W sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy należy zaprezentować wszystkie zdarzenia dotyczące tego roku. Szczególne znaczenie ma to w odniesieniu do właściwego przyporządkowania kosztów i przychodów dotyczących przełomu roku.
Koszt wynagrodzeń pracowników, jak też należne od nich składki ZUS, ujmuje się w księgach rachunkowych w miesiącu, którego wynagrodzenia dotyczą. Zatem wynagrodzenia pracowników za grudzień 2022 r. i składki ZUS ich dotyczące, finansowane przez pracodawcę, należy zaksięgować w kosztach działalności operacyjnej grudnia 2022 r., niezależnie od daty wypłaty wynagrodzeń i zapłaty składek do ZUS:
1. Lista płac:
a) wynagrodzenia brutto
- Wn konto 40-4 "Wynagrodzenia",
- Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń"
oraz równolegle
- Wn odpowiednie konto zespołu 5,
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów",
b) potrącenie składek ZUS finansowanych przez pracowników
- Wn konto 23-0,
- Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Rozrachunki z ZUS),
c) potrącenie zaliczek na podatek dochodowy
- Wn konto 23-0,
- Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym - pdof).
2. PK - składki ZUS finansowane przez pracodawcę:
- Wn konto 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia",
- Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Rozrachunki z ZUS)
oraz równolegle
- Wn odpowiednie konto zespołu 5,
- Ma konto 49.
W przypadku gdy wynagrodzenia za dany miesiąc są zgodnie z prawem wewnątrzzakładowym wypłacane do końca tego miesiąca i wynagrodzenia za grudzień 2022 r. zostały wypłacone do 31 grudnia 2022 r., nieopłacone składki ZUS (finansowane przez pracowników i pracodawcę) oraz zaliczki na podatek dochodowy z nimi związane prezentuje się w pasywach bilansu według wzoru z załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości w pozycji B.III.3 lit. g) "Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych tytułów publicznoprawnych".
Natomiast gdy wynagrodzeń za grudzień 2022 r. nie wypłacono do 31 grudnia 2022 r., bo są wypłacane do 10. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, wynagrodzenia te wykazuje się w pasywach bilansu w pozycji B.III.3 lit. h) "Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu wynagrodzeń". Składki ZUS oraz zaliczki na podatek dochodowy ich dotyczące - ponieważ na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r. nie stanowiły jeszcze zobowiązania wobec ZUS i urzędu skarbowego - generalnie należałoby zaprezentować w pasywach bilansu w pozycji B.IV.2 "Inne rozliczenia międzyokresowe - krótkoterminowe" lub B.I.3 jako "Pozostałe rezerwy - krótkoterminowe". Jednak, jeśli nie zniekształci to obrazu sytuacji finansowej jednostki, a przyjęta zasada będzie stosowana przez jednostkę w sposób ciągły, to zobowiązania takie można wykazać w pasywach bilansu w pozycji B.III.3 lit. g). Zapis w tej sprawie powinny zawierać zasady (polityka) rachunkowości jednostki.
Koszty mediów (m.in. dostawy energii elektrycznej, ciepła, wody, gazu) dotyczące 2022 r., a wynikające z faktur wystawionych w styczniu 2023 r., wprowadza się do ksiąg rachunkowych roku, którego dotyczą, czyli 2022 r. Można to zrobić jednym z dwóch sposobów: na podstawie otrzymanej faktury lub dowodu PK (zależnie od rozwiązania zapisanego w polityce rachunkowości).
Ewidencja kosztów mediów za grudzień 2022 r. w księgach grudnia 2022 r. na podstawie faktury wystawionej w styczniu 2023 r. przebiega zapisami:
a) wartość netto faktury
- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
b) VAT naliczony do odliczenia
- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie" (w analityce: VAT do odliczenia w przyszłych okresach),
c) wartość brutto faktury
- Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",
d) zarachowanie kosztu
- Wn konto 40-1 "Zużycie materiałów i energii" lub konto 40-2 "Usługi obce",
- Ma konto 30
oraz równolegle
- Wn odpowiednie konto zespołu 5,
- Ma konto 49.
Na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r. zobowiązanie wobec dostawców mediów ujęte na koncie 21 wykazuje się w bilansie sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości w pasywach w pozycji B.III.3 lit. d) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności do 12 miesięcy". Natomiast VAT przypadający do rozliczenia w styczniu 2023 r. zasadniczo powinno się wykazać w aktywach bilansu w pozycji B.IV "Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe". Jednak, jeżeli nie zniekształci to obrazu jednostki, można go zaprezentować w pozycji B.II.3 lit. b) aktywów "Należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych tytułów publicznoprawnych".
Drugim rozwiązaniem jest zaksięgowanie w grudniu 2022 r. kosztów mediów dotyczących tego miesiąca na podstawie dowodu PK sporządzonego w oparciu o wystawioną w styczniu 2023 r. fakturę. Wówczas zapis wygląda następująco:
- Wn konto 40-1 lub konto 40-2,
- Ma konto 30
oraz równolegle
- Wn odpowiednie konto zespołu 5,
- Ma konto 49.
