Facebook
Bilans 2023

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  BILANS 2022  »  Sporządzanie sprawozdania finansowego  »   Rachunek przepływów pieniężnych - przepływy z działalności finansowej
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Rachunek przepływów pieniężnych - przepływy z działalności finansowej

Zeszyty Metodyczne Rachunkowości
1. Co należy rozumieć przez działalność finansową jednostki?

W bilansie jednostki, obok składników majątku przez nią wykorzystywanych w działalności gospodarczej wykazuje się źródła ich finansowania. Dzielą się one na wewnętrzne (wniesione przez właścicieli i wypracowane przez jednostkę w toku dotychczasowej działalności) oraz zewnętrzne (aktualne i przyszłe zobowiązania danej jednostki). Pieniężne zmiany w strukturze i rodzaju źródeł finansowania prezentowane są w działalności finansowej rachunku przepływów pieniężnych. Przedmiotem tej działalności jest pozyskiwanie innych, niż działalność operacyjna, źródeł finansowania, w tym także zwiększających kapitał (fundusz) własny, lub ich spłata oraz związane z tym pieniężne koszty, w tym prowizje, odsetki i dywidendy oraz inne korzyści, z wyjątkiem tych dotyczących podatku dochodowego przedsiębiorstwa. Innymi słowy, do działalności finansowej możemy zaliczyć te pieniężne zdarzenia gospodarcze, które powodują zmiany w pasywach jednostki, za wyjątkiem zaciągania zobowiązań związanych z działalnością operacyjną (te znajdą swoje odzwierciedlenie w zmianie stanu zobowiązań lub w wydatkach operacyjnych, wykazywanych w działalności operacyjnej rachunku przepływów pieniężnych). Przepływy te są zawsze wykazywane w sposób bezpośredni, przez zestawienie wpływów i wydatków związanych z tą sferą działalności. Wymaga to od osób sporządzających ten rachunek analizy zmian na kontach związanych zarówno ze środkami pieniężnymi, jak i z kontami pasywnymi oraz wynikowymi, celem ustalenia prawidłowych wartości kwot wykazywanych w działalności finansowej.

Przykład

Spółka jawna "Alfa" w 200X-1 r. zaciągnęła kredyt obrotowy o wartości: 150.000 zł. W 200X r. spłaciła: 45.000 zł kwoty kredytu i jednocześnie: 11.000 zł odsetek.

W księgach rachunkowych spłata raty kredytu jest ujmowana na koncie bilansowym 13-4 "Kredyty bankowe", natomiast spłata odsetek na koncie wynikowym 75-1 "Koszty finansowe" - obie w korespondencji z kontem 13-0 "Rachunek bieżący".

W rachunku zysków i strat za 200X r., w pozycji kosztów finansowych została wykazana kwota: 11.000 zł. Natomiast w rachunku przepływów pieniężnych za 200X r., w przepływach z działalności finansowej jednostka ujawniła łączną kwotę wydatkowaną na działalność finansową, czyli: 56.000 zł. Jej ustalenie jest możliwe poprzez wyszczególnienie odpowiednich transakcji na koncie 13-0 "Rachunek bieżący", bądź poprzez przeanalizowanie konta bilansowego wykazywanego w pasywach bilansu 13-4 "Kredyty bankowe", jak również wynikowego 75-1 "Koszty finansowe".

Jak zaprezentowano w przykładzie w celu prawidłowego ustalenia operacji wykazywanych w działalności finansowej rachunku przepływów pieniężnych należy zwrócić uwagę na transakcje pieniężne (mające odzwierciedlenie na kontach kasy i rachunku bieżącego), a także ich korespondencję z kontami wykazywanymi w pasywach bilansu oraz z kontami wynikowymi.

Podobnie jak w przypadku przepływów z działalności inwestycyjnej, w działalności finansowej spłaty zobowiązań i należności w walutach obcych wykazuje się łącznie ze zrealizowanymi różnicami kursowymi.


2. Wpływy z działalności finansowej

Wpływy z działalności finansowej oznaczają, że jednostka pozyskała dodatkowe źródła finansowania, które może przeznaczyć na pokrycie niedoborów pieniężnych związanych z działalnością operacyjną, na inwestycje lub na spłatę innych źródeł finansowania. Prezentowane są w zależności od źródła pochodzenia, w podziale na 4 kategorie, takie jak: wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału, kredyty i pożyczki, emisja dłużnych papierów wartościowych, inne wpływy finansowe.

Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych
oraz dopłat do kapitału

W tej kategorii wykazywane są operacje gospodarcze, które co do zasady znajdują swoje odzwierciedlenie w kapitałach własnych. Są to kwoty uzyskane z wydania udziałów, emisji akcji i innych instrumentów kapitałowych, sprzedaży udziałów lub akcji własnych (oraz na mocy art. 362 § 4 K.s.h. zrównanych z nimi akcji spółki dominującej), wniesionych dopłat do kapitału oraz inne, powiązane z wymienionymi, wpływy z emisji. Nadmienić należy, że prezentowane będą w tej pozycji jedynie operacje pieniężne, co wyklucza wykazywanie tutaj szeregu zdarzeń gospodarczych powodujących zmiany w kapitale, które nie mają charakteru pieniężnego, jak np. zamiana długu na udział w kapitale, wniesienie aportów, przeznaczenie wypracowanych zysków na kapitał czy przeszacowania aktywów trwałych (rozliczane z kapitałem).

W rachunku przepływów pieniężnych kwoty w tej pozycji prezentowane są w wartościach netto, to znaczy po potrąceniu kosztów związanych z emisją czy wydaniem instrumentów kapitałowych. Jeżeli jednak w roku poniesienia tych wydatków nie wystąpiły wpływy z emisji instrumentów, to wydatki takie prezentowane będą w pozycji innych wydatków finansowych.

Przykład

Spółka z o.o. "Gamma" podjęła w 200X-1 r. decyzję o emisji udziałów. W tym samym roku poniosła koszty notarialne zmiany umowy spółki w kwocie: 922,50 zł (w tym VAT: 172,50 zł) oraz koszty podatku od czynności cywilnoprawnych: 1.500 zł. W 200X r. udziałowcy objęli za gotówkę wyemitowane udziały, wpłacając: 30.000 zł, natomiast spółka poniosła koszty opłaty sądowej oraz ogłoszeń w MSiG o łącznej wartości: 500 zł.

W rachunku przepływów pieniężnych przepływy te zostały ujęte w poszczególnych latach w sposób następujący:

1) w 200X-1 r., w przepływach z działalności operacyjnej jednostka wykazała kwotę: 172,50 zł (VAT), natomiast w przepływach z działalności finansowej, w pozycji C.II.9. "Inne wydatki finansowe" kwotę: 2.250 zł (tj.: 922,50 zł - 172,50 zł + 1.500 zł),

2) w 200X r., w przepływach z działalności finansowej w pozycji C.I.1. "Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału" jednostka wykazała kwotę: 29.500 zł (tj.: 30.000 zł - 500 zł).

Wpływy z wydania bądź emisji instrumentów kapitałowych wykazuje się także wtedy, gdy nie nastąpiła jeszcze rejestracja podwyższenia kapitału (funduszu) w KRS. Istotny jest bowiem fakt pozyskania środków pieniężnych - stąd konieczne jest przy tej okazji przeanalizowanie zapisów konta 24 "Pozostałe rozrachunki" w zakresie wpłat od udziałowców na niezarejestrowane jeszcze podwyższenie kapitałów. Inna sytuacja występuje w przypadku zadeklarowanych, lecz niewniesionych wpłat na zakup instrumentów kapitałowych. Sam fakt wyrażenia woli opłacenia tych instrumentów nie znajdzie odzwierciedlenia w rachunku przepływów pieniężnych do czasu objęcia instrumentów w zamian za wpłaty pieniężne.


Wpływy uzyskane z kredytów i pożyczek

Drugą w kolejności pozycją wpływów z działalności finansowej są środki uzyskane z kredytów i pożyczek, w kwocie po potrąceniu przez podmiot udzielający takiego finansowania, prowizji i odsetek. Jednostka przedstawia w tej pozycji wszystkie zaciągnięte przez siebie tego typu zobowiązania finansowe, niezależnie od celu na jaki mają zostać spożytkowane środki.

Częstą występującą w praktyce sytuacją jest udzielenie kredytu w rachunku bieżącym. Jego istotą jest przyznanie kredytu przez wyznaczenie maksymalnego limitu zadłużenia rachunku bieżącego, bez otwierania nowego rachunku (kredytowego). Kredyty takie wykazywane są w rachunku przepływów "per saldo", czyli jako różnica pomiędzy saldem na dzień otwarcia roku a dniem bilansowym.

Przykład

Spółka z o.o. "Delta" posiada na jednym z rachunków bankowych kredyt odnawialny. W 200X r. saldo początkowe konta 13-0 "Rachunek bieżący" wykazane przez spółkę wynosiło: 140.000 zł (saldo Ma), natomiast saldo końcowe wyniosło: 187.000 zł (saldo Ma). Oznacza to, że jednostka na dzień bilansowy posiadała większe zadłużenie niż na początku roku - można to rozumieć jako zaciągnięcie dodatkowego źródła finansowania w roku oborowym.

W rachunku przepływów pieniężnych za 200X r., jako wpływy z działalności finansowej, w pozycji C.I.2. "Kredyty i pożyczki" jednostka wykazała kwotę: 47.000 zł.



