POLECAMY |
||
Podmioty powiązane według prawa bilansowego
W świetle art. 3 ust. 1 pkt 43 ustawy o rachunkowości, przez jednostki powiązane rozumie się dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Natomiast grupę kapitałową – w myśl art. 3 ust. 1 pkt 44 tej ustawy – tworzą jednostka dominująca i wszystkie jej jednostki zależne.
Zwracamy uwagę, iż jednostkami powiązanymi dla celów bilansowych mogą być jedynie spółki prawa handlowego oraz przedsiębiorstwa państwowe. Nie uważa się za jednostki powiązane spółek prawa handlowego należących do tego samego właściciela – osoby fizycznej, mimo iż spółki te prowadzą ze sobą interesy. Warunkiem powiązania jest bowiem posiadanie własności przez spółki prawa handlowego, a nie przez ich właściciela (osobę fizyczną).
Przez jednostkę dominującą (art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości) rozumie się jednostkę będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, sprawującą kontrolę nad jednostką zależną, w szczególności:
a) posiadającą bezpośrednio lub pośrednio większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej, także na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, wykonującymi prawa głosu zgodnie z wolą jednostki dominującej, lub
b) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej w sposób samodzielny lub przez wyznaczone przez siebie osoby lub jednostki na podstawie umowy zawartej z innymi uprawnionymi do głosu, posiadającymi na podstawie statutu lub umowy spółki, łącznie z jednostką dominującą, większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym, lub
c) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do powoływania i odwoływania większości członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących tej jednostki zależnej, lub
d) będącą udziałowcem jednostki zależnej, której więcej niż połowę składu organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących w poprzednim roku obrotowym, w ciągu bieżącego roku obrotowego i do czasu sporządzenia sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy stanowią osoby powołane do pełnienia tych funkcji w rezultacie wykonywania przez jednostkę dominującą prawa głosu w organach tej jednostki zależnej, chyba że inna jednostka lub osoba ma w stosunku do tej jednostki zależnej prawa, o których mowa w lit. a, c lub e, lub
e) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej, na podstawie umowy zawartej z tą jednostką zależną albo statutu lub umowy tej jednostki zależnej.
Jednostką zależną jest jednostka będąca spółką handlową lub podmiotem utworzonym i działającym zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, kontrolowana przez jednostkę dominującą (art. 3 ust. 1 pkt 39 ww. ustawy). Jak z powyższego wynika, forma prawna jednostki dominującej i zależnej ograniczona jest do spółki handlowej lub przedsiębiorstwa państwowego.
Przez zaangażowanie w kapitale (art. 3 ust. 1 pkt 37d ww. ustawy) rozumie się natomiast jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania. Zwracamy uwagę, iż trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie (tzn. nie dłużej niż rok) od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne, poprzez zawarcie umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia.
Termin "wysoce prawdopodobny" oraz "aktywne działania" dotyczące zbycia są wzorowane na zapisach MSSF 5 "Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana" (paragraf 7 stanowi o wysokim prawdopodobieństwie, a w paragrafie 8 jest mowa o aktywnym programie znalezienia nabywcy). Ponadto termin "wysoce prawdopodobny" został rozwinięty poprzez wprowadzenie przykładowych działań jednostki (tj. zawarcie wiążącej umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia). Termin "aktywnych działań" podkreśla fakt, iż jednostka nie tyle musi podjąć decyzję, lecz powinna podjąć szersze działania w tym zakresie, np. poprzez zawarcie wiążącej umowy, aktywnego poszukiwania nabywcy.