Zobowiązanie wobec dostawcy (saldo Ma konto 30) jest wtedy wykazane w bilansie na dzień 31 grudnia 2022 r. w pozycji B.III.3 lit. d) pasywów w kwocie netto zamiast brutto (jednak zazwyczaj nie ma to istotnie ujemnego wpływu na sprawozdanie). Rozliczenie salda konta 30 nastąpi w 2023 r. na podstawie faktury:
a) wartość brutto zobowiązania
- Wn konto 30,
- Ma konto 21,
b) VAT naliczony do odliczenia
- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie" (w analityce: VAT do odliczenia w bieżącym okresie),
- Ma konto 30.
Jednostka, która uzyskała rabat dotyczący kosztów zaksięgowanych w 2022 r., powinna zasadniczo ująć go w księgach tego roku. Powinna tak postąpić także wtedy, gdy faktura korygująca z tym związana została wystawiona w styczniu 2023 r. Wartość rabatu może zostać ujęta w księgach rachunkowych 2022 r. na podstawie faktury korygującej lub dowodu PK. W tym drugim przypadku wartość netto rabatu ujmuje się po stronie Wn konta 30 "Rozliczenie zakupu" i po stronie Ma np. konta 31 "Materiały", konta 33 "Towary", konta 40-1 "Zużycie materiałów i energii" i/lub konta zespołu 5, konta 40-2 "Usługi obce" i/lub konta zespołu 5 czy konta 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" - w zależności od tego, czego rabat dotyczy. W księgach stycznia 2023 r. należałoby wówczas zaksięgować fakturę korygującą, zapisami:
a) korekta zobowiązania
- Wn konto 21,
b) korekta VAT naliczonego
- Ma konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie" (w analityce: VAT do odliczenia w bieżącym okresie),
c) korekta wartości netto
- Ma konto 30.
Zobowiązanie z tytułu kredytu wyceniane na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r. zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości, tj. w kwocie wymagającej zapłaty, uwzględniać powinno pozostałą do spłaty część kapitałową kredytu wraz z odsetkami naliczonymi na dzień bilansowy - także tymi, które nie zostały notyfikowane przez bank (bo termin ich płatności przypada w 2023 r.), a dotyczą 2022 r. Nienotyfikowane odsetki księguje się zapisem:
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" (kredyt obrotowy) lub konto 08 "Środki trwałe w budowie" (kredyt inwestycyjny),
- Ma konto 65 "Pozostałe rozliczenia międzyokresowe" lub 13-4 "Kredyty bankowe" (w analityce: Nienotyfikowane odsetki dotyczące 2022 r.).
Ujęte na koncie 65 czy 13-4 odsetki naliczone przez jednostkę na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r., których termin płatności przypada na rok 2023, wykazuje się w pasywach bilansu sporządzanego zgodnie ze wzorem z załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości łącznie z kredytem (przykład).
|
Otrzymaliśmy w styczniu 2023 r. fakturę korygującą z tytułu rabatu do zakupu towarów dokonanego w 2022 r. Wszystkie towary zostały już sprzedane. Jeśli korektę tę ujmiemy w księgach 2022 r., wystąpi rozbieżność między ujęciem bilansowym a rozliczeniem podatku dochodowego. Czy nie można zastosować jakiegoś rozwiązania ewidencyjnego, które ułatwi prawidłowe rozliczenie tego zdarzenia dla celów bilansowych i podatkowych? W podatku dochodowym rabat dotyczący kosztów rozlicza się w okresie otrzymania dokumentu stanowiącego podstawę korekty. Dla celów bilansowych zapisów korygujących związanych z uzyskanym rabatem należy dokonać w księgach rachunkowych roku, w którym nastąpił pierwotny zakup. W celu ułatwienia rozliczeń podatkowych jednostka może ująć korektę spowodowaną rabatem do sprzedanych już towarów na przełomie roku następującymi zapisami:
Spółka otrzymała w 2022 r. od wspólnika pożyczkę. Jest ona oprocentowana 1% w skali roku. Przy czym kwota odsetek ma zostać zapłacona w 2024 r., przy spłacie ostatniej raty pożyczki. Czy w takim przypadku trzeba naliczyć odsetki na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r.? TAK. Odsetki od pożyczki przypadające na dany rok obrotowy, mimo że zgodnie z umową pożyczki nie wymagają jeszcze zapłaty, należy ująć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego. Wynika to z art. 6 ust. 1 oraz art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości. Nienotyfikowane przez pożyczkodawcę na dzień bilansowy odsetki należałoby ująć zapisem:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Przykład Jednostka posiada kredyt na bieżącą działalność. Na koniec 2022 r. pozostało do spłaty 70.000 zł, w tym w 2023 r. - 50.000 zł. Na dzień bilansowy jednostka naliczyła odsetki od tego kredytu dotyczące grudnia 2022 r., w kwocie 500 zł, i ujęła je na koncie 13-4 "Kredyty bankowe" (w analityce: Odsetki nienotyfikowane). Termin ich zapłaty, zgodnie z umową kredytową, przypada na styczeń 2023 r. Jednostka wykaże w pasywach bilansu sporządzonego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości kwotę 50.500 zł w pozycji B.III.3 lit. a) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek - kredyty i pożyczki". |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
