Zmiana przepisów w zakresie sprawozdawczości finansowej

W Dzienniku Ustaw z 23 listopada 2021 r. opublikowano ustawę z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw. Przedstawione w ustawie rozwiązania mają na celu dostosowanie obecnie obowiązujących przepisów w zakresie sprawozdawczości finansowej oraz rewizji finansowej do aktualnej sytuacji prawnej i gospodarczej oraz do nowych możliwości technologicznych. Zmiany te wynikają m.in. z przepisów rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/815 z dnia 17 grudnia 2018 r. uzupełniającego dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania. Ustawa wprowadza zmiany w następujących ustawach: o rachunkowości, o podatku dochodowym od osób prawnych, o Krajowym Rejestrze Sądowym, o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 8 grudnia 2021 r., z wyjątkiem:

Ustawa zmieniająca wprowadza dwa dodatkowe formaty elektronicznych sprawozdań finansowych:

• format, o którym mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) 2019/815 (tj. format XHTML),
• inny format przeszukiwalny – rozumiany jako format danych, przy użyciu którego dokument elektroniczny jest zapisany w taki sposób, że możliwe jest posłużenie się ogólnie dostępnym oprogramowaniem, przeznaczonym do odczytu lub edycji dokumentów zapisanych w tym formacie, w celu skutecznego przeszukania oraz skopiowania ciągu znaków alfanumerycznych zawartych w treści tego dokumentu.

W myśl przepisów ustawy zmieniającej w formacie XHTML sprawozdania finansowe oraz sprawozdanie z działalności sporządzać będą emitenci, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. Zmiana ta ma m.in. na celu ujednolicenie przepisów w zakresie stosowania jednego formatu elektronicznego przy sporządzaniu rocznych raportów finansowych przez ww. emitentów. Z kolei jednostki niebędące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, ale sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, będą sporządzać sprawozdania finansowe oraz sprawozdanie z działalności w formacie XHTML lub w innym formacie przeszukiwalnym. Zmiany formatu dotyczą także skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej

Ustawa zmieniająca wprowadza nowe zasady odnośnie podpisywania sprawozdań finansowych polegające na możliwości podpisania elektronicznego sprawozdania finansowego przez co najmniej jednego członka zarządu wieloosobowego. Konieczne jest jednak uzyskanie od pozostałych członków zarządu oświadczenia, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości, lub odmowę złożenia takiego oświadczenia. W przypadku odmowy złożenia oświadczenia zastosowanie znajdzie rozwiązanie analogiczne do obowiązujących dotychczas przepisów, tj. konieczność sporządzenia pisemnego uzasadnienia odmowy złożenia takiego oświadczenia. Odmowa złożenia oświadczenia jest traktowana równoznacznie z odmową podpisania sprawozdania, co oznacza, że musi zostać uzasadniona. Zarówno oświadczenie, jak i odmowa złożenia oświadczenia (podobnie jak odmowa złożenia podpisu pod sprawozdaniem) będą dołączane przy składaniu sprawozdania finansowego np. do KRS lub Szefa KAS.

Warto dodać, iż odmowę podpisu sprawozdania finansowego, jak i oświadczenie lub odmowę złożenia oświadczenia sporządza się w postaci elektronicznej oraz opatruje kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym albo sporządza się w postaci papierowej oraz opatruje własnoręcznym podpisem. Jeżeli ww. dokumenty zostaną sporządzone w postaci papierowej opatrzonej własnoręcznym podpisem, to osoba wchodząca w skład organu wieloosobowego, podpisująca sprawozdanie finansowe, zapewnia sporządzenie elektronicznych kopii tych dokumentów. Dodatkowo ustawodawca wymaga, aby w treści odmowy podpisu, oświadczenia lub odmowy złożenia oświadczenia wskazać sprawozdanie finansowe, którego te dokumenty dotyczą, w szczególności przez podanie daty i godziny podpisania sprawozdania finansowego przez osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Konsekwencją zmian w zakresie podpisywania sprawozdań finansowych są zmiany dotyczące podpisywania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, sprawozdań z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności oraz skonsolidowanego sprawozdania z płatności.

Celem wprowadzonych zmian jest wprowadzenie ułatwienia dla jednostek kierowanych przez organ wieloosobowy, które ze względów organizacyjno-technicznych mają trudności z realizacją swoich ustawowych obowiązków. Jednocześnie, przez wprowadzenie dobrowolności stosowania nowych rozwiązań, zmiany te nie będą miały negatywnego wpływu na jednostki, które posiadają wypracowaną i utrwaloną praktykę w zakresie podpisywania sprawozdań finansowych.

Ustawa zmieniająca wprowadza przepis umożliwiający wyłączenie z konsolidacji wszystkich jednostek zależnych, których udziały zostały nabyte, zakupione lub pozyskane w innej formie, z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży przez alternatywną spółkę inwestycyjną, niezależnie od okresu, na jaki weszła ona w ich posiadanie.

Ustawa zmieniająca wprowadza zmiany w art. 27 ust. 2 updop. Dotyczą one w szczególności obowiązku składania Szefowi KAS wraz ze sprawozdaniem finansowym określonych dokumentów, tj. odmowy podpisania sprawozdania finansowego, oświadczenia składanego przez osoby wchodzące w skład organu wieloosobowego o spełnianiu przez sprawozdanie finansowe wymagań przewidzianych ustawą oraz odmowy złożenia tego oświadczenia. Dodatkowo w celu ujednolicenia treści przepisu art. 27 ust. 2 updop z art. 69 ust. 1 ustawy o rachunkowości, wydłużono termin na złożenie sprawozdania do Szefa KAS do 15 dni (dotychczas było 10 dni). Ponadto uzupełniono przepis ustawy podatkowej o regulacje dotyczące obowiązkowego formatu sprawozdania finansowego sporządzanego przez emitentów (tj. format XHTML), którzy składają sprawozdania finansowe do Szefa KAS. Co więcej doprecyzowano kwestię określenia podmiotów zwolnionych z obowiązku przekazywania sprawozdań do Szefa KAS. Po zmianach podmioty zwolnione podmiotowo z podatku CIT (np. jednostki budżetowe, państwowe fundusze celowe, fundusze inwestycyjne) oraz podmioty, które na podstawie odrębnych przepisów mają obowiązek przekazywania sprawozdań finansowych do KRS (np. SP ZOZ) nie będą zobowiązane do przekazywania sprawozdań do Szefa KAS. Przedmiotowy przepis został również doprecyzowany odnośnie zwolnienia podatników, których sprawozdania finansowe nie są objęte obowiązkiem badania, z obowiązku przekazania sprawozdania z badania do Szefa KAS.