Odziedziczyłem spadek po mamie. Przegapiłem termin na złożenie zawiadomienia SD-Z2 i nie skorzystałem ze zwolnienia podatkowego. Byłem zobowiązany do zapłaty podatku od odziedziczonego majątku. Złożyłem deklarację podatkową, w której określiłem wartość majątku. Z uwagi na to, że muszę wypłacić zachowek na rzecz mojego rodzeństwa, odjąłem od wartości spadku kwoty zachowków, które w przyszłości wypłacę. Urząd skarbowy zakwestionował moje zeznanie podatkowe i uznał, że nie mam prawa obniżyć wartości spadku o kwoty zachowków. Czy stanowisko urzędu jest słuszne?
TAK. Na sprawę należy spojrzeć zarówno z cywilnego, jak i podatkowego punktu widzenia. Odnośnie tego pierwszego wyjaśnić należy, że faktycznie w pewnych sytuacjach spadkobierca musi zapłacić zachowek. Takie uprawnienie przysługuje np. wtedy gdy jedno dziecko otrzymało spadek a drugie zostało w testamencie pominięte. Do długów spadkowych należą m.in. obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek. Wprost o tym mówi art. 922 § 3 Kodeksu cywilnego. Jednak zachowek nie przechodzi "automatycznie", z mocy prawa, od razu na uprawnionego do zachowku. Z chwilą śmierci nabywa on bowiem roszczenie, które spadkobierca musi wykonać.
Ten ostatni aspekt jest istotny z punktu widzenia podatkowego. Podatnikiem podatku od spadków i darowizn jest m.in. spadkobierca. Skoro Czytelnik nie skorzystał z tzw. całkowitego zwolnienia podatkowego nabycie spadku opodatkowane jest według zasad przewidzianych dla I grupy podatkowej. Podatkowi podlega czysta wartość spadku po potrąceniu m.in. długów i ciężarów. Tak wynika z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2018 r. poz. 644 ze zm.). Do długów i ciężarów zalicza się m.in. wypłaty z tytułu zachowku. Należy zatem przyjąć, że tylko wypłacona kwota z tego tytułu obniża podstawę opodatkowania. Na gruncie podatkowym zachowek jest długiem jeśli został wypłacony (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 31 sierpnia 2018 r., nr 0111-KDIB2-2.4015.61.2018.2.HS).
Czytelnik w zeznaniu podatkowym do długu zaliczył wartość kwot zachowku, a z opisu sprawy wynika, że dopiero w przyszłości zamierza dokonać stosownych wypłat. Z tego powodu stanowisko organu podatkowego należy uznać za prawidłowe. Podatnicy do zeznania podatkowego muszą dołączyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Co do zasady, po wypłacie zachowku, podatnik ma prawo złożyć korektę do złożonego zeznania podatkowego, w której wykaże faktycznie wypłaconą kwotę zachowku oraz dołączy dowód dokonania jego wypłaty, lub też złożyć wniosek o wznowienie postępowania podatkowego w sytuacji, gdy zachowek zostanie wypłacony po wydaniu decyzji w sprawie wymiaru podatku.