Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Wskazówki dla przedsiębiorcy  »   Spór z ZUS o uznanie umowy jako dzieło
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Spór z ZUS o uznanie umowy jako dzieło

Gazeta Podatkowa nr 92 (1549) z dnia 15.11.2018
Łukasz Wilmiński

Przedsiębiorcy korzystają z wynikającej z przepisów Kodeksu cywilnego swobody umów. Chociaż nie umożliwia ona zawierania umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę, to przedsiębiorca ma sposobność dostosowania umowy do swoich potrzeb. Ze względów składkowych wiele osób decyduje się na zawarcie umowy o dzieło, co często budzi wątpliwości ZUS, a orzecznictwo sądowe nie eliminuje wszystkich niejasności w tym zakresie.

Podejmując decyzję o zawarciu umowy z osobą, która ma wykonywać pewne czynności na rzecz przedsiębiorcy, należy w pierwszej kolejności ustalić, jaka umowa będzie właściwa dla czynności powierzanych tej osobie. O ile jednak przepisy Kodeksu pracy zakazują zawierania umów cywilnoprawnych w sytuacji klasycznego stosunku pracy, tj. gdy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, to jeżeli nie występują wszystkie powyższe cechy, umowa o pracę nie jest konieczna. To zatem od woli stron, w tym przede wszystkim przedsiębiorcy zależy, jaki rodzaj umowy zostanie zawarty.

Umowa cywilnoprawna

Umowy cywilnoprawne, na podstawie których przedsiębiorcy nawiązują współpracę, to przede wszystkim umowa zlecenia i zbliżona do niej umowa o świadczenie usług oraz umowa o dzieło. W wielu przypadkach, gdy strony mają wątpliwości jaki rodzaj umowy jest właściwy, decydują się na zawarcie umowy o dzieło, gdyż nie podlega ona obowiązkowi składkowemu, a zatem jest "tańsza" z punktu widzenia przedsiębiorcy. Należy jednocześnie przypomnieć, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia, natomiast przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Obowiązujące przepisy nie przewidują zakazu zawierania umów cywilnoprawnych czy umów o dzieło, jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Państwowa Inspekcja Pracy podejmują działania mające na celu zweryfikowanie czy kontrakt cywilnoprawny zawarty przez przedsiębiorcę nie podlega obowiązkowi składkowemu. Granice w tym zakresie wyznacza art. 3531 Kodeksu cywilnego regulujący swobodę umów. Zgodnie z jego treścią strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zatem w przypadku uznania przez ZUS, że zawarta umowa o dzieło w rzeczywistości podlega obowiązkowi składkowemu, przedsiębiorca może złożyć odwołanie od decyzji, a sprawa będzie przedmiotem rozpoznania sądu.

W praktyce sprawy powstałe na podstawie zakwestionowania zawartych umów cywilnoprawnych mogą dotyczyć ustalenia istnienia stosunku pracy (dotyczy głównie umów zleceń), a pozwy te mogą być składane zarówno przez pracowników, jak i inspektorów PIP. Drugi rodzaj spraw to postępowania będące konsekwencją odwołań przedsiębiorców (zamawiających) w umowie o dzieło od decyzji ZUS o objęciu ich obowiązkiem składkowym.

Argumenty przedsiębiorców

Uznanie przez ZUS, że umowa o dzieło podlega oskładkowaniu, nie musi oznaczać, że decyzja taka jest zasadna, a w przypadku jej zaskarżenia do sądu, skarżący może starać się o uchylenie przez sąd decyzji ZUS. Sam fakt sformułowania umowy w taki sposób, aby przedmiotem umowy stron był określony efekt, a nie jedynie zobowiązanie do konkretnego działania (np. stworzenie projektu i wykonanie aranżacji ogrodu zamiast usługi w postaci koszenia trawy) nie będzie wystarczający. Odwołujący powinien wykazać, że przedmiotem umowy jest określony mierzalny rezultat, dodatkowo powinien on się wyróżniać. Jak wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 25 lipca 2018 r., sygn. akt III AUa 282/18: "Nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy - materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła".

Kłopotliwe orzecznictwo

Zazwyczaj starając się udowodnić, że określony stosunek prawny może być dziełem, skarżący na poparcie swoich twierdzeń odwołują się do korzystnego dla nich orzecznictwa sądowego. Niestety z uwagi na ilość sporów z ZUS i różnorodność stanów faktycznych w sprawach rozstrzyganych przez sądy, orzecznictwo to nie jest jednolite. Przykładem orzeczenia, które znacznie ogranicza możliwość stosowania umowy o dzieło, jest wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2017 r., sygn. akt III UK 53/16, z którego wynika, że nieprecyzyjne określenie w umowie przedmiotu dzieła powoduje, iż umowa z artystką o przygotowanie i wykonanie koncertu ma charakter świadczenia usług i podlega oskładkowaniu. W wyroku tym sąd wskazał, że: "Nie można zrealizować dzieła, jeśli nie zostało ono umownie wytyczone. W przeciwnym razie, niemożliwe będzie poddanie »dzieła« sprawdzianowi w zakresie wad fizycznych". Chociaż każdy wyrok należy oceniać indywidualnie, to niekorzystne orzecznictwo może zniechęcać do stosowania umowy o dzieło.

Fakt wydania w sprawie o podobnym stanie faktycznym wyroku potwierdzającego konieczność oskładkowania umowy nie wyłącza możliwości zawarcia w podobnym przypadku umowy o dzieło. W takim przypadku trzeba w umowie dokładnie określić przedmiot umowy i jej indywidualne cechy oraz liczyć się z zakwestionowaniem umowy przez ZUS i ewentualną koniecznością sporu sądowego.

"Dzieło nie musi wprawdzie być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno posiadać charakterystyczne, wynikające z umowy cechy, umożliwiające zbadanie, czy dzieło zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego".

Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 lipca 2018 r., sygn. akt III AUa 282/18

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Wskazówki dla przedsiębiorcy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.