POLECAMY |
||
Definicja prac rozwojowych |
Prace rozwojowe nie zostały zdefiniowane w ustawie o rachunkowości. Z przepisów tej ustawy wynika jedynie, że koszty zakończonych prac rozwojowych zalicza do wartości niematerialnych i prawnych.
Ustawowa definicja wartości niematerialnych i prawnych Według art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości, wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:
W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, wartości niematerialne i prawne zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. |
Z kolei w ustawach podatkowych (por. art. 4a pkt 28 updop oraz art. 5a pkt 40 updof) wskazano, że pracami rozwojowymi są prace, o których mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85 ze zm.). Z przepisu tego wynika, że prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
Informacje na temat kosztów zaliczanych do prac rozwojowych można znaleźć również w MSR 38 "Wartości niematerialne". Z treści pkt 59 tego standardu wynika, że do prac rozwojowych zalicza się:
Warunki uznania kosztów zakończonych prac rozwojowych za wartości niematerialne i prawne |
W celu uznania kosztów zakończonych prac rozwojowych za wartości niematerialne i prawne, muszą one spełniać warunki określone w art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:
Zaliczenie kosztów prac rozwojowych do wartości niematerialnych i prawnych następuje po zakończeniu prac i stwierdzeniu, że spełniają one ww. kryteria (wszystkie równocześnie). Ten tytuł wartości niematerialnych i prawnych obejmuje tylko koszty nowych albo istotnie ulepszonych produktów lub technologii wytwarzania, pod warunkiem, że dotyczące ich koszty prac rozwojowych dadzą się wiarygodnie określić, zaś wycena tego składnika aktywów do bilansu powinna być dokonana po rzeczywiście poniesionych kosztach związanych z wykonaniem prac rozwojowych zarówno we własnym zakresie, jak i siłami obcymi. Tak ustaloną wartość zmniejsza się o ewentualne odzyski powstałe podczas wykonania tych prac, a w bilansie wykazuje się w wielkości pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne.
Ujęcie w księgach kosztów ponoszonych na wytworzenie prac rozwojowych |
Do czasu zakończenia prowadzonych prac rozwojowych jednostka nie może określić, czy poniesione koszty zostaną zakwalifikowane do wartości niematerialnych i prawnych, dlatego też wskazane jest, aby wstępnie (tj. do czasu zakończenia prac rozwojowych) koszty tych prac były ujmowane na koncie 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów". W momencie zakończenia prac rozwojowych, które dały zamierzony efekt gospodarczy, można je przekwalifikować do wartości niematerialnych i prawnych i ująć na koncie 02 "Wartości niematerialne i prawne" (w analityce: Koszty zakończonych prac rozwojowych).
Należy pamiętać, że w sytuacji gdy jednostka sporządza porównawczy rachunek zysków i strat, zmniejszenie kosztów wykonanych prac rozwojowych z tytułu powstania wartości niematerialnej i prawnej księguje się z zastosowaniem kont obrotów wewnętrznych (tj. konta 79-0 "Obroty wewnętrzne" i konta 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych"). Jeśli prace rozwojowe zostały zakończone niepowodzeniem, czyli nie dały zamierzonych efektów albo zakończono je pozytywnym efektem, ale nie wdrożono z różnych przyczyn, to wówczas poniesione koszty odnosi się w ciężar konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" w okresie, w którym zostały zakończone.
![]() |
Obszerna baza przykładów ewidencji księgowej zdarzeń gospodarczych dostępna jest w serwisie www.indeksksiegowan.pl |
Ewidencja księgowa kosztów prac rozwojowych w jednostce stosującej konta zespołu 4 i 5
|
Zakwalifikowane do wartości niematerialnych i prawnych koszty prac rozwojowych odpisuje się przez okres ekonomicznej użyteczności rezultatów prac rozwojowych. Jeżeli w wyjątkowych przypadkach jednostka nie możne wiarygodnie oszacować okresu ekonomicznej użyteczności rezultatów zakończonych prac rozwojowych, to okres dokonywania odpisów nie może przekraczać 5 lat (por. art. 33 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
Dla celów podatkowych, jak stanowi art. 15 ust. 4a updop i art. 22 ust. 7b updof, koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów:
Warto dodać, iż podatnicy CIT i PIT uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych mogą skorzystać z ulgi na działalność badawczo-rozwojową (tzw. ulgi B+R). Oznacza to, że mogą oni odliczać od podstawy opodatkowania koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane kosztami kwalifikowanymi, na warunkach określonych odpowiednio w art. 18d-18e updop oraz art. 26e-26g updof. Z treści art. 9 ust. 1b updop oraz art. 24a ust. 1b updof wynika, że podatnicy, którzy zamierzają zastosować ulgę B+R, muszą wyodrębnić koszty kwalifikowane w ewidencji księgowej.
