Rozliczenie wyniku finansowego za rok obrotowy

W myśl art. 42 ust. 1 ustawy o rachunkowości, w jednostkach innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji na wynik finansowy netto składają się wynik działalności operacyjnej, w tym z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, wynik operacji finansowych oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego, którego podatnikiem jest jednostka, i płatności z nim zrównanych, na podstawie odrębnych przepisów.

Wymienione wyżej pozycje, tj. wynik działalności operacyjnej oraz wynik operacji finansowych, dają wynik finansowy brutto, który po skorygowaniu o obowiązkowe obciążenia z tytułu podatku dochodowego staje się wynikiem finansowym netto. Przy czym w ten sposób ustala się wynik finansowy netto w jednostkach będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych.

Natomiast w jednostkach niebędących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych wynik finansowy brutto jest jednocześnie wynikiem finansowym netto. W jednostkach tych podatnikami podatku dochodowego są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub wspólnicy, a nie ta jednostka.

Do ustalenia wyniku finansowego w księgach rachunkowych służy konto 86 "Wynik finansowy". Pod datą ostatniego dnia roku obrotowego na konto 86 przeksięgowuje się wszystkie koszty i przychody, tj. salda kont wynikowych. W jednostkach będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych na konto wyniku finansowego przeksięgowaniu podlega również saldo konta 87 "Podatek dochodowy od osób prawnych". W wyniku przeksięgowań konto 86 może wykazywać na dzień bilansowy saldo Ma lub saldo Wn. Saldo kredytowe (Ma) oznacza zysk, zaś saldo debetowe (Wn) oznacza stratę.

Saldo konta 86, odzwierciedlające wynik finansowy za bieżący rok obrotowy, prezentuje się w pasywach bilansu w pozycji A. "Kapitał (fundusz) własny". W jednostkach sporządzających sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości wynik finansowy wykazuje się w pozycji A.VI. "Zysk (strata) netto" pasywów bilansu, przy czym saldo debetowe (Wn), oznaczające stratę, prezentuje się jako wielkość ujemną ze znakiem minus (-).

Z kolei w rachunku zysków i strat sporządzanym według załącznika nr 1 kwotę zysku lub straty za bieżący rok obrotowy przedstawia się w pozycji L. "Zysk (strata) netto" (wariant porównawczy) lub pozycji O. "Zysk (strata) netto" (wariant kalkulacyjny).

Saldo konta 86 podlega przeksięgowaniu na konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego" w księgach rachunkowych następnego roku obrotowego, pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, za który uzyskano dany wynik finansowy. Wynika to z faktu, iż zatwierdzenie sprawozdania finansowego na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowości następuje nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego. Jeżeli więc rok obrotowy jednostki jest zgody z rokiem kalendarzowym i zakończył się 31 grudnia danego roku, to zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego co do zasady powinno nastąpić najpóźniej 30 czerwca następnego roku obrotowego.

Zwracamy uwagę, iż w tym roku, z powodu COVID-19 przedłużono m.in. termin sporządzenia sprawozdania finansowego, jego zatwierdzenia i przekazania odpowiednim instytucjom. W przypadku jednostek sektora prywatnego oraz organizacji pozarządowych ww. terminy przesunięto o 3 miesiące, w przypadku jednostek sektora finansów publicznych - o miesiąc, a w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzących księgi rachunkowe termin przekazania sprawozdania finansowego Szefowi KAS przesunięto o 3 miesiące. Terminy przesunięto na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 marca 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji. Więcej na temat przesunięcia terminów dotyczących sprawozdawczości finansowej można przeczytać w dziale "Koniecznie przeczytaj" na str. 4-7 oraz w dziale "Rachunkowość budżetowa" na str. 40-42 niniejszego numeru Zeszytów Metodycznych Rachunkowości.

W świetle ustawy o rachunkowości podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostki może nastąpić dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający to sprawozdanie. Przy czym w przypadku jednostek zobowiązanych do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego na podstawie art. 64 ustawy o rachunkowości, podział wyniku finansowego może nastąpić po zatwierdzeniu tego sprawozdania przez organ zatwierdzający, które zostało poprzedzone wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, dokonany bez spełnienia tego warunku, jest nieważny z mocy prawa (por. art. 53 ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości).

