Uproszczone sprawozdanie finansowe jednostki mikro

Nawet niewielkie jednostki, które prowadzą księgi rachunkowe, na koniec roku obrotowego muszą sporządzić sprawozdanie finansowe. Przy czym, jeśli takie podmioty spełniają określone w ustawie o rachunkowości warunki, mogą przyjąć status jednostki mikro. Po podjęciu odpowiednich decyzji przez organ zatwierdzający można skorzystać z ułatwień i sporządzić sprawozdanie finansowe, w całości lub w części, według uproszczonego wzoru z załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości.

Status jednostki mikro mogą przyjąć podmioty spełniające warunki wskazane w art. 3 ust. 1a-1b ustawy o rachunkowości, w stosunku do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego z zastosowaniem uproszczeń dla jednostek mikro wynikających z ustawy o rachunkowości. Przy czym jednostką mikro nie mogą zostać podmioty wymienione w art. 3 ust. 1e ustawy o rachunkowości, czyli m.in. organizacje pozarządowe, banki, jednostki sektora finansów publicznych.

Uproszczona sprawozdawczość

Jednostki mikro mogą m.in. stosować przewidziane dla nich ustawą o rachunkowości uproszczenia w sprawozdawczości finansowej. Takie podmioty mają możliwość sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości, w którym prezentuje się znacznie węższy zakres danych niż we wzorze z załącznika nr 1 do tej ustawy. Na uproszczone sprawozdanie finansowe jednostki mikro składają się: informacje ogólne o jednostce, bilans, informacje uzupełniające do bilansu oraz rachunek zysków i strat (wariant porównawczy). Ułatwienia dotyczą zakresu prezentowanych w nich poszczególnych pozycji, lecz nie ich treści (zawartości). Ponadto jednostki mikro określone w art. 7 ust. 2a i 2b ustawy o rachunkowości mogą zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników (wszystkich lub niektórych) aktywów i pasywów.

Zatem do przywilejów należnych jednostce mikro w zakresie sprawozdawczości finansowej zalicza się m.in. możliwość przygotowania bilansu i rachunku zysków i strat według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości (art. 46 ust. 5 pkt 4 i art. 47 ust. 4 pkt 4 ustawy o rachunkowości). Taki uproszczony bilans powinien zawierać podstawowe dane, w tym wartość:

• aktywów trwałych ze wskazaniem środków trwałych,
• aktywów obrotowych z wyodrębnieniem wartości zapasów oraz należności krótkoterminowych, 
• należnych wpłat na kapitał (fundusz) podstawowy, 
• udziałów (akcji) własnych, 
• kapitału (funduszu) własnego, w tym wartość kapitału (funduszu) podstawowego, 
• zobowiązań, w tym zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek, i rezerw na zobowiązania,
• sumy bilansowej wyrażonej poprzez podsumowania aktywów i pasywów.

Poza tym jednostki mikro nie muszą sporządzać następujących elementów sprawozdania finansowego (nawet gdy podlega ono obowiązkowemu badaniu przez firmę audytorską):

• informacji dodatkowej, pod warunkiem że jednostka mikro przedstawi informacje uzupełniające do bilansu określone w załączniku nr 4 (art. 48 ust. 3 ustawy o rachunkowości),
• zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym (art. 48a ust. 3 ustawy o rachunkowości),
• rachunku przepływów pieniężnych (art. 48b ust. 4 ustawy o rachunkowości).

Jeśli jednostka mikro zobowiązana jest do sporządzenia sprawozdania z działalności, może tego nie robić, o ile w informacji dodatkowej lub jako informacje uzupełniające do bilansu zaprezentuje informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych określone w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości (art. 49 ust. 4). Jeśli jednak zamierza sporządzić sprawozdanie z działalności, może nie wykazywać w nim kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki oraz informacji dotyczących zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego (por. art. 49 ust. 6 ustawy o rachunkowości).

Ze względu na zminimalizowany zakres informacyjny sprawozdania finansowego według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości może w nim nie być pozycji do prezentacji lub ujawnienia niektórych istotnych z punktu widzenia jednostki informacji. Wtedy można na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości zwiększyć szczegółowość informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym.