Wpływy uzyskane z emisji dłużnych papierów wartościowych

Trzecią kategorią wpływów z działalności finansowej są środki uzyskane z emisji dłużnych papierów wartościowych, np. obligacji, czeków, weksli. W pozycji tej wykazuje się wartości netto uzyskane z ich emisji, tzn. po potrąceniu wydatków związanych z ich emisją.


Inne wpływy finansowe

W tej pozycji uwzględnia się pozostałe wpływy, które nie są ujmowane w trzech pierwszych kategoriach, np. dotacje otrzymane w danym roku czy wpływy gotówkowe z rozliczania instrumentów finansowych związanych z działalnością finansową.

Przykład

W spółce akcyjnej "Zeta" w 200X r. wystąpiły następujące zdarzenia:

1) zaciągnięto kredyt inwestycyjny w wysokości: 100.000 zł; bank w momencie przekazywania środków potrącił prowizję o wartości: 2.000 zł,

2) wyemitowano obligacje korporacyjne o wartości nominalnej: 55.000 zł; rzeczywisty wpływ środków był pomniejszony o dyskonto i wyniósł: 49.450 zł,

3) otrzymano jednorazową dotację w wysokości: 60.000 zł wspierającą budowę pro-środowiskową.

W rachunku przepływów pieniężnych za 200X r. powyższe operacje ujęto, jako wpływy z działalności finansowej (pozycja C.I), w sposób następujący (w uproszczeniu):

  • w pozycji C.I.2. "Kredyty i pożyczki": 98.000 zł,
     
  • w pozycji C.I.3. "Emisja dłużnych papierów wartościowych": 49.450 zł,
     
  • w pozycji C.I.4. "Inne wpływy finansowe": 60.000 zł.

3. Wydatki z działalności finansowej

Po stronie wydatków z działalności finansowej wykazuje się środki pieniężne poniesione na zwrot źródeł finansowania oraz wynagrodzenie jakie podmiot będący dawcą kapitału otrzymuje w zamian za jego udzielenie. Prezentowane są zgodnie z kierunkiem wydatkowania środków finansowych w podziale na 9 kategorii, takich jak:

  • nabycie udziałów (akcji) własnych,
     
  • dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli,
     
  • inne niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku,
     
  • spłaty kredytów i pożyczek,
     
  • wykup dłużnych papierów wartościowych,
     
  • z tytułu innych zobowiązań finansowych,
     
  • płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego,
     
  • odsetki
     
  • inne wydatki finansowe.

Uszeregowanie tych wydatków można powiązać ze strukturą pasywów bilansu. Pierwsze trzy pozycje są związane z własnymi źródłami finansowania, natomiast pozostałe związane są głównie z obcymi źródłami finansowania. Rozgrupowanie transakcji związanych z wydatkami na działalność finansową staje się bardziej czytelne po wnikliwym przeanalizowaniu poszczególnych kategorii.


Wydatki związane z własnymi źródłami finansowania

Pierwsza kategoria wydatków dotyczy kwot przeznaczanych na nabycie udziałów (akcji) własnych. Obejmuje ona wszystkie transakcje pieniężne, które powodują obniżenie kapitałów, zatem nie tylko zakup własnych instrumentów kapitałowych, ale również wykup akcji i udziałów jednostki dominującej czy zwrot dopłat do kapitału. Przy tej pozycji warto odwołać się do wydatków na działalność inwestycyjną, gdzie w pozycji wydatków na nabycie instrumentów finansowych jednostek powiązanych nie wykazuje się wydatków na nabycie akcji własnych. Sens ekonomiczny tej transakcji należy odczytywać nie jako przeznaczenie środków pieniężnych na inwestycje, ale jako zwrot (wykup) części własnych źródeł finansowania. Dlatego, prezentacja nabycia własnych instrumentów kapitałowych jest wykazywana w działalności finansowej.

Drugą kategorią wydatków są ogólnie ujęte wydatki z zysku na rzecz właścicieli. Właścicielom jednostki z tytułu wniesienia kapitału przysługują określone korzyści. W praktyce występującą formą takiego wynagradzania jest dywidenda. Inne, przewidziane prawnie udziały w zyskach oraz wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa wykazuje się łącznie z dywidendą w jednej pozycji. Wypracowany przez jednostkę zysk może zostać również przeznaczony dla innych podmiotów, niebędących właścicielami jednostki. Jak już wspominano, w rachunku przepływów pieniężnych nie ujmuje się niepieniężnych zmian w kapitale, także swojego odzwierciedlenia w rachunku przepływów nie znajdą np. przeznaczanie zysku na kapitał zapasowy czy rezerwowy. Do ujęcia operacji podziału zysku w rachunku przepływów potrzeba bowiem gotówkowego wypływu pieniądza z tego tytułu. Zatem w rachunku ujęte będą pieniężne wypłaty z zysku przeznaczone np. dla organów zarządzających, nadzorczych, na nagrody dla pracowników jednostki czy darowizny dla organizacji pożytku publicznego.

