Opodatkowanie przez nierezydentów dochodów uzyskanych w 2022 r. z zatrudnienia w Polsce

W przypadku gdy nierezydent (w rozumieniu ustawy o PIT) jest pracownikiem uzyskującym w Polsce dochód z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, jego dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej. Pracodawca jest zobowiązany do pobierania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku i odprowadzania ich do urzędu skarbowego. Kwestii tej nie zmieni fakt przedstawienia przez obcokrajowca certyfikatu rezydencji, który uprawnia do zastosowania reguł podatkowych wskazanych w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. W umowach o unikania podwójnego opodatkowania przyjęto bowiem zasadę, zgodnie z którą dochód z pracy najemnej podlega opodatkowaniu w państwie, w którym praca jest rzeczywiście wykonywana. Zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania są wzorowane na Konwencji Modelowej OECD, więc w większości z nich zawarto podobne regulacje. Jednak zawsze trzeba uwzględniać postanowienia właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Cudzoziemiec wykonujący pracę w Polsce na podstawie polskiej umowy o pracę powinien otrzymać od swojego polskiego pracodawcy PIT-11, tj. informację m.in. o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Na podstawie tego dokumentu ma obowiązek samodzielnie sporządzić zeznanie podatkowe.

Przychody osiągane przez nierezydenta nieprowadzącego działalności gospodarczej, z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, traktowane są w świetle ustawy o PIT jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 8 lit. a updof.

W myśl art. 29 ust. 1 pkt 1 updof, podatek dochodowy od uzyskanych na terytorium Polski przez nierezydenta przychodów m.in. z działalności określonej w art. 13 pkt 8 updof pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20% przychodu. Przy czym, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł, stawka podatku wynosi 12% przychodu (art. 30 ust. 1 pkt 5a updof).

Płatnik zryczałtowanego podatku dochodowego przygotowuje informację o wysokości przychodu (dochodu) uzyskanego przez osoby fizyczne niemające w Polsce miejsca zamieszkania (IFT-1R) i przekazuje ją zarówno podatnikowi, jak i urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Nierezydent w takim przypadku nie składa zeznania podatkowego (art. 45 ust. 3 updof). Jednak, gdy ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej, to może złożyć zeznanie podatkowe i wykazać w nim przychody z umowy zlecenia opodatkowane ryczałtem na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 updof. Złożenie zeznania podatkowego spowoduje opodatkowanie tych dochodów według skali podatkowej, a nie zryczałtowaną stawką 20%, umożliwi uwzględnienie kosztów uzyskania przychodów i skorzystanie z preferencji podatkowych. Pobrany zryczałtowany podatek dochodowy traktuje się wówczas na równi z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 29 ust. 4 updof).

Warunkiem zastosowania tego rozwiązania jest istnienie podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym dana osoba ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 29 ust. 5 updof) oraz udokumentowanie certyfikatem rezydencji miejsca zamieszkania dla celów podatkowych (art. 29 ust. 4 pkt 2 updof). Certyfikat trzeba dołączyć do zeznania (art. 45 ust. 7a updof).

Jeżeli nierezydent złoży w zeznaniu podatkowym wniosek o opodatkowanie przychodów z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia według skali podatkowej (na zasadach określonych w art. 29 ust. 4 i 5 updof), to w odniesieniu do tych przychodów może zastosować ulgę dla młodych, jeśli spełnia pozostałe warunki dotyczące tej ulgi. Z ulgi dla młodych mogą skorzystać osoby, które nie ukończyły 26 roku życia. Warunek wieku musi być spełniony na moment uzyskania przychodów.

Nierezydent, który uzyskał w Polsce przychody z umowy o pracę oraz działalności określonej w art. 13 pkt 8 updof opodatkowane ryczałtem, który zdecyduje się na ich opodatkowanie według skali podatkowej, musi złożyć zeznanie podatkowe na formularzu:

1) PIT-37 - jeśli uzyskał przychody z umowy o pracę, umowy zlecenia lub ewentualnie dodatkowo uzyskał za pośrednictwem płatnika inne przychody, które podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej,

2) PIT-36 - gdy oprócz dochodów wymienionych w pkt 1 osiągnął także inne przychody, bez pośrednictwa płatnika (np. z najmu nieruchomości). 

Termin złożenia zeznania i wpłaty podatku za 2022 r. upływa 2 maja 2023 r. Jeżeli nierezydent opuszcza nasz kraj przed upływem tego terminu, zeznanie podatkowe musi złożyć przed wyjazdem.

Zasadniczo nierezydenci nie mają możliwości dokonania wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Wyjątek stanowią:

1) małżonkowie, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

2) małżonkowie, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej

- jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, a także nie ma do nich zastosowania art. 6 ust. 8 updof. Więcej na ten temat pisaliśmy w Przeglądzie Podatku Dochodowego nr 3 z 2023 r., w artykule pt. "Preferencyjne sposoby opodatkowania dochodów uzyskanych w 2022 r.".

Cudzoziemcy, którzy osiągają przychody i rozliczają PIT w Polsce, mają prawo do skorzystania z przewidzianych w polskim prawie podatkowym preferencji, ulg i odliczeń, o ile spełniają ustawowe warunki.