W przypadku gdy organ zatwierdzający nie podejmie decyzji o stosowaniu uproszczeń w zakresie sprawozdania finansowego, to pomimo spełnienia pozostałych warunków zakwalifikowania jako jednostka mikro trzeba sporządzić wszystkie elementy sprawozdania finansowego według załącznika nr 1.

Wybiórcze stosowanie uproszczeń

Jednostka mikro może zdecydować o przyjęciu wszystkich uproszczeń lub wybrać tylko niektóre z nich. Może więc zostać przyjęte rozwiązanie, w którym podmioty mające status jednostki mikro sporządzają poszczególne elementy sprawozdania finansowego według załącznika nr 1 lub załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości. Przykładowo, można sporządzić bilans oraz rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, a informację dodatkową według załącznika nr 4. Obowiązek przygotowania noty podatkowej, czyli zaprezentowania różnicy pomiędzy podstawą opodatkowania a wynikiem finansowym brutto, dotyczy tylko tych jednostek mikro, które są podatnikami pdop oraz sporządzają informację dodatkową według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Zatem, gdy organ zatwierdzający podmiotu mającego status jednostki mikro podejmie decyzję o przygotowaniu informacji dodatkowej według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości, to nie będzie ona zobowiązana do sporządzenia noty podatkowej.

Warto zaznaczyć, że w ustawie o rachunkowości przewidziano dla jednostek mikro także uproszczenia w ewidencji księgowej, o których mowa w art. 28a, art. 32 ust. 7 i ust. 8 oraz art. 39 ust. 6 i ust. 7 tej ustawy. Gdy decyzję o stosowaniu uproszczeń przewidzianych dla jednostki mikro podjęto w pierwszym roku prowadzenia ksiąg rachunkowych danego podmiotu, niezbędne jest określenie statusu jednostki po zakończeniu roku obrotowego, a przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za ten rok (przykład). Wówczas jeśli okazałoby się, że jednostka nie spełnia warunków do stosowania tych uproszczeń, należałoby wprowadzić, ze skutkiem od początku roku obrotowego, stosowne zapisy korygujące eliminujące wprowadzone warunkowo uproszczenia, a sprawozdanie finansowe nie mogłoby zostać sporządzone według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości. W takiej sytuacji możliwe jest również, przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za dany rok, podjęcie decyzji przez organ zatwierdzający o przyjęciu uproszczeń określonych dla jednostek małych i przygotowaniu sprawozdania finansowego według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości (o ile spełnione byłyby warunki do zakwalifikowania podmiotu jako jednostki małej).

Przykład Założenia W dniu 1 lutego 2021 r. powstała XYZ Sp. z o.o. i zgodnie z jej umową rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy. Wspólnicy spółki podjęli uchwałę o przyjęciu statusu jednostki mikro i sporządzaniu rachunku zysków i strat według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości. Na dzień 31 grudnia 2021 r. spółka z o.o. spełniała wymagania określone w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy o rachunkowości do zastosowania uproszczeń dla jednostek mikro. Obroty kont kosztów i przychodów na 31 grudnia 2021 r.: Symbol konta Nazwa konta Obroty (w zł) Wn Ma 40-0 Amortyzacja 3.600   40-1 Zużycie materiałów i energii 8.975   40-2 Usługi obce 5.270    40-3 Podatki i opłaty 250   40-4 Wynagrodzenia 57.669   40-5  Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 26.144   40-6 Pozostałe koszty rodzajowe 6.335   49 Rozliczenie kosztów   2.695 70-0 Sprzedaż produktów   160.725 75-0 Przychody finansowe   150 75-1  Koszty finansowe 25   76-0 Pozostałe przychody operacyjne, w tym:   4.600 76-0/1 Odszkodowania   4.600 76-1 Pozostałe koszty operacyjne, w tym: 5.825   76-1/1 Koszty naprawy powypadkowej 3.575   76-1/2 Odpis aktualizujący należności 2.250   87 Podatek dochodowy od osób prawnych 6.150   Pozycje w rachunku zysków i strat XYZ Sp. z o.o. za 2021 r.:

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.)