Przychód emeryta z pracy zarobkowej dla celów zawieszalności świadczenia

Zatrudniamy emeryta na podstawie umowy o pracę na 1/2 etatu, za wynagrodzeniem 1.500 zł. W listopadzie br. pracował on w nadgodzinach i za tę pracę otrzymał obok wynagrodzenia dodatki. Na początku grudnia br. wypłacimy mu premię uznaniową oraz nagrodę. Czy wszystkie te świadczenia mają wpływ na zawieszalność emerytury? Czy premia lub nagroda mogą być wyższe od płacy zasadniczej?

Na wstępie wyjaśniamy, że przepisy dotyczące zawieszalności, wymienione w ustawie emerytalnej, dotyczą emerytów, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego (art. 103 ust. 2 ustawy emerytalnej). Aktualnie wiek emerytalny jest zróżnicowany w zależności od daty urodzenia osoby ubezpieczonej i docelowo miał wynosić 67 lat.

Kalkulator wieku emerytalnego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Zwracamy uwagę! W dniu 16 listopada 2016 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zakłada ona powrót do wcześniejszego powszechnego wieku emerytalnego dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., tj. do co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. Regulacje te mają wejść w życie 1 października 2017 r. Jak poinformował 16 listopada 2016 r. resort pracy na stronie internetowej www.mpips.gov.pl, podstawowym założeniem ustawy jest: "(...) pozostawienie decyzji o przejściu na emeryturę samym zainteresowanym. Indywidualnie ocenią oni swój stan zdrowia, sytuację i pozycję na rynku pracy, uwzględnią plany dotyczące długości odpoczynku po zakończeniu aktywności zawodowej. Dzięki informacji z ZUS dowiedzą się, na jaką emeryturę będą mogli liczyć. Wówczas będą mogli zadecydować, czy skorzystają z prawa do emerytury w wieku wskazanym w ustawie czy też będą kontynuować pracę zawodową, przesuwając w czasie swoje przejście na emeryturę. (...)".

Zakładając, że emeryt, o którym mowa w pytaniu, nie osiągnął wieku emerytalnego, to pracodawca miał obowiązek powiadomić ZUS o jego zatrudnieniu i o wysokości uzyskiwanego przez niego wynagrodzenia (przychodu) z tego tytułu. Po zakończeniu roku kalendarzowego - w terminie do końca lutego następnego roku, ma z kolei obowiązek przekazać do ZUS informację o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym (art. 127 ustawy emerytalnej).

Przychód z pracy zarobkowej, dla celów zawieszalności, przyjmuje się w wysokości stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Uwzględnia się w nim kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, i kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego (art. 104 ust. 6 ustawy emerytalnej).

Biorąc powyższe pod uwagę, w okolicznościach wskazanych w pytaniu, wszystkie składniki wynagrodzenia podlegają oskładkowaniu, a tym samym mają wpływ na zawieszalność świadczenia. Jak stanowi art. 104 ust. 7 i 8 ustawy emerytalnej, w razie osiągania przychodu w kwocie:

• nieprzekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, emerytura jest wypłacana w pełnej wysokości,
   
• przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia; kwota przekroczenia w przypadku emerytury nie może być wyższa niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. (czyli aktualnie o kwotę nie wyższą od 563,05 zł),
   
• wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, emerytura ulega zawieszeniu.

Kwoty przychodów mających wpływ na zawieszalność świadczeń emerytalno-rentowych w okresie od 1 września 2016 r. do 28 lutego 2017 r. przedstawia tabela poniżej.

Pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy emeryta, który nie osiągnął wieku emerytalnego. W umowie wynagrodzenie określono na kwotę 1.500 zł. Pracodawca powiadomił ZUS o fakcie zatrudnienia emeryta, podając wysokość uzyskiwanych przez niego zarobków. Wobec tego, że są one niższe od 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, emeryt nadal pobiera pełne świadczenie.

Jeżeli w trakcie zatrudnienia wynagrodzenie ulegnie takiemu podwyższeniu (bądź zmniejszeniu), że wpłynie na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, to pracodawca jest obowiązany powiadomić o tym ZUS.

Jednorazowe wypłaty mogą w danym miesiącu spowodować przekroczenie kwot mających wpływ na zawieszalność świadczenia, co przy miesięcznym rozliczeniu mogłoby je zmniejszyć albo zawiesić. Jednakże łączny przychód emeryta uzyskany w całym roku może okazać się niższy od rocznych kwot granicznych, a w konsekwencji powinien on otrzymywać pełną emeryturę. ZUS, dokonując zatem rocznego rozliczenia, nie zmniejszy ani nie zawiesi świadczenia. Gdyby jednak zmniejszył (zawiesił) świadczenie za któryś z miesięcy, to dokona jego zwrotu.

Zwracamy uwagę! ZUS dokonuje rozliczenia zarobkujących świadczeniobiorców na dwa sposoby, w zależności od wniosku zainteresowanego lub rozliczenia dla niego korzystniejszego, tj. w systemie:

• miesięcznym, porównując osiągnięty przychód w poszczególnych miesiącach roku z dopuszczalnymi limitami przychodu obowiązującymi w tych miesiącach albo
   
• rocznym, porównując łączny przychód osiągnięty w roku kalendarzowym z dopuszczalnymi limitami przychodu obowiązującymi dla tego roku.

Jeżeli do przedłożonego przez świadczeniobiorcę zaświadczenia o wysokości osiągniętego w danym roku kalendarzowym przychodu nie dołączono jego dyspozycji dotyczącej sposobu rozliczenia, a istnieje możliwość dokonania tego w sposób roczny i miesięczny, ZUS wybierze metodę korzystniejszą.

Odpowiadając na drugie pytanie, wyjaśniamy, że obowiązujące przepisy nie ograniczają wysokości premii uznaniowej oraz nagród. Pozostaje to w gestii pracodawcy.

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu oraz że obok wynagrodzenia zasadniczego w październiku br. emeryt otrzymał wynagrodzenie i dodatki za pracę w nadgodzinach i nagrodę w łącznej wysokości 2.000 zł, a w listopadzie premię uznaniową w kwocie 3.500 zł.

Uzyskany przez emeryta przychód za październik br. (1.500 zł + 2.000 zł = 3.500 zł) i listopad br. (1.500 zł + 3.500 zł = 5.000 zł) jest wyższy niż 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, ale nie przekracza 130% tego wynagrodzenia, tj. jest wyższy niż 2.813,40 zł i nie wyższy od 5.224,80 zł.

Przy dokonaniu rozliczenia miesięcznego emerytura za te miesiące podlegałaby zmniejszeniu. Korzystniejsze będzie w tym przypadku rozliczenie roczne. ZUS przyjmie wówczas wynagrodzenie pracownika za cały rok 2016 w wysokości 23.500 zł [(1.500 zł x 12 m-cy) + 2.000 zł + 3.500 zł = 23.500 zł].

Za 2016 r. roczna kwota graniczna odpowiadająca 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wyniesie 34.054,40 zł, natomiast odpowiadająca 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia to 63.243,30 zł.

Wobec tego, że łączny przychód emeryta, nie przekroczył wyznaczonych limitów, w 2016 r. miał on prawo do emerytury w pełnej wysokości.