Spółki jawne, partnerskie i komandytowe mogą podjąć decyzję o rezygnacji z postępowania likwidacyjnego uregulowanego przepisami K.s.h. Likwidację należy wówczas zastąpić innym sposobem zakończenia działalności. W jednym z niedawnych orzeczeń sąd uznał, że spółka może podjąć decyzję o wdrożeniu innego sposobu zakończenia działalności nawet po otwarciu likwidacji i ujawnieniu tego faktu w KRS.
Likwidacja jest procedurą mającą doprowadzić do ustania bytu prawnego spółki handlowej i wykreślenia jej z KRS. Przy tym jednak Kodeks spółek handlowych nie reguluje jednego postępowania likwidacyjnego przeznaczonego dla każdej spółki. W szczególności inne zasady dotyczą spółek jawnych, partnerskich i komandytowych, a inne spółek komandytowo-akcyjnych oraz kapitałowych. Tylko art. 67 K.s.h. dotyczący spółki jawnej zezwala na zastąpienie postępowania likwidacyjnego innym sposobem zakończenia działalności. Regulację tę odpowiednio mogą stosować spółki partnerskie i komandytowe stosownie do treści art. 89 i art. 103 K.s.h., z uwzględnieniem przepisów art. 98-101 K.s.h. (rozdział dotyczący rozwiązania spółki) w przypadku spółki partnerskiej i art. 124 K.s.h. odnośnie spółki komandytowej.
Postępowanie likwidacyjne w spółce jawnej, partnerskiej i komandytowej ma charakter nieobowiązkowy.
Stosownie do art. 67 § 1 K.s.h. w razie zaistnienia któregoś z powodów rozwiązania spółki należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia jej działalności.
Alternatywny sposób zakończenia działalności spółki może być uzgodniony zarówno przed, jak i po zajściu przyczyny rozwiązania spółki. Wskazuje na to pośrednio art. 67 § 2 K.s.h. Zgodnie z nim w przypadku wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu jej rozwiązania wymaga zgody odpowiednio wierzyciela lub syndyka.
Sąd Okręgowy w Rzeszowie w postanowieniu z dnia 9 kwietnia 2015 r. uznał, że wspólnicy spółki jawnej mogą zrezygnować z przeprowadzania likwidacji nawet, gdy fakt jej otwarcia został zgłoszony już do KRS (patrz ramka). Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem sądu rejestrowego, że takie postępowanie może m.in. naruszać interesy wierzycieli. Podkreślił natomiast, że pomimo ustania bytu prawnego spółki jawnej, jej wspólnicy w dalszym ciągu ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania.
W doktrynie jako dopuszczalne wskazywane jest rozwiązanie, według którego wspólnicy już w umowie spółki ustalają inny sposób zakończenia działalności spółki. Komentatorzy zalecają jednocześnie, aby uregulować także możliwość późniejszego uzupełniania lub modyfikacji takiego postanowienia. Wynika to z tego, że nie jest możliwe, aby przewidzieć wszystkie okoliczności, jakie mogą zajść w momencie rozwiązania spółki.
Kłopotliwa może być także odwrotna regulacja zamieszczona w umowie spółki, tzn. taka, że w przypadku zaistnienia powodu rozwiązania spółki przeprowadza się jej likwidację na zasadach określonych w przepisach Kodeksu spółek handlowych. Pamiętać należy, że takie postanowienie umowne ogranicza korzystanie z możliwości rezygnacji z postępowania likwidacyjnego. Jeśli w sytuacji zaistnienia powodów rozwiązania spółki wspólnicy nie będą chcieli wdrożyć postępowania likwidacyjnego, wówczas trzeba będzie wprowadzić stosowne zmiany do umowy spółki. Modyfikacja umowy spółki jawnej (ale także partnerskiej czy komandytowej) nie wymaga dla swej skuteczności uzyskania wpisu do KRS.
W kontekście powyższych uwag, co do treści umowy spółki, wspólnicy mogą świadomie zdecydować się na takie rozwiązanie, że umowa spółki milczy w kwestii zasad przeprowadzania likwidacji spółki. W takim przypadku w razie zaistnienia powodu rozwiązania spółki zadziała regulacja kodeksowa, zgodnie z którą wdrożyć należy postępowanie likwidacyjne. Jednocześnie uczestnicy mają zapewnioną swobodę co do podjęcia decyzji o innym sposobie zakończenia działalności, o ile tylko będą jednomyślni w tej kwestii.
Decydując się na rezygnację z postępowania likwidacyjnego, wspólnicy muszą określić, w jaki sposób zostanie ono zastąpione.
Układ wspólników może przewidywać przykładowo, że wspólnicy spłacą wierzycieli, a pozostałym majątkiem spółki podzielą się w naturze, bez jego upłynniania czy że przedsiębiorstwo zostanie sprzedane osobie spoza spółki, z uzyskanych środków zostaną zaspokojeni wierzyciele i dojdzie do rozliczenia ze wspólnikami.
Uczestnicy spółki mogą też uzgodnić, że jeden z nich przejmie przedsiębiorstwo spółki w celu indywidualnego prowadzenia, a pozostałym zostaną spłacone ich udziały. Wspólnik przyjmujący majątek może zobowiązać się wobec pozostałych wspólników, że spłaci wierzycieli (art. 392 Kodeksu cywilnego, Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Takie postanowienia wiążą wspólników, lecz nie są skuteczne wobec wierzycieli spółki.
Trzeba też pamiętać, że o ile samo uzgodnienie dotyczące ustalenia innego sposobu zakończenia działalności spółki nie wymaga szczególnej formy, o tyle nie dotyczy to już czynności mających zastąpić proces likwidacji spółki. SN w postanowieniu z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt IV CSK 473/10, potwierdził, że czynności związane z przeniesieniem własności majątku spółki na wspólnika lub inną osobę bądź ich upoważnienia do zbycia majątku spółki powinny być kwalifikowane jako odpowiednie czynności prawne (np. umowa sprzedaży, darowizny, zlecenie sprzedaży majątku spółki), z konsekwencjami przewidzianymi przez prawo cywilne co do wymaganej formy tych czynności. Jeżeli zatem miałoby dojść do przeniesienia własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego należących do spółki, umowa powinna mieć formę aktu notarialnego.
Po ukończeniu czynności związanych z innym sposobem zakończenia działalności spółki, na wspólnikach ciąży obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie spółki z KRS. Rozwiązanie spółki jawnej następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru (art. 84 K.s.h.).
Pamiętać też należy, że od 1 stycznia 2015 r. Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z KRS podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z KRS (art. 25e ust. 1 ustawy o KRS, Dz. U. z 2013 r. poz. 1203 ze zm.).
|
"(...) zmiana sposobu zakończenia działalności spółki jawnej, może być uzgodniona już po rozpoczęciu postępowania likwidacyjnego, i to obojętne w jakiej sytuacji doszło do rozwiązania spółki (tak: M. Trzebiatowski w "Pr. Spółek 2011/3/6-15). Zasadnym zatem jest przyjęcie, że skoro brak jest określenia granic czasowych dla podjęcia przez wspólników spółki osobowej jaką jest spółka jawna uchwały w przedmiocie zmiany sposobu zakończenia działalności spółki, to podjęcie przez wspólników przedmiotowej uchwały może nastąpić w każdym czasie, jeżeli taka jest ich zgodna wola". Postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 9 kwietnia 2015 r., sygn. akt VI Ga 31/15 |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