W świetle art. 3 ust. 1 pkt 41 ustawy o rachunkowości, jednostką stowarzyszoną jest jednostka będąca spółką handlową lub podmiotem utworzonym i działającym zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, w której znaczący inwestor posiada zaangażowanie w kapitale, oraz na którą wywiera znaczący wpływ. Znaczącym inwestorem jest natomiast jednostka będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, która posiada zaangażowanie w kapitale innej jednostki i wywiera znaczący wpływ na tę jednostkę (art. 3 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy). Z kolei przez znaczący wpływ na inną jednostkę rozumie się przez niemającą znamion sprawowania kontroli lub współkontroli zdolność jednostki do wpływania na politykę finansową i operacyjną innej jednostki, w szczególności przez:
a) udział w podejmowaniu decyzji w sprawie podziału zysku lub pokrycia straty lub
b) zasiadanie w organie zarządzającym, nadzorującym lub administrującym, lub
c) przeprowadzanie istotnych transakcji z tą jednostką, lub
d) udostępnianie tej jednostce informacji technicznych o zasadniczym znaczeniu dla jej działalności, lub
e) możliwość powoływania i odwoływania członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących, lub
f) posiadanie nie mniej niż 20% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej jednostki.
Uwzględniając powyższe wyjaśnienia w tych pozycjach sprawozdania finansowego, w których należy wykazać dane dla:
- jednostek powiązanych – wykazuje się dane jednostki dominującej oraz jednostek od niej zależnych,
- pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale – wykazuje się przede wszystkim dane dotyczące jednostek współzależnych i stowarzyszonych z jednostką sporządzającą sprawozdanie finansowe, a także dane dotyczące znaczącego inwestora oraz wspólnika jednostki współzależnej (wszystko zależy od tego jaka jednostka sporządza sprawozdanie finansowe).
| Bilans |
W bilansie sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości należności i zobowiązania długoterminowe, długoterminowe aktywa finansowe, a także należności i zobowiązania krótkoterminowe należy zaprezentować w podziale na:
- jednostki powiązane,
- pozostałe jednostki, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale oraz
- pozostałe jednostki.
Natomiast w pozycji B.III. "Inwestycje krótkoterminowe" aktywów bilansu należy wykazać krótkoterminowe aktywa finansowe (tj. udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne krótkoterminowe aktywa finansowe) wyłącznie w jednostkach powiązanych i pozostałych jednostkach (nie wyodrębnia się dodatkowo danych dotyczących pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale).
Jednostki mikro i małe, które sporządzają bilans odpowiednio według załącznika nr 4 i 5 do ustawy o rachunkowości nie wykazują danych z taką szczegółowością.
| Rachunek zysków i strat |
W rachunku zysków i strat sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości dane dotyczące jednostek powiązanych należy wyodrębnić w odniesieniu do następujących pozycji:
- przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów (wariant kalkulacyjny) oraz przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi (wariant porównawczy),
- koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów (wariant kalkulacyjny),
- przychody i koszty finansowe z tytułu odsetek,
- zysk i strata z tytułu rozchodu aktywów finansowych,
Z większą szczegółowością należy wykazać przychody finansowe z tytułu dywidend i udziałów w zyskach, tzn.
a) od jednostek powiązanych, w tym:
- w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale,
b) od jednostek pozostałych, w tym:
- w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale.
Także jednostki małe, sporządzające rachunek zysków i strat według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości, mają obowiązek wyodrębnić w pozycji:
- przychodów i kosztów finansowych z tytułu odsetek – dane dotyczące jednostek powiązanych,
- zysków i strat z tytułu rozchodu aktywów finansowych – dane dotyczące od jednostek powiązanych,
- dywidend i udziałów w zyskach – dane od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, w tym: od jednostek powiązanych, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale.
Jednostki mikro sporządzające rachunek zysków i strat według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości nie muszą prezentować danych tak szczegółowo.
| Rachunek przepływów pieniężnych |
Jednostki sporządzające rachunek przepływów pieniężnych według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości (zarówno według metody bezpośredniej, jak i pośredniej) w przepływach środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej w pozycji wpływy z aktywów finansowych i wydatki na aktywa finansowe wyodrębniają dane dotyczące jednostek powiązanych i pozostałych. Oznacza to, że uwzględniając definicję jednostek powiązanych wpływy i wydatki dotyczące pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, wykazuje się wraz z pozostałymi jednostkami.
