Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Składki ZUS  »   Warunki zmniejszania podstawy wymiaru składek ZUS przedsiębiorcy
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Warunki zmniejszania podstawy wymiaru składek ZUS przedsiębiorcy

Gazeta Podatkowa nr 32 (1907) z dnia 21.04.2022
Dorota Wyderska

W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności należy zgłosić się z tego tytułu w ZUS do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz opłacać za siebie składki na te ubezpieczenia. O ile wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca ustala w oparciu o formę opodatkowania firmowych dochodów, to składki na ubezpieczenia społeczne może opłacać za siebie od dowolnej kwoty. Ważne jednak, aby kwota zadeklarowana przez niego do podstawy wymiaru składek społecznych nie była niższa niż ustawowe minimum. Przedsiębiorca może zmniejszyć najniższą obowiązującą go podstawę tylko w ściśle określonych sytuacjach. W pewnym zakresie zasadę tę może zastosować również wtedy, gdy składki na ubezpieczenia społeczne opłaca za siebie od wyższej podstawy niż obowiązujące go minimum.

Podstawa wymiaru składek społecznych

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców stanowi zadeklarowana kwota. Kwota ta nie może być jednak niższa niż minimum określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, tj.:

  • 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku; w 2022 r. najniższa podstawa wymiaru tych składek wynosi 3.553,20 zł, tj. 60% z kwoty 5.922 zł) lub
  • 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia - w przypadku gdy przedsiębiorca ma prawo do ulgi przewidzianej dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą (w 2022 r. minimalna podstawa wymiaru tych składek wynosi 903 zł, tj. 30% z kwoty 3.010 zł).

Natomiast w przypadku przedsiębiorcy, który korzysta z preferencji zwanej małym ZUS, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest ustalana w oparciu o dochód z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym. Niemniej jednak ustalona w taki sposób najniższa podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia nie może:

  • przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2022 r. - 3.553,20 zł),
  • być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. - nie niższa niż 903 zł).

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej

Sposób ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność jest uzależniony od formy opodatkowania firmowych dochodów.

Osoba, która z prowadzonej pozarolniczej działalności opłaca podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27 (według skali podatkowej), art. 30c (liniowy) lub art. 30ca (IP Box) ustawy o pdof, począwszy od 1 lutego 2022 r. ustala podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w oparciu o wysokość firmowego dochodu uzyskanego w poprzednim miesiącu, z tym że podstawa ta nie może być niższa niż kwota minimalnej płacy.

Natomiast przedsiębiorca opłacający zryczałtowany podatek dochodowy powinien ustalić dla siebie miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej jako odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, w zależności od wysokości przychodu z działalności uzyskanego od początku roku kalendarzowego.

Pozostałe osoby prowadzące pozarolniczą działalność opłacają za siebie składkę zdrowotną od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Pozostałe składki

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlegająca z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ma też obowiązek opłacać za siebie składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Nalicza się je od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (społeczne), bez stosowania rocznego jej ograniczenia, jeżeli podstawa ta w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 r. - 3.010 zł). Oznacza to, że obowiązku opłacania składek na te fundusze nie ma przedsiębiorca opłacający za siebie składki społeczne od preferencyjnej podstawy wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia lub opłacający składki społeczne w ramach małego ZUS - jeśli ustalona dla niego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi mniej niż kwota minimalnej płacy.

Składek na FP i FS nie opłacają osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które ukończyły określony wiek, tj. 55 lat - w przypadku kobiet i 60 lat - w przypadku mężczyzn. Takie osoby nie opłacają składek na te fundusze bez względu na wysokość podstawy, od której opłacają za siebie składki na ubezpieczenia społeczne.

Ubezpieczenia przez niepełny miesiąc

Przedsiębiorca ma prawo pomniejszyć najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ma to jednak miejsce tylko w ściśle określonych sytuacjach. Jedną z nich jest przypadek, gdy w trakcie miesiąca nastąpi odpowiednio objęcie przedsiębiorcy ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ustanie tych ubezpieczeń, przez co ubezpieczenia te będą trwały tylko przez część miesiąca.

Kwotę najniższej podstawy wymiaru składek społecznych zmniejsza się proporcjonalnie, postępując zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika, że proporcjonalnego zmniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dokonuje się w ten sposób, że dzieli się ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu. Zasadę tę należy także stosować w sytuacji, gdy przedsiębiorca przez część miesiąca podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (przykład 1).

O dni nieprowadzenia działalności przedsiębiorca nie może natomiast pomniejszyć podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka na to ubezpieczenie jest bowiem miesięczna i niepodzielna, co wynika z art. 79 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (z pewnymi wyjątkami, które pomijamy).

Prawo do zasiłku

Przedsiębiorca może dokonać pomniejszenia najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (także na FP i FS) również w sytuacji, gdy jest niezdolny do pracy przez część miesiąca i z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku. W tym przypadku prawo do pomniejszenia podstawy wymiaru tych składek wynika z art. 18 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu, uprawnienie do zmniejszenia przez przedsiębiorcę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku jego chorobowej niezdolności do pracy można zastosować wyłącznie wtedy, gdy przedsiębiorca z tytułu tej niezdolności do pracy spełnia warunki do przyznania zasiłku. W tym przypadku kwotę najniższej podstawy wymiaru składek przedsiębiorca zmniejsza proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, w którym chorował i mnożąc przez liczbę dni, za które nie przysługiwał mu w tym miesiącu zasiłek.

