Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Inne zagadnienia  »   Kiedy pracownik może odmówić pracy?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Kiedy pracownik może odmówić pracy?

Gazeta Podatkowa nr 63 (1520) z dnia 6.08.2018
Agata Barczewska

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy mają na celu stworzenie takich warunków wykonywania pracy, w których zdrowie i życie pracownika oraz innych osób nie będzie zagrożone. Zapewnienie takich warunków jest bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy, nawet kosztem ciążącego na pracowniku obowiązku wykonywania pracy. Pracownik, w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia, ma bowiem prawo powstrzymać się od świadczenia pracy.

Zagrożenie wyklucza pracę

Staranne i sumienne wykonywanie pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Za bezzasadną odmowę jej świadczenia pracodawca może zastosować sankcje porządkowe, a nawet dyscyplinarnie zwolnić pracownika z pracy. Są jednak takie sytuacje, w których pracodawca nie może zastosować żadnych środków dyscyplinujących wobec pracownika, który odmówił wykonywania pracy. Uprawnienie do powstrzymania się od jej świadczenia przewiduje art. 210 § 1 K.p. Zgodnie z nim pracownik może odmówić dalszego wykonywania pracy, jeżeli:

  • warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo
     
  • wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy ze względu na nieodpowiednie warunki bhp nie usuwa niebezpieczeństwa, pracownik może oddalić się z miejsca zagrożenia. Przy czym warunkiem skorzystania przez pracownika z uprawnienia do powstrzymania się od pracy we wskazanych sytuacjach lub do oddalenia się z powodu zagrożenia jest niezwłoczne zawiadomienie przełożonego o takim fakcie. Przepisy Kodeksu pracy nie określają formy tego powiadomienia. Biorąc pod uwagę, że dotyczy ono sytuacji nieprzewidzianych i nagłych, które zagrażają bezpośrednio życiu lub zdrowiu, zazwyczaj będzie ono miało formę ustną, co nie wyklucza późniejszego potwierdzenia w drodze pisemnego oświadczenia pracownika lub notatki służbowej.

Należy podkreślić, że - tak jak w przypadku pracodawcy - jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest przestrzeganie wymogów bhp. Dlatego pracownik ma nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek powstrzymania się od pracy, jeżeli ma świadomość, że jej wykonywanie w warunkach odbiegających od wymogów bhp stwarza bezpośrednie zagrożenie dla niego lub innych osób. Znajduje to potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 405/97. SN orzekł w nim, iż: "Powstrzymanie się od wykonywania pracy zagrażającej zdrowiu pracownika (art. 210 K.p.) może w konkretnych okolicznościach sprawy stanowić przedmiot pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy (art. 100 § 2 pkt 4 K.p.)".

Niedyspozycja przyczyną absencji

W niektórych sytuacjach pracownik może zaprzestać świadczenia pracy, nawet jeżeli warunki bhp na danym stanowisku pracy odpowiadają normie. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku, gdy stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób (art. 210 § 4 K.p.). Nie każdy pracownik ma jednak prawo do skorzystania z takiej możliwości. Mogą to uczynić jedynie pracownicy, którzy są zatrudnieni przy pracach wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. Prace te określa załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej... (Dz. U. z 1996 r. nr 62, poz. 287).

Powstrzymanie się od pracy z uwagi na zły stan psychofizyczny następuje na podstawie oświadczenia pracownika, złożonego pracodawcy przed opuszczeniem miejsca pracy (patrz ramka). Zaświadczenie lekarskie nie jest w tym przypadku wymagane, co nie oznacza, że w omawianej sytuacji oświadczenie pracownika jest "mniej ważnym" potwierdzeniem jego niedyspozycji. Pracodawca powinien poprzestać na takim oświadczeniu, bez możliwości jego kwestionowania. Może on natomiast powierzyć takiemu pracownikowi wykonywanie innej pracy, niewymagającej specjalnej kondycji psychofizycznej. W tym celu wystarczy wydanie zwykłego polecenia służbowego, np. w trybie art. 42 § 4 K.p.

Z wynagrodzeniem lub bez

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia z miejsca zagrożenia z powodu złych warunków bhp, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Warunkiem jest jednak, aby niebezpieczeństwo było rzeczywiste, a pracownik zawiadomił o nim przełożonego. Pracodawca oceniając prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy powinien przy tym mieć na uwadze, że pracownik nie ma obowiązku oceniać stanu zagrożenia według wiedzy specjalistycznej, której na ogół nie posiada.

Mniej korzystne finansowo dla pracownika jest powstrzymanie się od pracy z powodu złego stanu psychofizycznego. Nie zachowuje on wtedy prawa do wynagrodzenia.

Należy podkreślić, że omawiane uprawnienia - do powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia - nie przysługują pracownikom, których obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. W ich przypadku stan zagrożenia zdrowia lub życia jest zwykłym elementem wykonywanej przez nich pracy.

Mieczysław Struzikowski 
kierowca autokaru
ul. M.Reja 22/4, Międzyrzecz

Międzyrzecz, dnia 30 lipca 2018 r.
  Dyrektor Przedsiębiorstwa
Komunikacji Samochodowej
w Międzyrzeczu

 

Zawiadomienie o powstrzymaniu się od wykonywania pracy
wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej

Informuję, że ze względu na złe samopoczucie (bardzo wysokie ciśnienie i związane z tym zawroty głowy) nie mogę w dniu dzisiejszym wykonywać pracy kierowcy autokaru, gdyż wymaga ona pełnej sprawności psychofizycznej. Moja dzisiejsza niedyspozycja uniemożliwia mi bezpieczne wykonywanie pracy i stwarza zagrożenie dla pasażerów i innych uczestników ruchu drogowego.

  Mieczysław Struzikowski

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Inne zagadnienia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.