Dopuszczalność zastosowania dwóch systemów czasu pracy dla jednego pracownika

Czy istnieje możliwość zatrudnienia pracowników jednocześnie w dwóch systemach czasu pracy - podstawowym i zadaniowym, wprowadzając odpowiednie zapisy w regulaminie pracy? Czy np. pracownik produkcyjny może wykonywać pracę w siedzibie pracodawcy w systemie podstawowym, a w momencie wyjazdu w podróż służbową na montaż wyrobów gotowych w systemie zadaniowym?

Kodeks pracy posługuje się pojęciem systemu czasu pracy, lecz go nie definiuje. W doktrynie przyjmuje się, że jest to zbiór norm prawnych regulujących dopuszczalny wymiar czasu pracy i zasady jego rozłożenia w skali doby i tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (por. Kodeks pracy. Komentarz pod red. dr hab. Krzysztof Walczak, C.H. Beck 2019, kom. do art. 150). Pracodawca może wprowadzić kilka systemów z przewidzianych przepisami Kodeksu pracy dla poszczególnych grup pracowników albo jeden dla całego personelu. Jego decyzja powinna być podyktowana specyfiką działania zakładu pracy.

System podstawowy czasu pracy pracodawca może wybrać, jeśli praca będzie wykonywana przez maksymalnie 8 godzin dziennie i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, którego długość zasadniczo nie powinna przekraczać 4 miesięcy (art. 129 § 1 K.p.). Natomiast system zadaniowy ma prawo zastosować w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy (art. 140 zd. 1 K.p.). Będzie to uzasadnione np. w razie wykonywania pracy niezależnie od normalnego czasu funkcjonowania zakładu pracy, niemożności określenia z góry zapotrzebowania na pracę czy zależności wykonywania pracy jedynie od indywidualnego zaangażowania się pracownika (por. Kodeks pracy. Komentarz pod red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, C.H. Beck 2019, kom. do art. 140). Zadaniowy system czasu pracy wymaga, żeby pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustalił czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z podstawowych norm (dziennej i średniotygodniowej). Pracownik powinien mieć zatem możliwość realizacji zadań, przy dołożeniu należytej staranności i sumienności (art. 100 § 1 K.p.), w ciągu 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (por. m.in. wyrok SA w Gdańsku z 14 lutego 2017 r., sygn. akt III AUa 1262/16).

Poza podstawowymi normami czasu pracy są to dwa odmienne systemy, które można wprowadzić osobno dla wszystkich pracowników lub części z nich, przy czym każdy pracownik powinien wiedzieć w jakim systemie pracuje. Niedopuszczalne jest ich jednoczesne zastosowanie wobec jednego pracownika bądź jednej grupy pracowników.

Wyjątki względem łączenia systemów dotyczą np. systemu przerywanego (art. 139 K.p. oraz art. 19 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców - Dz. U. z 2019 r. poz. 1412). Nie jest to zasada wprost zapisana w Kodeksie pracy, jak przy zakazach łączenia systemu przerywanego z niektórymi innymi systemami pracy. Jest to interpretacja powstała po analizie całości przepisów Kodeksu pracy. Jej potwierdzeniem jest m.in. wyrok z 3 września 2010 r. (sygn. akt I PK 39/10), w którym Sąd Najwyższy uznał, że konstrukcja "mieszanego czasu pracy", obejmująca równocześnie elementy zadaniowego oraz równoważnego czasu pracy, zmierza ewidentnie do obejścia przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych i niewypłacania należnego pracownikom wynagrodzenia. Odnosząc to stanowisko do okoliczności przedstawionych przez Czytelnika, można przyjąć, że w jego przypadku mógłby pojawić się taki sam zarzut, a dodatkowo - próby obejścia przepisów o podróżach służbowych.

Zwracamy uwagę! Dwa różne systemy czasu pracy mogłyby być zastosowane dla jednego pracownika w razie zawarcia z nim dwóch odrębnych umów o pracę, obejmujących inny rodzaj pracy. Jest to jednak wyjątek od zasady nawiązywania z tym samym pracownikiem w tym samym czasie jednego stosunku pracy (por. wyrok SN z 13 marca 1997 r., sygn. akt I PKN 43/97, OSNP 1997/24/494).