Mam spore zaległości z tytułu nieopłaconych składek ZUS z racji prowadzonej od kilku lat działalności gospodarczej. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zgłosiłem się jednak dopiero od 20 stycznia 2015 r. Począwszy od składek za styczeń br. należności wobec ZUS reguluję terminowo.
1) Czy ze względu na posiadane zaległości za wcześniejsze okresy ZUS może mnie wyłączyć z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje m.in. od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Jeżeli za część miesiąca (za który nie opłacono w terminie składki) został pobrany zasiłek, wtedy ustaje ono od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje. ZUS, na wniosek ubezpieczonego, może wprawdzie wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, ale tylko w uzasadnionych przypadkach.
Składki ubezpieczeniowe przedsiębiorca opłaca za siebie na oddzielne rachunki bankowe - odrębnymi wpłatami - w podziale na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy. Składka chorobowa jest opłacana razem z pozostałymi składkami społecznymi, tj. emerytalno-rentowymi i wypadkową. ZUS rozlicza wpłatę składek za dany miesiąc kalendarzowy na podstawie złożonej przez płatnika deklaracji rozliczeniowej i załączonych do niej imiennych raportów miesięcznych (lub samej deklaracji rozliczeniowej - jeśli rozlicza składki tylko za siebie) oraz dyspozycji zamieszczonej na dowodzie wpłaty.
Ważne jest więc, aby wpłacając bieżące zobowiązania składkowe przedsiębiorca w prawidłowy sposób wypełniał dokument płatniczy. Jeśli bowiem dokona on w obowiązującym terminie wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne przykładowo nieoznaczonej co do okresu, wówczas wpłatę tę organ rentowy zaliczy w pierwszej kolejności na pokrycie należności z danego tytułu (tj. składki społeczne), ale poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności (czyli pokryje nią najstarsze zaległości). Przy wpłatach składek na ubezpieczenia społeczne ZUS zachowuje wtedy pierwszeństwo zaspokojenia należności funduszu emerytalnego i otwartych funduszy emerytalnych. Oznacza to, że należności z tytułu składek społecznych za bieżący miesiąc, w którym przedsiębiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, nie zostaną pokryte. To w konsekwencji spowoduje wyłączenie go przez ZUS z tego ubezpieczenia od pierwszego dnia tego miesiąca.
Jeśli jednak przedsiębiorca we właściwym terminie i w prawidłowej wysokości będzie opłacał składki społeczne za każdy miesiąc kalendarzowy począwszy od składek należnych za miesiąc, w którym przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (tu: począwszy od składek należnych za styczeń 2015 r.), oraz prawidłowo będzie wypełniał dokument płatniczy, ZUS nie wyłączy go z tego ubezpieczenia. Wtedy nieopłacone przez przedsiębiorcę składki za poprzednie miesiące, tj. sprzed dnia przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie będą powodem do jego ustania.
2) Czy i ewentualnie od kiedy, w razie powstania niezdolności do pracy, będę mógł skorzystać z zasiłku chorobowego?
Aby nabyć prawo do zasiłku chorobowego, trzeba spełnić kilka warunków.
Po pierwsze - trzeba być objętym ubezpieczeniem chorobowym: obowiązkowo (jak np. pracownicy) lub na zasadzie dobrowolności (jak np. osoby wykonujące na umowę zlecenia lub prowadzące własną działalność pozarolniczą).
Po drugie - niezdolność do pracy z powodu choroby, co do zasady, powinna powstać w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
Stanowi o tym art. 1 i 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159), zwanej ustawą zasiłkową.
Czytelnik, jak wynika z treści pytania, przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z dniem 20 stycznia 2015 r. Jeśli opłaci terminowo składki na to ubezpieczenie (z uwzględnieniem uwag wskazanych w odpowiedzi na pierwsze pytanie), nadal będzie podlegał temu ubezpieczeniu, a tym samym w razie powstania niezdolności do pracy spełni dwa pierwsze kryteria uzyskania prawa do zasiłku chorobowego. Nie oznacza to jednak, że będzie mógł z niego skorzystać od pierwszego dnia choroby.
Dla uzyskania zasiłku chorobowego przewidziano bowiem jeszcze trzeci warunek związany z upływem tzw. okresu wyczekiwania. W przypadku osób objętych ubezpieczeniem chorobowym dobrowolnie, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).
Biorąc pod uwagę datę przystąpienia przez Czytelnika do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (20 stycznia 2015 r.), prawo do interesującego go zasiłku uzyska on dopiero od 20 kwietnia 2015 r., nawet jeśli dostarczane przez niego do ZUS zaświadczenia lekarskie ZUS ZLA będą potwierdzały wcześniejszą niezdolność do pracy (przykład).
Co prawda ustawodawca przewidział również okoliczności, w których prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, wymienione w art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej, jednak obecnie nic nie wskazuje na to, aby miały one zastosowanie w przypadku Czytelnika.
Choć sam zainteresowany o to nie pyta, warto jednak wskazać, że prawo do wypłaty zasiłku (np. chorobowego) uprawnia przedsiębiorcę do proporcjonalnego pomniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za okres, za który przysługuje mu zasiłek. Mówiąc krótko - za okres chorobowej niezdolności przedsiębiorcy do pracy, za który przysługuje mu zasiłek, przedsiębiorca nie musi opłacać za siebie składek na ubezpieczenia społeczne. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne musi wtedy jednak, mimo przysługującego mu zasiłku, zapłacić w pełnej wysokości obowiązującej za cały miesiąc.
Przykład Załóżmy, że Czytelnik, podlegający dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 20 stycznia 2015 r., otrzyma zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA na okres od 16 lutego do 29 maja 2015 r. Ponieważ nie posiada wcześniejszego okresu ubezpieczenia chorobowego, który można by doliczyć do okresu wyczekiwania, prawo do zasiłku chorobowego nabędzie dopiero po upływie 90 dni podlegania temu ubezpieczeniu, tj. od 20 kwietnia 2015 r. Za okres niezdolności do pracy przypadającej w okresie wyczekiwania, tj. za okres od 16 lutego do 19 kwietnia 2015 r., świadczenie to nie będzie mu przysługiwało. Tym samym za okres ten powinien opłacić składki na ubezpieczenia społeczne. Nie będzie ich musiał płacić za okres, za który ZUS wypłaci mu zasiłek chorobowy, tj. od 20 kwietnia do 29 maja 2015 r. |
|