Składka zdrowotna przedsiębiorcy przebywającego na zwolnieniu lekarskim

Prowadzę działalność gospodarczą i z tego tytułu podlegam ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na przedmiotowe ubezpieczenia opłacam na zasadach ogólnych od najniższych podstaw. Przez część stycznia br. przebywałem na zwolnieniu lekarskim i za ten okres otrzymałem zasiłek chorobowy. Czy za styczeń br. powinienem opłacić składki ZUS w pełnej wysokości?

Czytelnik ma prawo zmniejszyć najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, natomiast składkę zdrowotną powinien ustalić od pełnej podstawy.

Przedsiębiorca podlegający ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz legitymujący się odpowiednim okresem ubezpieczenia chorobowego, w razie ewentualnej choroby ma prawo do zasiłku. Za część miesiąca, w którym spełnia warunki do przyznania zasiłku z tytułu ubezpieczenia osób prowadzących pozarolniczą działalność, może proporcjonalnie zmniejszyć najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stosując odpowiednio zasady określone w art. 18 ust. 9 ustawy o sus (art. 18 ust. 10 ustawy o sus). W tym celu dzieli najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należną za cały miesiąc przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni, za które zasiłek nie przysługuje.

Składki ZUS przedsiębiorcy podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Od tak ustalonej podstawy przedsiębiorca opłaca też składkę na Fundusz Pracy i Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, co wynika z art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia... i art. 4 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. poz. 2192). Przypominamy, że składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy opłaca przedsiębiorca, który nie osiągnął wieku wynoszącego co najmniej 55 lat - kobieta i co najmniej 60 lat - mężczyzna.

Jeśli chodzi o podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne powołać należy art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej, zgodnie z którym składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. Na tej podstawie przyjęto, że podstawa wymiaru tej składki nie podlega zmniejszeniu, np. za miesiąc, w którym przedsiębiorca chorował, pobierając zasiłek, bądź rozpoczął albo zakończył działalność w trakcie miesiąca.

Przyjmujemy założenia z pytania i dodatkowo, że przedsiębiorca (w wieku 48 lat) chorował przez 15 dni stycznia br. nabywając prawo do zasiłku chorobowego. Składki ZUS przedsiębiorca opłaca od najniższych podstaw, tj. w 2019 r. na ubezpieczenia społeczne od kwoty 2.859 zł, a na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty 3.803,56 zł, przy czym za styczeń br. opłaci:

• składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy 1.475,61 zł (2.859 zł : 31 dni x 16 dni),
   
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy 3.803,56 zł,
   
• składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy od podstawy 1.475,61 zł.

Zwracamy uwagę! W dniu 4 grudnia 2018 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie pytania prawnego Sądu Okręgowego w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt P 12/17, Dz. U. poz. 2300) w sprawie zgodności:

• art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą sprawiedliwości społecznej, zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w związku z art. 84 i art. 32 ust. 1 Konstytucji w zakresie w jakim stanowi, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna,
   
• art. 79 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą sprawiedliwości społecznej, zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w związku z art. 84 i art. 32 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim uniemożliwia zmniejszenie proporcjonalnie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część lub całość miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku chorobowego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 79 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej jest zgodny z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 oraz z art. 2 w związku z art. 84 Konstytucji RP. W pozostałym zakresie umorzył postępowanie. Trybunał stwierdził, że: "(...) Konsekwencją przyjęcia ustalenia wysokości podstawy wymiaru składki, która oderwana jest od uzyskiwanych przychodów, jest brak możliwości jej zmniejszenia w sytuacji, gdy osoba taka pobiera zasiłek chorobowy. (...) Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą, musi uwzględnić wszystkie koszty takiej działalności, w tym także te stanowiące daniny publiczne. Kalkulacja prowadzenia takiej działalności nie opiera się na okresach miesięcznych, lecz musi uwzględniać dłuższą perspektywę czasu.

Dlatego też na takim samym założeniu oparte jest unormowanie dotyczące opłacania składek. Możliwość poniesienia ciężaru składek należy zatem oceniać w dłuższym okresie, z uwzględnieniem różnych okoliczności wpływających na wahania zysków w danym rodzaju prowadzonej działalności.

Wprowadzenie zryczałtowanej podstawy wymiaru składki zmniejszyło stopień skomplikowania i uciążliwości w zakresie ustalenia wysokości składki i jej poboru. Jednakże tego rodzaju uproszczenie i taniość w zakresie poboru składek z natury rzeczy będą obarczone również pewnymi wadami, do których między innymi należy brak możliwości precyzyjnego dostosowania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do konkretnej sytuacji osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. (...) Trybunał zaznaczył także, że zniesienie zasady niepodzielności składki nie doprowadziłoby w istocie do zmiany, która zagwarantuje dostosowanie podstawy wymiaru składki do możliwości poniesienia jej ekonomicznego ciężaru. (...) Zmniejszenie wymiaru podstawy składki proporcjonalnie do okresu pobierania zasiłku chorobowego nie wpłynie ani na indywidualizację, ani na ocenę możliwości poniesienia tego ciężaru, czyli ocenę proporcjonalności. Stanowi bowiem tylko jeden z elementów kształtujących sytuację ekonomiczną osoby ubezpieczonej. Dlatego też zmniejszenie podstawy obecnie obowiązującej składki proporcjonalnie do okresu pobierania zasiłku chorobowego obniżyłoby jej faktyczną wysokość, ale nie stanowi gwarancji zachowania zdolności do ponoszenia ciężarów przez ubezpieczonych. (...)".