Natomiast samo przebywanie na zwolnieniu lekarskim nie uprawnia przedsiębiorcy do pomniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek społecznych za czas choroby.

Podwyższenie podstawy składek społecznych

Z uwagi na to, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność może zadeklarować do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dowolną kwotę (uwzględniając oczywiście ustawowe minimum), ma prawo naliczać i opłacać te składki od wyższej kwoty. Należy jednak pamiętać, że zadeklarowanie do tej podstawy wyższej kwoty niesie za sobą określone konsekwencje. Opłacanie przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne od wyższej kwoty niż obowiązujące go minimum automatycznie oznacza bowiem rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie za miesiąc, w którym zadeklarował on wyższą kwotę podstawy wymiaru składek. Tak wynika z art. 18 ust. 8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Można by zatem sądzić, że w przypadku, gdy przedsiębiorca zadeklaruje do podstawy wymiaru składek społecznych kwotę wyższą od obowiązującej go najniższej wysokości, to nie będzie mógł jej skorygować dokonując proporcjonalnego jej zmniejszenia (także podstawy wymiaru składek na FP i FS) w sytuacji gdyby np. spełniał warunki do przyznania zasiłku z powodu choroby. Okazuje się jednak, że jest to możliwe. Uwagę na to zwrócił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 lipca 2019 r., sygn. akt III UZP 1/19, wskazując w niej, że: "Proporcjonalnemu zmniejszeniu ulega kwota najniższej podstawy wymiaru składek bez względu na jej wysokość zadeklarowaną przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność (...)". Według SN każdy przedsiębiorca powinien zachować prawo do pomniejszenia kwoty najniższej podstawy wymiaru składek, w razie wystąpienia zdarzenia objętego dyspozycją art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W poradniku pt. "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ustalania podstawy wymiaru składek. Poradnik dla osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących" ZUS zamieścił wyjaśnienie, że w takich przypadkach przedsiębiorca może skorygować podstawę, ale tylko tę jej część, która odpowiada wysokości najniższej obowiązującej go podstawy (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, 30% minimalnego wynagrodzenia lub ustalonej indywidualnie w ramach małego ZUS) - patrz ramka.

Ustalenie obniżonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w razie zadeklarowania do niej wyższej kwoty niż najniższa podstawa wymiaru:

Krok 1 - podzielenie kwoty najniższej podstawy miesięcznej przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca (bez zaokrąglania wyniku),

Krok 2 - pomnożenie kwoty otrzymanej w wyniku dzielenia przez liczbę dni ubezpieczenia (wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy zgodnie z zasadą matematyczną),

Krok 3 - dodanie do otrzymanej kwoty różnicy między zadeklarowaną podstawą a najniższą podstawą przed pomniejszeniem (przykład 2).

Przykład 1

Pani Ewa (w wieku 33 lat) od kilku lat prowadzi firmę na podstawie wpisu do CEIDG. Jednocześnie do 8 kwietnia 2022 r. pracowała na pełny etat i uzyskiwała ze stosunku pracy wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnej płacy. Do tego dnia podlegała z tytułu prowadzonej działalności tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (nie opłacała za siebie składek na dobrowolne ubezpieczenia społeczne z racji prowadzonej firmy). Jednak po ustaniu stosunku pracy, od 9 kwietnia 2022 r. jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jest dla pani Ewy prowadzenie działalności gospodarczej. Obowiązującą ją podstawą wymiaru składek na te ubezpieczenia jest 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Składki na ubezpieczenia społeczne (także na FP i FS) za kwiecień 2022 r. powinna naliczyć za siebie od podstawy nie niższej niż 2.605,68 zł, wyliczonej w następujący sposób: 3.553,20 zł (pełna podstawa wymiaru składek za kwiecień br.) : 30 (liczba dni kwietnia) × 22 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom społecznym w kwietniu br. z tytułu prowadzonej firmy).


Przykład 2

Pan Aleksander prowadzi od półtora roku działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca za siebie od preferencyjnej podstawy wymiaru, wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. - 903 zł). Od stycznia 2022 r. do podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia deklaruje jednak kwotę 2.000 zł. W marcu 2022 r. chorował przez 14 dni (od 8 do 21 marca). Spełniał warunki do przyznania zasiłku chorobowego za okres tej niezdolności do pracy. Do podstawy wymiaru składek społecznych za marzec 2022 r. zadeklarował kwotę 2.000 zł. Pan Aleksander może skorygować podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za marzec 2022 r. w następujący sposób: 903 zł : 31 (liczba dni marca) = 29,129032258; 29,129032258 × 17 (liczba dni marca, za które nie przysługiwał mu zasiłek) = 495,193548386, po zaokrągleniu 495,19 zł;

495,19 zł + (2.000 zł - 903 zł) = 495,19 zł + 1.097 zł = 1.592,19 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za marzec 2022 r. Pan Aleksander może skorygować pomniejszając ją do kwoty 1.592,19 zł.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.12.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Składki ZUS - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.