Dochody uzyskane w 2020 r. w Wielkiej Brytanii

Od 1 stycznia 2020 r., w związku z wejściem w życie postanowień Konwencji MLI, nastąpiła zmiana metody unikania podwójnego opodatkowania, którą przewiduje konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. z 2006 r. nr 250, poz. 1840), tj. metoda wyłączenia z progresją została zastąpiona metodą proporcjonalnego odliczenia.

Na gruncie ustawy o PIT metoda proporcjonalnego odliczenia jest uregulowana w art. 27 ust. 9. Na podstawie tego przepisu od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów (w tym również uzyskanych z działalności prowadzonej za granicą) odlicza się kwotę równą podatkowi zapłaconemu za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.

Metodę proporcjonalnego odliczenia stosuje się również w przypadku podatnika uzyskującego wyłącznie dochody ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, co wynika z art. 27 ust. 9a updof.

Osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce uzyskujące w 2020 r. dochody z pracy najemnej wykonywanej w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej mają obowiązek złożyć zeznanie PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG. Obowiązek ten wystąpi bez względu na to, czy oprócz dochodów z zagranicy podatnik uzyskał inne dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce. Podatnik, który dochody uzyskane w 2020 r. poza terytorium Polski rozlicza metodą proporcjonalnego odliczenia, będzie mógł skorzystać z ulgi abolicyjnej na zasadach określonych w art. 27g updof.

Ustalenie rezydencji podatkowej osoby fizycznej stanowi podstawę dla określenia zakresu obowiązku podatkowego, który wynika z ustawy o PIT.

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Tak wynika z art. 3 ust. 1 updof. Podatnik, który w Polsce ma nieograniczony obowiązek podatkowy (na terytorium RP posiada rezydencję podatkową), musi w Polsce wykazać wszystkie osiągnięte w danym roku dochody, również te zagraniczne.

Natomiast, jeśli podatnik ma miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce płaci podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy). Stosownie do art. 3 ust. 2b-2d updof, dochody (przychody) osiągane na terytorium Polski to m.in. dochody (przychody) z:

1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład,

4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości,

5) papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających,

6) tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia; dochodami (przychodami) z tego tytułu są przychody wymienione w art. 29 ust. 1 updof, jeżeli nie stanowią dochodów (przychodów), o których mowa w art. 3 ust. 2b pkt 1-6 updof.

Na podstawie art. 3 ust. 1a updof, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się osobę fizyczną, która:

• posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
   
• przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Użycie przez ustawodawcę spójnika "lub" przesądza, że dla uznania podatnika za polskiego rezydenta podatkowego wystarczające jest spełnienie przynajmniej jednej z dwóch wymienionych przesłanek, tj. posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) w Polsce lub przebywanie w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Ustalenie ośrodka interesów życiowych, którego położenie decyduje o miejscu rezydencji podatkowej, wymaga dokonania indywidualnej oceny wszelkich okoliczności faktycznych wskazujących, z którym państwem od chwili wyjazdu z Polski łączą podatnika silniejsze powiązania osobiste i gospodarcze.

Uznanie osoby fizycznej za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski w rozumieniu ustawy o PIT, nie przesądza jednak o uznaniu tej osoby, za osobę podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Konieczne jest bowiem uwzględnienie postanowień umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, co wynika z art. 4a updof.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania powszechnie przyjmują, że określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie" oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem danego państwa podlega w tym państwie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Jeżeli więc np. polskie przepisy uznają, że osoba ma miejsce zamieszkania w Polsce, to na gruncie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania ta osoba będzie uważana za osobę mieszkającą w Polsce.

Jednak może wystąpić sytuacja, w której oba państwa nakładają na tę samą osobę nieograniczony obowiązek podatkowy. W takim przypadku umowy zawierają postanowienia pozwalające rozstrzygnąć, które państwo w takich okolicznościach może daną osobę uznać za swojego rezydenta podatkowego.

W myśl art. 4 ust. 2 powołanej konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, jeżeli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, wówczas w celu ustalenia jej statusu stosuje się następujące zasady:

• osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym umawiającym się państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych),
   
• jeżeli nie można ustalić, w którym umawiającym się państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z umawiających się państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa,
   
• jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obydwu umawiających się państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważana się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym umawiającym się państwie, którego jest obywatelem,
   
• jeżeli osoba jest obywatelem obydwu umawiających się państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe władze umawiających się państw rozstrzygną zagadnienie w drodze wzajemnego porozumienia.

Podane reguły trzeba stosować we wskazanej kolejności.

Według komentarza do Modelowej konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku (wersja skrócona, lipiec 2010, Warszawa 2011 r., wydanej przez Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., str. 108, pkt 11-14) powołany przepis przyznaje przewagę temu umawiającemu się państwu, w którym osoba fizyczna ma stałe miejsce zamieszkania. Przy stosowaniu konwencji uważa się, że miejsce zamieszkania osoby fizycznej znajduje się tam, gdzie osoba ta posiada stałe ognisko domowe. Ognisko to musi być trwałe, co oznacza, że osoba fizyczna urządziła je i zastrzegła dla swojego trwałego użytkowania, w przeciwieństwie do przebywania w konkretnym miejscu, ale w takich warunkach, z których wynika, że dany pobyt jest zamierzony na krótki czas. Istotnym czynnikiem jest trwałość zamieszkania, dbałość o ognisko domowe, co należy rozumieć, że osoba zainteresowana czyni wszystko, co jest niezbędne, aby mieć to mieszkanie do własnej dyspozycji w każdym czasie, w sposób ciągły, a nie od czasu do czasu, na pobyt, który z różnych względów może mieć charakter krótkotrwały. Jeżeli osoba fizyczna posiada ognisko domowe w obu umawiających się państwach, wówczas pierwszeństwo ma państwo, z którym osobiste i ekonomiczne powiązania danej osoby są ściślejsze. Przez takie powiązania należy rozumieć ośrodek interesów życiowych, przy ustalaniu którego należy wziąć pod uwagę stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, miejsce działalności gospodarczej i miejsce, z którego zarządza swoim mieniem. Wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, uwzględniając indywidualne postępowanie danej osoby. Jeśli miejsca zamieszkania nie można ustalić na podstawie tego kryterium, należy ustalić je, biorąc pod uwagę przede wszystkim miejsce, w którym osoba fizyczna zwykle przebywa, a następnie obywatelstwo danej osoby.

W opisanym przypadku osoba fizyczna posiada ośrodek interesów życiowych (ognisko domowe) w Wielkiej Brytanii, gdyż tam pracuje i mieszka na stałe we własnym mieszkaniu, nie zamierza wracać do Polski, a z rodziną mieszkającą w Polsce przebywa tylko okazjonalnie. Zatem w 2020 r. osoba ta nie ma miejsca zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce. Wobec tego podlega tylko ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. podlega opodatkowaniu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski. Skoro jednak takich dochodów w 2020 r. nie osiągnie, to nie będzie składać zeznania podatkowego za ten rok.