| Informacja dodatkowa |
Ustawa o rachunkowości wskazuje również, że w sprawozdaniu finansowym, w dodatkowych informacjach i objaśnieniach (załącznik nr 1, ust. 5 pkt 2), wykazywać należy informacje o transakcjach (wraz z ich kwotami) zawartych przez jednostkę na innych warunkach niż rynkowe ze stronami powiązanymi, przez które rozumie się podmioty powiązane zdefiniowane w międzynarodowych standardach rachunkowości przyjętych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, wraz z informacjami określającymi charakter związku ze stronami powiązanymi oraz innymi informacjami dotyczącymi transakcji niezbędnymi dla zrozumienia ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki. Informacje dotyczące poszczególnych transakcji mogą być zgrupowane według ich rodzaju, z wyjątkiem przypadku, gdy informacje na temat poszczególnych transakcji są niezbędne dla oceny ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki.
W świetle paragrafu 9 MSR 24 "Ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych" przez podmiot powiązany rozumie się osobę lub jednostkę związaną z jednostką, która sporządza sprawozdanie finansowe.
Osoba lub bliski członek rodziny tej osoby jest związany z jednostką sprawozdawczą, jeżeli ta osoba:
- sprawuje kontrolę lub współkontrolę nad jednostką sprawozdawczą;
- ma znaczący wpływ na jednostkę sprawozdawczą; lub
- jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej.
Przez bliskiego członka rodziny danej osoby rozumie się członków rodziny, co do których istnieje przypuszczenie, że mogą wywierać wpływ na tę osobę lub podlegać wpływowi tej osoby w swoich kontaktach z jednostką. Można do nich zaliczyć:
- dzieci i małżonka lub partnera życiowego tej osoby;
- dzieci małżonka lub partnera życiowego tej osoby; oraz
- osoby pozostające na utrzymaniu tej osoby lub małżonka lub partnera życiowego tej osoby.
Natomiast za kluczowy personel kierowniczy uznaje się osoby posiadające uprawnienia i odpowiedzialność za planowanie, kierowanie i kontrolowanie czynności jednostki w sposób bezpośredni lub pośredni, w tym każdy dyrektor (wykonawczy bądź inny) tej jednostki.
Jednostka jest związana z jednostką sprawozdawczą, jeżeli spełniony jest jeden z poniższych warunków:
1) jednostka i jednostka sprawozdawcza są członkami tej samej grupy (co oznacza, że każda jednostka dominująca, zależna i współzależna jest związana z pozostałymi jednostkami),
2) jedna jednostka jest jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem innej jednostki (lub jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem członka grupy, której członkiem jest ta inna jednostka),
3) obydwie jednostki są wspólnymi przedsięwzięciami tego samego trzeciego podmiotu,
4) jedna jednostka jest wspólnym przedsięwzięciem trzeciej jednostki, a dana inna jednostka jest jednostką stowarzyszoną trzeciej jednostki),
5) jednostka jest programem świadczeń po okresie zatrudnienia na rzecz pracowników jednostki sprawozdawczej lub jednostki związanej z jednostką sprawozdawczą. Jeżeli jednostka sprawozdawcza jest sama w sobie takim programem, sponsorujący pracodawcy są również związani z jednostką sprawozdawczą,
6) jednostka jest kontrolowana lub wspólnie kontrolowana przez osobę, która:
a) sprawuje kontrolę lub współkontrolę nad jednostką sprawozdawczą;
b) ma znaczący wpływ na jednostkę sprawozdawczą; lub
c) jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej,
7) osoba, która sprawuje kontrolę lub współkontrolę nad jednostką sprawozdawczą, ma znaczący wpływ na jednostkę lub jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki (lub jednostki dominującej tej jednostki),
8) jednostka lub dowolny członek grupy, której jednostka jest częścią, świadczy usługi kluczowego personelu kierowniczego na rzecz jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej.
Pozostałe zagadnienia - czytaj także:
| ||||||||||||
|
||||||||||||