Obecnie w stosunkach pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, konsument jako słabsza strona stosunku prawnego korzysta ze szczególnej ochrony. Analogiczna ochrona nie przysługuje jednak jednoosobowym przedsiębiorcom w sporach z większymi podmiotami. W 2020 r. wejdą jednak w życie przepisy, które spowodują, że również jednoosobowy przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z ochrony zapewnionej konsumentom.
Status konsumenta w sporach z przedsiębiorcą od lat gwarantuje konsumentom, jako słabszym podmiotom w stosunku umownym, ochronę, która nie tylko przyznaje im dodatkowe uprawnienia jak np. możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni od jej zawarcia, bez podawania przyczyny, ale także możliwość skorzystania z przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych. Chociaż sam fakt, że konkretna osoba prowadzi działalność gospodarczą nie oznacza, że nie może ona posiadać statusu konsumenta w sytuacji, gdy dokonuje czynności prawnej w sprawach niezwiązanych z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, jednak nie dotyczy to umów zawieranych przez taką osobę jako przedsiębiorca.
Z dniem 1 czerwca 2020 r. wejdzie w życie część przepisów nowelizacji Kodeksu cywilnego, które zostały wprowadzone ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych. Nowelizacja zbliża status przedsiębiorcy i konsumenta. Wprowadzi ona bowiem do K.c. art. 3855, zgodnie z którym przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851-3853, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów CEIDG. Należy przypomnieć, iż definicja konsumenta zawarta jest w art. 221 K.c., a za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Wchodzące w życie w czerwcu 2020 r. przepisy nie zmieniają definicji konsumenta, ale powodują, że jednoosobowy przedsiębiorca w sporze z innym przedsiębiorcą może korzystać z ochrony analogicznej do przywilejów konsumenta. Jeżeli przedsiębiorca zawiera umowę z innym przedsiębiorcą, ale umowa nie należy do rodzaju umów zawieranych przez niego "zawodowo" (np. kupno odkurzacza przez przedsiębiorcę prowadzącego biuro podróży), to jest on traktowany jako konsument. To, czy taka ochrona będzie mu przysługiwała, zależy od związku zawieranej umowy z działalnością gospodarczą - jej zawodowego charakteru (przykład 1 i 2). Nowelizacja przyznaje bowiem przedsiębiorcy niedziałającemu "zawodowo" także inne uprawnienia konsumenta, jak np. możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni od jej zawarcia, bez podawania przyczyny. Wynika to z art. 55 nowelizacji, który wejdzie w życie w dniu 1 czerwca 2020 r.
Z chwilą wejścia w życie przywołanych przepisów znacznie łatwiej będzie nie tylko reklamować nabywane towary i usługi, ale także uchylać się od niekorzystnych zapisów umownych na podstawie przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych, czy odsyłać towar nabyty w internecie przez przedsiębiorcę na cele "niezawodowe" .
O ile bowiem do tej pory ustawodawca wychodził z założenia, że przedsiębiorca nawet jednoosobowy, jako profesjonalista, ma większą wiedzę i doświadczenie, a także możliwość łatwego skorzystania ze wsparcia prawnego i biznesowego w sporze z konsumentem, tak uchwaleniu nowelizacji przyświecała myśl, iż możliwości te nie dotyczą wielu drobnych przedsiębiorców. Przykładem, który dobrze oddaje to założenie, jest np. kierowca taksówki, który, mimo że funkcjonuje jako przedsiębiorca, to w kwestiach niezwiązanych bezpośrednio z jego branżą nie posiada wiedzy, doświadczenia czy wsparcia prawnego większego w stosunku do typowego konsumenta. Mając świadomość zbliżającego się wejścia z w życie omawianej nowelizacji, przedsiębiorcy powinni przygotować się do jej obowiązywania, a podmioty, które zawierają wiele umów z przedsiębiorcami niedziałającymi zawodowo, powinny przygotować się na diametralną zmianę relacji i fakt, że kontrakty biznesowe powinny być wówczas ponownie przeanalizowane pod kątem ewentualnych niedozwolonych postanowień umownych.
Przykład 1 Jednoosobowy przedsiębiorca prowadzący biuro rachunkowe ma wpisany w CEIDG przedmiot działalności związany z usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych oraz kadr. Zatrudnia również pracowników. W sytuacji gdy zawrze on z innym przedsiębiorcą umowę na zakup oprogramowania do prowadzenia ksiąg rachunkowych, to tego rodzaju umowa jako bezpośrednio związana z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy posiada dla niego charakter zawodowy. Zatem w takim przypadku nawet po wejściu w życie nowelizacji przedsiębiorca nie będzie korzystał z ochrony analogicznej dla konsumenta.
Przedsiębiorca jednoosobowy prowadzi zakład ogólnobudowlany świadczący usługi w zakresie wykończeń i budowy obiektów budowlanych. Ponadto z CEIDG wynika, że świadczy również usługi transportu specjalistycznego. Jeżeli przedsiębiorca ten nabywa na fakturę od innego przedsiębiorcy ekspres do kawy, to o ile do czasu wejścia w życie nowelizacji nie przysługuje mu ochrona analogiczna dla konsumenta, to po jej wejściu w życie będzie mógł skorzystać z ochrony przysługującej konsumentowi. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 31.07.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. poz. 1495)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145)
|