Uproszczony bilans i rachunek zysków i strat jednostki mikro

Zgodnie z załącznikiem nr 4 do ustawy o rachunkowości, bilans sporządzany przez jednostki mikro powinien zawierać podstawowe informacje, w tym wartość:

• aktywów trwałych ze szczególnym wskazaniem wartości środków trwałych; pominięto wyodrębnienie m.in. wartości niematerialnych i prawnych, środków trwałych w budowie czy należności i inwestycji długoterminowych,
   
• aktywów obrotowych ze wskazaniem wartości zapasów i należności krótkoterminowych; pominięto wyodrębnienie wartości inwestycji krótkoterminowych, w tym środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i w kasie jednostki, oraz krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych,
   
• należnych wpłat na kapitał podstawowy,
   
• udziałów (akcji) własnych,
   
• kapitału (funduszu) własnego, w tym wartość kapitału (funduszu) podstawowego; pominięto m.in. informacje o wartości kapitału zapasowego, pozostałych kapitałów rezerwowych oraz zysków (strat) z poprzednich lat i roku bieżącego,
   
• zobowiązań (w tym zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek) i rezerw na zobowiązania,
   
• sumy bilansowej wyrażoną poprzez podsumowanie aktywów i pasywów.

Przypominamy, iż uproszczenia w sprawozdaniach finansowym jednostek mikro dotyczą zakresu prezentowanych w nich poszczególnych pozycji (jest on odpowiednio mniejszy), nie zaś ich treści (zawartości).

Pozycja aktywów A. "Aktywa trwałe ..."

W pozycji tej należy wykazywać łączną wartość:

• wartości niematerialnych i prawnych,
   
• rzeczowych aktywów trwałych, w tym: środków trwałych, środków trwałych w budowie, zaliczek na środki trwałe w budowie,
   
• należności długoterminowych,
   
• inwestycji długoterminowych,
   
• długoterminowych rozliczeń międzyokresowych.

Z załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości wynika przy tym konieczność ujawnienia w tej pozycji informacji o wartości środków trwałych posiadanych przez jednostkę mikro. Przypominamy, iż w świetle art. 3 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy, przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

• nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
   
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
   
• ulepszenia w obcych środkach trwałych,
   
• inwentarz żywy.

Pozycja aktywów B. "Aktywa obrotowe ..."

W pozycji tej powinna zostać wykazana łączna wartość zapasów, należności krótkoterminowych, inwestycji krótkoterminowych oraz krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych - ze szczegółowym wskazaniem wartości zapasów i należności krótkoterminowych.

Zapasy - w znaczeniu określonym w art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. a) ustawy o rachunkowości - są to rzeczowe aktywa obrotowe, przeznaczone do zużycia lub zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy. Są to nabyte w celu zużycia na własne potrzeby materiały, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby, usługi i roboty) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, bądź półprodukty oraz towary nabyte celem odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Z kolei należności krótkoterminowe obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług (salda debetowe wynikające z zapisów na koncie 20 "Rozrachunki z odbiorcami") oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczanych do aktywów finansowych, które staną się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (por. art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. c ustawy o rachunkowości). Oznacza to np., iż w bilansie sporządzanym na dzień 31 grudnia 2019 r. wykazane będą jako krótkoterminowe te należności, których spłata ma nastąpić do 31 grudnia 2020 r. oraz wszystkie należności z tytułu dostaw i usług wynikające z ewidencji analitycznej do konta 20 "Rozrachunki z odbiorcami".

Pozycja aktywów C. "Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy"

W pozycji tej wykazuje się zadeklarowane, lecz niewniesione na dzień bilansowy wkłady kapitałowe - rzeczowe i finansowe w spółkach kapitałowych (z o.o. i akcyjnych) oraz spółkach osobowych. W tej pozycji wykazuje się również przewyższającą zysk kwotę zaliczek pobranych w ciągu roku przez wspólników spółek osobowych.

Pozycja aktywów D. "Udziały (akcje) własne"

W pozycji tej wykazuje się akcje własne posiadane na dzień bilansowy przez spółkę akcyjną (por. art. 362 i 363 § 6 K.s.h.) lub komandytowo-akcyjną oraz udziały własne posiadane przez spółkę z o.o. (por. art. 200 § 1 i 3 K.s.h.), według cen ich nabycia. Są to przejściowo ujęte w księgach - na koncie 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" - akcje lub udziały własne przewidziane do zbycia lub umorzenia w ciągu roku od dnia bilansowego.

Pozycja pasywów A. "Kapitał (fundusz) własny ..."

W pozycji tej powinno się ujmować łączną wartość kapitału (funduszu) podstawowego, kapitału (funduszu) zapasowego, kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny, pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych, zysku (straty) z lat ubiegłych, zysku (straty) netto za bieżący rok obrotowy oraz odpisów z zysku netto w ciągu roku obrotowego. W bilansie dla jednostek mikro w osobnej pozycji należy wyodrębnić wyłącznie wartość kapitału (funduszu) podstawowego, który - zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o rachunkowości - musi być zaprezentowany w wysokości wynikającej z umowy, statutu i zarejestrowanej w sądzie rejestrowym.

Pozycja pasywów B. "Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania ..."

W pozycji tej wykazać należy łączną wartość: zobowiązań długoterminowych i krótkoterminowych, rezerw na zobowiązania, funduszy specjalnych i rozliczeń międzyokresowych - z wyszczególnieniem wartości rezerw na zobowiązania i zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek. Wyodrębnieniu podlega wyłącznie wartość:

• rezerw na zobowiązania, tzn. rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerw na świadczenia emerytalne i podobne oraz pozostałych rezerw;
   
• zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek, tzn. wartość zaciągniętych przez jednostkę kredytów i pożyczek, bez względu na ich przeznaczenie - zarówno na sfinansowanie nabycia i budowy środków trwałych oraz innych składników majątku trwałego, jak i aktywów obrotowych, wyrażone w walucie polskiej, jak i walutach obcych.

Co istotne, zarówno rezerwy, jak i zobowiązania prezentowane są bez wyszczególnienia jaka ich część ma charakter długoterminowy, a jaka krótkoterminowy.

Zakres informacyjny rachunku zysków i strat dla jednostek mikro określony został w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości. Zwracamy uwagę, iż ustawodawca przewidział dla jednostek mikro jedynie wariant porównawczy rachunku zysków i strat. Zgodnie z tym załącznikiem, przychody podstawowej działalności operacyjnej nie są dzielone na przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, należy je bowiem wykazywać w jednej kwocie. Z kosztów rodzajowych wydzielone są jedynie cztery grupy tych kosztów, tzn.:

• amortyzacja,
   
• zużycie materiałów i energii,
   
• wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,
   
• pozostałe koszty.

Koszty usług obcych oraz podatków i opłat włączone są do grupy pozostałych kosztów rodzajowych. Natomiast pozostałe przychody i koszty operacyjne połączone są odpowiednio z przychodami i kosztami finansowymi, tworząc dwie kategorie, tzn. "Pozostałe przychody i zyski" oraz "Pozostałe koszty i straty". W każdej z tych kategorii odrębnie wykazuje się jedynie aktualizację wartości aktywów.

Określony w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości rachunek zysków i strat uwzględnia specyfikę jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej, określonych w art. 3 ust. 1a pkt 2 tej ustawy, dotyczącą ustalania i prezentacji wyniku finansowego. Jednostki te wynik finansowy prezentują w rachunku zysków i strat, jako nadwyżkę przychodów nad kosztami (wartość dodatnia) lub nadwyżkę kosztów nad przychodami (wartość ujemna) - odpowiednio w pozycji G.I lub G.II tego sprawozdania. Różnica ta po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego zwiększa odpowiednio przychody lub koszty w następnym roku obrotowym, z tym że dodatnia różnica może być zaliczona na zwiększenie kapitału (funduszu) podstawowego. Jednostki mikro nieprowadzące działalności gospodarczej, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy o rachunkowości, nie wypełniają więc pozycji F rachunku zysków i strat "Zysk/strata netto". Natomiast pozostałe jednostki mikro, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1, 3 i 4 oraz ust. 1b ww. ustawy (w tym m.in. uznawane za jednostki mikro spółki kapitałowe, spółki osobowe prawa handlowego, spółki cywilne, przedsiębiorstwa osób fizycznych itp.), nie wypełniają pozycji G. "Wynik finansowy netto ogółem".