ZUS poinformował nas na piśmie, że zleceniobiorca wykonujący umowę zlecenia podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, a nie tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. W umowie zlecenia było jego oświadczenie, w którym wskazał, że jest zatrudniony za wynagrodzeniem przekraczającym płacę minimalną u innego pracodawcy. Podczas rozmowy telefonicznej pracownik ZUS stwierdził, że podpisane oświadczenie osoby wykonującej zlecenie o zatrudnieniu u innego pracodawcy, nie ma znaczenia i należy złożyć korektę dokumentów ubezpieczeniowych. Czy ZUS ma prawo żądać złożenia korekty i zignorować oświadczenie zleceniobiorcy?
Dla ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia decydujące znaczenie mają fakty, a nie treść oświadczenia zleceniobiorcy. Oświadczenie zleceniobiorcy nie jest wiążące dla ZUS ustalającego tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym i jeśli jest ono sprzeczne z prawdą może być przez ZUS zignorowane.
Według art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o sus obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jedynie zleceniobiorcy będący uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat nie podlegają ubezpieczeniom z tytułu ww. umów (art. 6 ust. 4 ustawy o sus).
Jeżeli zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy, to zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o sus podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu stosunku pracy. W przepisie tym zostały bowiem wskazane tytuły, z którymi zawsze łączy się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Mają więc one charakter bezwzględny w tym znaczeniu, że nawet jeżeli ubezpieczony spełnia warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innego tytułu (tutaj umowy zlecenia), podlega przedmiotowym ubezpieczeniom z tytułu stosunku pracy. Jeśli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy o pracę w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, to stosownie do art. 9 ust. 1a ustawy o sus powstaje obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu wykonywania pracy na innej podstawie (tu umowy zlecenia).
Wspomnijmy, że jeżeli umowa zlecenia (także agencyjna, inna umowa o świadczenie usług) została zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, dla celów składkowych, traktowana jest tak jak umowa o pracę, a tym samym rodzi obowiązek ubezpieczeń społecznych wszystkich ryzyk.
Zleceniobiorca będący pracownikiem innego podmiotu (niewykonujący zlecenia na rzecz własnego pracodawcy), którego podstawa wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej tyle ile minimalne wynagrodzenie za pracę, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu stosunku pracy.
Dla podlegania ubezpieczeniom społecznym decydujące znaczenie ma faktyczne pozostawanie w stosunku pracy, natomiast nie ma tu znaczenia treść ewentualnego oświadczenia zleceniobiorcy. Oznacza to, że w przypadku gdyby zleceniobiorca złożył oświadczenie, iż pozostaje w stosunku pracy (uzyskując z tego tytułu przychód podlegający oskładkowaniu w przeliczaniu na okres miesiąca w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia), co okazałoby się sprzeczne z prawdą, to powinien podlegać ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia. Oświadczenie zleceniobiorcy nie jest bowiem wiążące dla ZUS. Złożenie nieprawdziwego oświadczenia przez zleceniobiorcę może mieć znaczenie jedynie w zakresie jego ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej względem zleceniodawcy. Nie może natomiast zmieniać zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, wynikającym z ustawy o sus.