Od ubiegłego roku zatrudniamy na część etatu pracownika, dla którego jesteśmy pierwszym pracodawcą. Ile dni urlopu przysługuje pracownikowi?
Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy przysługuje w wymiarze obniżonym proporcjonalnie do wielkości etatu określonego w umowie o pracę (art. 154 § 2 K.p.). Ustalając ten wymiar przyjmuje się za podstawę liczbę dni urlopu wynikającą z ogólnego stażu urlopowego (20 albo 26 dni). Jeśli z obliczeń wyniknie niepełny dzień urlopu, to wynik należy zaokrąglić w górę do pełnego dnia.
| Przykład |
Od 1 stycznia 2012 r. pracodawca zatrudnia pracownika na czas nieokreślony w wymiarze 3/4 etatu. Pracownik legitymuje się stażem urlopowym wynoszącym 11 lat.
W bieżącym roku ma on prawo do 20 dni urlopu (3/4 etatu x 26 dni = 19,5 dnia, po zaokrągleniu 20 dni).
Według art. 153 § 1 K.p., pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego po przepracowaniu roku. Obliczony wymiar nie podlega zaokrągleniu ze względu na brak podstawy prawnej, która by do tego zobowiązywała pracodawców. W Kodeksie pracy wskazano dwa przypadki obligatoryjnego zaokrąglania niepełnego dnia urlopu. Dotyczą one urlopu pracownika zatrudnionego na część etatu (art. 154 § 2 K.p.) oraz urlopu proporcjonalnego (art. 1551 i 1552 K.p.). Jednak według Głównego Inspektoratu Pracy (pismo z dnia 5 lipca 2010 r., znak: GPP-110-4560-41-1/10/PE/RP), pracodawca może z korzyścią dla pracownika, zaokrąglić w górę ustalony wymiar urlopu w pierwszym roku pracy do pełnych godzin lub do pełnych dni, pamiętając jednak, aby wymiar urlopu pracownika w roku kalendarzowym nie przekroczył maksymalnego wymiaru.
| Ważne: W roku podjęcia pierwszej pracy pracownik nabywa prawo do urlopu "z dołu" po przepracowaniu każdego miesiąca liczonego od dnia zatrudnienia. |
Pojęcie "urlop przysługujący po przepracowaniu roku" jest konstrukcją prawną przyjętą do ustalenia wymiaru urlopu, w ramach której do okresu uprawniającego do urlopu z tytułu nauki i ewentualnie jeszcze innego okresu zaliczalnego zostanie dodany rok pracy, co niekiedy w praktyce oznacza udzielanie urlopu w wyższym wymiarze, niż wynikającym ze stażu urlopowego na dzień zatrudnienia. Staż urlopowy obejmuje, poza okresem zatrudnienia również okresy nauki w szkołach ponadgimnazjalnych (art. 155 K.p.) i inne okresy zaliczane do stażu pracowniczego na podstawie odrębnych przepisów, np.:
| Przykład |
Absolwent szkoły wyższej podjął pierwszą pracę od 23 lipca 2012 r. Ponieważ legitymuje się stażem urlopowym niższym niż 10 lat (po przepracowaniu roku staż wyniesie 9 lat), wymiar jego urlopu wypoczynkowego za każdy miesiąc pracy w 2012 r. wynosi 1/12 z 20 dni, czyli 1,66 (66…) dnia. Po przeliczeniu na godziny stanowi to 13,28 godziny (1,66 dnia x 8 godz.), czyli 13 godzin i 17 minut urlopu.
Pracownik nie nabędzie prawa do urlopu w pierwszym kalendarzowym roku pracy jedynie w sytuacji gdy podejmie pierwszą pracę po 1 grudnia danego roku, bowiem miesiąc zatrudnienia upłynie w następnym roku kalendarzowym.
Pracownikom, którzy podjęli pierwszą pracę w poprzednim roku, w roku następnym przysługują urlopy tzw. kolejne (art. 153 § 2 K.p.), które szczegółowo regulują przepisy art. 1551 § 1 i następne K.p. Pracownik uzyskuje prawo do kolejnego urlopu z dniem 1 stycznia każdego roku, o ile tego dnia pozostaje w zatrudnieniu, albo w każdym innym pierwszym dniu zatrudnienia w roku kalendarzowym.
| Przykład |
Pracownik, absolwent szkoły średniej, podjął pierwszą pracę zawodową od 11 października 2011 r. w wymiarze 3/4 etatu. Zatrudnienie będzie trwało do końca grudnia 2012 r. Podstawę obliczenia urlopu należnego w pierwszym roku pracy stanowi urlop proporcjonalny do wymiaru etatu, który za cały rok wyniósłby 15 dni (3/4 etatu x 20 dni).
Za 2 (pełne) przepracowane miesiące w 2011 r. pracownik nabył prawo do 2,5 dnia urlopu (2 x 1/12 x 15 dni). Od 1 stycznia 2012 r. jest uprawniony do 15 dni urlopu za bieżący rok.
Wymiar kolejnego urlopu zależy od okresu przepracowanego w danym roku, bowiem według art. 1551 § 1 K.p. w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje u dotychczasowego pracodawcy urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Natomiast w myśl art. 1552a K.p. przy ustalaniu urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym, kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi na podstawie art. 154 § 1 K.p. Niepełny kalendarzowy miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje wyłącznie dotychczasowy pracodawca. Ponadto w myśl art. 1553 K.p., ustalając wymiar urlopu na podstawie przepisów art. 1551 K.p. (i art. 1552 K.p.), niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Wymiar urlopu należny pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może jednak przekroczyć wymiaru wynikającego z art. 154 K.p.
| Przykład |
Pracodawca zatrudnia dwóch pracowników z 10-letnim stażem pracy, pierwszego na 2/3 etatu od 7 maja 2012 r. na czas określony wynoszący 5 miesięcy, a drugiego od 25 czerwca br. na czas nieokreślony w wymiarze 1/2 etatu.
Podstawę dla ustalenia przysługującego pracownikom wymiaru urlopu jest wymiar należny zatrudnionemu na 2/3 etatu i na 1/2 etatu wynoszący odpowiednio 18 dni (2/3 etatu x 26 dnia = 17,33 dnia, po zaokrągleniu 18 dni) i 13 dni (1/2 etatu x 26 dni). Pierwszemu pracownikowi przysługuje w bieżącym roku 9 dni urlopu (6/12 x 18 dni = 9 dni), a drugiemu należy udzielić 8 dni urlopu (7/12 x 13 dni = 7,58 dnia, po zaokrągleniu 8 dni).