podatnik, który ma obywatelstwo polskie. Z przedstawionego przez niego stanu faktycznego wynika, że w 1999 r. wyjechał do USA na podstawie wizy turystycznej. Po jej wygaśnięciu jego status pozostał nieuregulowany. Z punktu widzenia przepisów imigracyjnych obowiązujących w USA jego pobyt w tym państwie jest nieudokumentowany. Jednak pracuje zarobkowo w wolnym zawodzie. Zgodnie z prawem obowiązującym w USA rozlicza się corocznie z podatku federalnego, stanowego i składek emerytalnych. Od czasu wyjazdu przebywa nieprzerwanie w USA, gdzie:
Mieszka wspólnie z partnerką. Natomiast w Polsce od czasu wyjazdu nie prowadzi działalności gospodarczej i zarobkowej. Nie posiada w Polsce żadnych nieruchomości ani dużych oszczędności. Jest stanu wolnego, nie ma dzieci. W Polsce mieszkają jego rodzice i bracia, z którymi kontaktuje się poprzez komunikatory internetowe.
Wnioskodawca planuje wrócić do Polski i chciał ustalić, jaki w Polsce ciąży na nim obowiązek podatkowy od momentu wyjazdu do USA do momentu powrotu do Polski.
Organ podatkowy uznał, że od momentu wyjazdu z Polski w 1999 r. ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze łączą podatnika z USA i nie przebywał on w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Wobec tego w okresie będącym przedmiotem wniosku nie posiadał miejsca zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce. Tym samym w okresie tym podlegał w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że w Polsce mogłyby podlegać opodatkowaniu jedynie dochody osiągnięte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których jednak we wskazanym okresie nie osiągał.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