W sytuacji gdy przedsiębiorca ponosi w ramach ulgi B+R koszty prac rozwojowych, powinien w pierwszej kolejności rozpoznać koszt uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 4a updop i art. 22 ust. 7b updof. Takich wyjaśnień udzieliło Ministerstwo Finansów w piśmie z 22 maja 2017 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa.
Koszty zakończonych prac rozwojowych w sprawozdaniu finansowym |
Koszty zakończonych powodzeniem prac rozwojowych prezentuje się w bilansie oraz informacji dodatkowej.
W bilansie wartość zakończonych powodzeniem prac rozwojowych przedstawia się w aktywach trwałych, w wartości pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne dokonane do dnia bilansowego. Przy sporządzaniu bilansu według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości wartość zakończonych powodzeniem prac rozwojowych, ujętych w księgach rachunkowych na koncie 02, prezentuje się w pozycji A.I.1. "Koszty zakończonych prac rozwojowych". W bilansie sporządzanym według załącznika nr 4 wartość zakończonych prac rozwojowych wykazuje się w pozycji A. "Aktywa trwałe, w tym środki trwałe". Natomiast w bilansie według załącznika nr 5 oraz nr 6 wartość tych prac przedstawia w pozycji A.I. "Wartości niematerialne i prawne".
W informacji dodatkowej sporządzanej według załącznika nr 1 kwotę kosztów zakończonych prac rozwojowych należy wykazać w ustępie 1 pkt 3 dodatkowych informacji i objaśnień. Ponadto wykazuje się tu okres ich odpisywania w koszty, który określony został w art. 33 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Z kolei w informacji dodatkowej według załącznika nr 4 i nr 5 nie ma obowiązku ujawniania, odpowiednio w informacjach uzupełniających do bilansu i dodatkowych informacjach i objaśnieniach, wartości zakończonych prac rozwojowych. Jeżeli jednak tego typu składniki figurują w bilansie i są to kwoty istotne, to można je wykazać, mimo że nie ma takiego obowiązku w świetle przepisów prawa. Dane dotyczące kosztów prac rozwojowych, które należy ujawnić w informacji dodatkowej sporządzanej według załącznika nr 1 można przedstawić w formie opisowej lub w nocie w formie tabeli. Informacje o kosztach związanych z pracami rozwojowymi, które nie zostały zakwalifikowane do wartości niematerialnych i prawnych ujawnia się w ustępie 2 pkt 11 dodatkowych informacji i objaśnień sporządzanych według załącznika nr 1 (w ramach informacji uzupełniających do rachunku zysków i strat).
![]() |
Noty do informacji dodatkowej udostępnione są jako aktywne druki w serwisie www.druki.gofin.pl w zakładce Rachunkowość |
Przykład
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK - koszty zakończonych powodzeniem prac rozwojowych | 450.000 zł | 02 | 79-0 |
oraz równolegle | 450.000 zł | 79-1 | 64-0 |
2. PK - odpisy amortyzacyjne dokonane w 2020 r. (dla uproszczenia ujęto jednym zapisem za XI i XII 2020 r.): 7.500 zł × 2 m-ce = | 15.000 zł | 40-0 | 07-2 |
oraz równolegle | 15.000 zł | 50 | 49 |
III. Księgowania:
IV. Prezentacja kosztów prac rozwojowych w sprawozdaniu finansowym:
Nota 6 Koszty zakończonych prac rozwojowych
Wyszczególnienie | Wartość początkowa | Ustalony okres amortyzacji | Wartość amortyzacji | Uwagi |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Koszty zakończonych prac rozwojowych | 450.000 zł | Okres amortyzacji wynosi: 5 lat, roczna stawka amortyzacji wynosi: 20% | 15.000 zł | Do pełnego odpisania pozostało 58 miesięcy, tj. 4 lata i 10 miesięcy |
|