Wynik finansowy za poprzedni rok obrotowy (tj. 2021 r.) pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego, czyli w księgach rachunkowych 2022 r., podlega przeniesieniu z konta 86 na konto 82. W zależności od tego czy jednostka osiągnęła zysk czy stratę przeksięgowanie to może przebiegać w sposób przedstawiony poniżej.

Wynik finansowy pozostanie na koncie 82, jako niepodzielony zysk lub niepokryta strata, do czasu podjęcia decyzji o podziale wypracowanego zysku lub pokryciu straty.

Konto 82 może na koniec roku obrotowego wykazywać saldo Wn oznaczające wysokość niepokrytej straty lub saldo Ma odzwierciedlające kwotę niepodzielonego zysku lub nie wykazywać salda ze względu na to, iż wynik finansowy został w trakcie roku podzielony. Pozostałe na dzień bilansowy saldo na tym koncie wykazuje się w pasywach bilansu sporządzanego według załącznika nr 1 w pozycji A.V. "Zysk (strata) z lat ubiegłych".

Rozliczenia wyniku finansowego netto w jednostkach prowadzących księgi rachunkowe dokonuje się z uwzględnieniem przepisów ustawy o rachunkowości oraz przepisów innych ustaw regulujących zasady funkcjonowania danej jednostki w zależności od jej formy prawnej. Są to m.in. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U z 2020 r. poz. 1526 ze zm.), ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648).

Ujednolicone przepisy prawne dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl

Wypracowany zysk można przeznaczyć na wypłatę dywidendy, pokrycie straty z lat ubiegłych, utworzenie lub powiększenie kapitału zapasowego, rezerwowego, zasilenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, darowizny, czy nagrody dla pracowników. Z kolei pokrycie straty może nastąpić z utworzonego wcześniej przez jednostkę kapitału zapasowego lub rezerwowego, z niepodzielonego zysku lat ubiegłych, z dopłat wspólników, czy też poprzez obniżenie kapitału zakładowego.

Podział zysku netto lub sposób pokrycia straty netto powinien wynikać z uchwały bądź decyzji podjętej przez uprawniony do tego organ jednostki. Na podstawie tych dokumentów dokonuje się w księgach rachunkowych odpowiednich zapisów. Poniżej przedstawiamy przykłady podziału zysku oraz rozliczenia straty w wybranych jednostkach.

Przykład

Pokrycie straty w spółce z o.o. kapitałem zapasowym
utworzonym w poprzednich latach z zysku

I. Założenia:

1. Zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe spółki z o.o. za 2021 r. wykazuje stratę w wysokości: 80.000 zł. Na podstawie uchwały podjętej w marcu 2022 r. przez wspólników strata za 2021 r. zostanie pokryta kapitałem zapasowym utworzonym przez spółkę w poprzednich latach z wypracowanych zysków.
2. Kapitał zapasowy spółki według stanu na 1 stycznia 2022 r. wynosił: 250.000 zł.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

Wypłata zysku za 2021 r. w przedsiębiorstwie osoby fizycznej

I. Założenia:

1. Właściciel przedsiębiorstwa prowadzącego księgi rachunkowe zatwierdził w lutym 2022 r. sprawozdanie finansowe za 2021 r., w którym wykazano zysk w wysokości: 200.000 zł.
2. Zgodnie z decyzją właściciela, część zysku za 2021 r. w wysokości: 50.000 zł zostanie przekazana na kapitał właściciela, a pozostała część zostanie wypłacona.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

Przeznaczenie zysku spółki jawnej na kapitał zapasowy

I. Założenia:

1. Wspólnicy spółki jawnej w marcu 2022 r. podjęli uchwałę w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2021 r., w którym wykazano zysk w wysokości: 89.000 zł.
2. Wspólnicy spółki zdecydowali się pozostawić w spółce cały zysk za 2021 r. i utworzyć z niego kapitał zapasowy.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: