Obowiązek poddania badaniu sprawozdania finansowego sporządzanego przez gospodarstwo rolne

Prowadzimy z żoną gospodarstwo rolne (działy specjalne produkcji rolnej - chów i hodowla drobiu). Od 2016 r. stosujemy ustawę o rachunkowości. W 2021 r. zatrudnialiśmy 2 osoby, suma aktywów bilansu na koniec roku wynosiła: 27.410.397,52 zł, a przychody netto ze sprzedaży za cały rok wynosiły: 23.812.195,52 zł. Czy w celu ustalenia obowiązku badania sprawozdania za 2022 r. możemy osiągnięte za 2021 r. wielkości podzielić na dwa? W takim przypadku ani ja, ani żona nie przekroczylibyśmy limitów określonych w ustawie o rachunkowości i nasze sprawozdanie nie podlegałoby badaniu. Czy uchwała NSA z 17 stycznia 2011 r. (II FPS 2/10) ma na to wpływ? Podobne stanowisko zajął Dyrektor IS w Bydgoszczy w interpretacji z 5 listopada 2012 r. (ITPB1/415-920/12/GR).

Z powołanej w pytaniu uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, o których mowa w art. 24a ust. 1 i 4 updof, nie dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 tej ustawy), bez względu na wielkość tych przychodów, o ile podatnicy ci nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg w trybie określonym w art. 24a ust. 2 pkt 2 i art. 15 zdanie drugie tej ustawy. W sytuacji zatem gdy podatnik nie zgłosi zamiaru prowadzenia ksiąg, dochód z działów specjalnych produkcji rolnej jest określany na podstawie norm ryczałtowo-szacunkowych, przewidzianych w art. 24 ust. 4-4e updof, także wtedy, gdy przychód przekroczy wspomniany limit określony w jej art. 24a ust. 4 updof i w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Analogiczne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej przywołanej w pytaniu.

Należy jednak zauważyć, iż ww. uchwała oraz interpretacja indywidualna wydane były na podstawie przepisów obowiązujących w latach wcześniejszych, które nie są już aktualne.

W myśl aktualnego brzmienia art. 15 updof, przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się według zasad określonych w art. 14 updof, jeżeli podatnik prowadzi księgi wykazujące te przychody. O zamiarze założenia ksiąg podatnik jest obowiązany zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed rozpoczęciem roku podatkowego albo przed rozpoczęciem prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli nastąpiło ono w ciągu roku. Jednakże w przypadku, gdy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wynika z przepisów o rachunkowości, przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych według zasad określonych w art. 14 updof. W takim przypadku nie ma obowiązku zawiadamiania właściwego naczelnika urzędu skarbowego o założeniu ksiąg rachunkowych. Powyższe zasady mają zastosowanie od 2016 r.

Katalog jednostek zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych określają przepisy ustawy o rachunkowości. W myśl art. 2 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, obowiązek stosowania jej postanowień dotyczy m.in. osób fizycznych i spółek cywilnych osób fizycznych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2.000.000 euro. Jak z powyższego wynika ustawa o rachunkowości w swoich regulacjach posługuje się pojęciem jednostka, a nie poszczególnymi wspólnikami. Jako kryterium przy obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych ustawa ta określa formę organizacyjno-prawną oraz wielkość osiąganych przychodów przez jednostkę. Oznacza to, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przez ww. jednostki jest uzależniony od wysokości osiąganych przychodów (wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości).

Z kolei jednostki, których dotyczy obowiązek poddania badaniu sprawozdań finansowych określa w art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Na podstawie art. 64 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, badaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność pozostałych jednostek (m.in. osób fizycznych i spółek cywilnych osób fizycznych), które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków, wymienionych w tym przepisie:

1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

3) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Oznacza to, że o obowiązku badania sprawozdania finansowego za 2022 r. w jednostce decydują dane za poprzedni rok obrotowy, czyli za 2021 r. W sytuacji przedstawionej w pytaniu dane za 2021 r. kształtują się następująco:

a) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych: 23.812.195,52 zł (limit wynikający z ustawy o rachunkowości po przeliczeniu na walutę polską: 22.997.000 zł),

b) suma aktywów bilansu: 27.410.397,52 zł (limit wynikający z ww. ustawy po przeliczeniu na walutę polską: 11.498.500 zł),

c) średnioroczne zatrudnienie: 2 osoby (limit wynikający z ww. ustawy: 50 osób).

Biorąc powyższe pod uwagę, gospodarstwo zajmujące się działami specjalnymi produkcji rolnej, prowadzone przez osobę fizyczną (lub spółkę cywilną osób fizycznych - z pytania to wprost nie wynika) jest jednostką w rozumieniu ustawy o rachunkowości. W związku z tym obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych następuje po przekroczeniu przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy w wysokości równowartości w walucie polskiej 2.000.000 euro.

Natomiast z danych przedstawionych w pytaniu, dotyczących wielkości sumy aktywów bilansu oraz przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za 2021 r., wynika obowiązek badania przez biegłego rewidenta sprawozdania finansowego za 2022 r. Jak już pisaliśmy nie ma w tym przypadku znaczenia czy gospodarstwo jest prowadzone przez jedną osobę fizyczną, czy też przez spółkę osobową.