Przykład

Spółka z o.o. "Delta" osiągnęła w 200X-1 r. zysk netto w wysokości: 422.000 zł. Na walnym zgromadzeniu wspólników, w czerwcu 200X r. podjęto decyzję w sprawie podziału zysku za 200X-1 r., przeznaczając na poszczególne cele następujące kwoty:

1) na wypłaty dla udziałowców: 100.000 zł,

2) na nagrody dla pracowników: 100.000 zł,

3) na cele charytatywne: 50.000 zł,

4) na kapitał zapasowy: 172.000 zł.

Spółka stwierdziła, że przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy nie znajdzie odzwierciedlenia w rachunku przepływów pieniężnych, ze względu na brak przepływu pieniężnego. Zatem w rachunku przepływów pieniężnych za 200X r. pozostałe operacje ujęła jako wydatki z działalności finansowej (poz. C.II), w sposób następujący (w uproszczeniu):

  • w pozycji C.II.2. "Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli": 100.000 zł,
     
  • w pozycji C.II.3. "Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku": 150.000 zł.


Wydatki związane głównie z obcymi źródłami finansowania

Bardzo często jednostki w ramach prowadzonej działalności pozyskują również obce źródła finansowania. Charakterystyczną cechą w ich prezentacji w rachunku przepływów pieniężnych jest fakt, że wykazywane są w kwotach nominalnych, bez prowizji czy odsetek. Pierwszym prezentowanym tytułem ich dotyczącym są spłaty kredytów i pożyczek, które prezentuje się niezależnie od ich długości i celu. Podobnie jak w przypadku wpływów z tej działalności - wydatki na kredyty w rachunku bieżącym oraz w linii kredytowej ujmuje się w rachunku przepływów pieniężnych "per saldo".

Pozostałe kategorie dotyczą kolejno: wykupu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych, spłaty rat kapitałowych związanych z umowami leasingu finansowego oraz poniesione na inne niż wymienione zobowiązania finansowe (np. wykup weksli niezwiązanych z działalnością operacyjną). Jest to zatem grupa transakcji związana ze zobowiązaniami finansowymi. Wyszczególnienie wykupu dłużnych papierów wartościowych i spłat leasingu finansowego niesie szczególne dane analityczne, pozwalające na ocenę sposobu finansowania czy ocenę zadłużenia leasingowanych aktywów.

Odrębnie prezentowane są odsetki i prowizje z powyższych tytułów. Jest tak dlatego, że odsetki traktowane są jako swoista forma wynagrodzenia za udzielenie obcego źródła finansowania. Zatem, dla zwiększenia przejrzystości prezentacji wszelkie kwoty odsetek z działalności finansowej prezentuje się w odrębnej pozycji, niezależnie od źródła ich pochodzenia. Łącznie z nimi wykazuje się również powiązane z działalnością finansową prowizje, jak również opłaty dodatkowe związane z powyższymi zobowiązaniami.

Ostatnią pozycją prezentowaną w sferze wydatków z działalności finansowej są inne wydatki. Ujmuje się tutaj te kwoty, które nie znalazły się w zakresie żadnej z powyższych kategorii, np. wydatki na pokrycie zobowiązań wywołanych udzieleniem gwarancji finansowych, czy wydatki z tytułu kosztów emisji, w przypadku gdy nie nastąpiły jeszcze wpływy z wydania udziałów (akcji).

Przykład

W spółce akcyjnej "Epsilon" w 200X r. wystąpiły następujące zdarzenia:

1) spłacono: 80.175 zł kredytu długoterminowego (w tym odsetki: 5.175 zł),

2) wykupiono od akcjonariusza weksle o wartości: 49.000 zł (w tym odsetki: 4.750 zł),

3) spłacono: 91.100 zł zobowiązania z tytułu leasingu finansowego samochodów transportowych (w tym odsetki: 6.100 zł),

4) spłacono opcję walutową o wartości: 9.500 zł, związaną z kredytem.

W rachunku przepływów pieniężnych za 200X r. powyższe operacje ujęto, jako wydatki z działalności finansowej (pozycja C.II), w sposób następujący (w uproszczeniu):

  • w pozycji C.II.4. "Spłaty kredytów i pożyczek": 75.000 zł,
     
  • w pozycji C.II.5. "Wykup dłużnych papierów wartościowych": 44.250 zł,
     
  • w pozycji C.II.7. "Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego": 85.000 zł,
     
  • w pozycji C.II.8. "Odsetki": 16.025 zł (tj. 5.175 zł + 4.750 zł + 6.100 zł),
     
  • w pozycji C.II.9. "Inne wydatki finansowe": 9.500 zł.

Sporządzanie sprawozdania finansowego - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.