Odziedziczyłem spadek po ojcu. Chcę skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Sprawa spadkowa jeszcze się nie odbyła. Kiedy powinienem złożyć zeznanie podatkowe? Czy mogę to zrobić już teraz, zanim odbędzie się sprawa w sądzie?
Warunkiem niezbędnym pozwalającym podatnikowi na skorzystanie z całkowitego zwolnienia podatkowego jest terminowe i prawidłowe złożenie deklaracji podatkowej na formularzu SD-Z2. W przypadku dziedziczenia należy to zrobić w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w sprawie stwierdzenia nabycia spadku czy zarejestrowania notarialnego aktu poświadczającego dziedziczenie. Wynika to z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. 2015 r. poz. 86). Bez wątpienia powyższy termin to maksymalny okres, w ciągu którego stosowną deklarację należy wnieść do właściwego urzędu (niedochowanie terminu powoduje utratę prawa do zwolnienia).
Nie ma jednak żadnego przepisu, który wyjaśniałby czy deklarację można złożyć wcześniej. Wątpliwość ta jest o tyle zasadna, że nabycie spadku następuje z mocy samego prawa, z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. Sprawa w sądzie czy u notariusza ma duże znaczenie. Spadkobierca uzyskuje dokument potwierdzający wobec wszystkich osób jego prawo do spadku, niemniej jednak sam moment dziedziczenia przypisany jest do śmierci spadkodawcy a nie sformalizowania sprawy.
Zdaniem niektórych specjalistów, podatnik nie może złożyć zeznania podatkowego wcześniej, tj. przed wydarzeniem, od którego zaistnienia liczony jest bieg wspomnianego terminu. Uzasadnia się to tym, że przepis nie tyle wskazuje maksymalny okres na złożenie stosownej deklaracji, ale wyznacza przedział czasowy, w którym może to nastąpić. Takie zeznanie przy dziedziczeniu trzeba złożyć nie wcześniej niż przed uprawomocnieniem się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ale też nie później niż w ciągu 6 miesięcy od tego momentu. Jednak zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego interpretacja powinna iść w innym kierunku. Sąd uznał, iż podatnik nie może być karany za to, że wcześniej wypełnia obowiązek nałożony przez ustawę, który pozwala mu na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Cel wskazanych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn to uszczelnienie systemu podatkowego i ewidencjonowanie tego rodzaju przysporzeń majątkowych, a nie stawianie ograniczeń czy utrudnianie podatnikom skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Realizacja wspomnianego celu będzie przecież zapewniona także wtedy, gdy podatnik złoży zeznanie podatkowe posiadając wszelkie dane pozwalające mu na wypełnienie zeznania, nawet jeśli postanowienie sądu o nabyciu spadku (czy akt poświadczający dziedziczenie) nie będą jeszcze wydane (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2012 r., sygn. akt II FSK 1538/10).