Kapitał początkowy obliczany jest osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub za które składki opłacali płatnicy składek. Może on być też obliczany ubezpieczonemu urodzonemu przed 1949 r. oraz osobom zwolnionym ze służby, jeżeli spełniają określone warunki.
Ubezpieczony, któremu ZUS ustalił kapitał początkowy może zgłosić wniosek o jego przeliczenie w przypadku uzyskania nowych dokumentów wpływających na długość okresów składkowych lub nieskładkowych lub wysokość podstawy wymiaru, które wcześniej nie były składane, a także zmiany przepisów dotyczących ustalenia kapitału początkowego.
| Ważne: Przeliczenie kapitału początkowego może nastąpić w każdym czasie, nawet wówczas, gdy ubezpieczony pobiera już emeryturę obliczoną według nowych zasad. |
Wniosek o przeliczenie kapitału początkowego można sporządzić w dowolnej formie lub wykorzystać opracowany wzór wniosku o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Druk o symbolu ZUS Kp-3 dostępny jest w jednostkach organizacyjnych ZUS lub na stronach internetowych ZUS. Wzór wniosku znajduje się również na naszej stronie internetowej www.gofin.pl w zakładce "Wzory druków i umów". Wypełniony wniosek należy dostarczyć osobiście do ZUS, który wydał decyzję o ustaleniu kapitału początkowego lub przesłać za pośrednictwem poczty. Przesyłając taki wniosek należy powołać się na znak sprawy umieszczony w decyzji ustalającej wysokość kapitału początkowego.
Poniżej zamieszczamy odpowiedzi na pytania Czytelników dotyczące ustalania kapitału początkowego.
1) Pierwszą pracę podjąłem od 1 października 1998 r. W związku z tym, że nie posiadałem wymaganego okresu, ZUS nie ustalił mi kapitału początkowego. Podobno zaszły zmiany i obecnie również powinienem mieć obliczony kapitał początkowy. Czy tak jest w istocie?
Tak i to już od 23 września 2011 r. W stanie prawnym obowiązującym do 22 września 2011 r. kapitał początkowy był ustalany wyłącznie dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., które udowodniły staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 6 miesięcy i 1 dzień. Po tej dacie każda osoba, bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego przypadającego przed 1 stycznia 1999 r. może złożyć wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Dotyczy to również osób, którym ZUS wcześniej odmówił tego prawa z uwagi na zbyt krótki staż.
Ustalenie kapitału początkowego przy tak niskim stażu skutkuje zmianą sposobu obliczenia wskaźnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. W tym przypadku staż ubezpieczeniowy ustalany jest w dniach, a nie w pełnych latach (art. 174 ust. 9a ustawy emerytalnej).
2) Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego ZUS przyjął podstawę opłacenia składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Przed 1980 r. byłem zatrudniony na stanowisku kierowniczym i miałem wysokie wynagrodzenie. Czy istnieje możliwość przyjęcia tych wynagrodzeń?
Tak. Od 23 września 2011 r. podstawa wymiaru kapitału początkowego może być ustalona z uwzględnieniem zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r., w tym w całości lub w części przed 1 stycznia 1980 r. Wymóg wskazania zarobków z lat 1980-1998 obowiązywał do 22 września 2011 r. Osoby, którym ZUS ustalił kapitał początkowy przyjmując zarobki z tego okresu, a które przed 1980 r. uzyskiwały wyższe zarobki mogą zgłosić wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru kapitału początkowego. Gdyby w wyniku przeliczenia podstawa wymiaru kapitału początkowego była niższa od dotychczas ustalonej, to ZUS nie dokona przeliczenia.
3) ZUS do ustalenia kapitału początkowego przyjął zarobki z 10 lat, w tym z dwóch lat, w których byłem zatrudniony tylko przez część roku. Zarobki osiągnięte z niepełnych lat porównał z przeciętnym wynagrodzeniem ustalonym dla pełnych tych lat. W konsekwencji wpłynęło to na wysokość kapitału początkowego. Podobno w tym zakresie zaszły ostatnio zmiany. Czy mogę wystąpić do ZUS o przeliczenie kapitału?
Tak i można było tego dokonać już od 1 października 2013 r. Z tym dniem weszła w życie ustawa z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 960), która zmieniła brzmienie art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej.
Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się przyjmując wynagrodzenie stanowiące przed 1999 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz wypłacone ubezpieczonemu m.in. kwoty wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i wyrównawczego, świadczenia wyrównawczego lub dodatku wyrównawczego, świadczenia rehabilitacyjnego, dalej zwane zarobkami. Podstawę tę oblicza się przyjmując zarobki z okresu 10 kolejno wybranych lat kalendarzowych, albo dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych, a w niektórych przypadkach z faktycznego okresu ubezpieczenia (przypadającego przed 1999 r.). Sumy zarobków porównuje się z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym dla danego roku i oblicza w procentach wskaźnik wynagrodzenia dla danego roku. W dalszej kolejności sumuje się wskaźniki wynagrodzeń z poszczególnych lat i następnie ich sumę dzieli przez liczbę lat, z których ustalana jest podstawa wymiaru (np. przez 10). Otrzymana średnia wskaźników jest wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru (ograniczonym jednak do 250%), który mnoży się przez kwotę bazową, tj. przez 1.220,89 zł. Im wyższy wskaźnik tym wyższa podstawa wymiaru kapitału.
Od 1 października 2013 r. w przypadku, gdy do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego zostaną wskazane zarobki uzyskane w roku kalendarzowym, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym tylko przez część roku, to do obliczenia stosunku sumy zarobków w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, ZUS przyjmuje sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej). Przed tą datą zarobki uzyskane z faktycznie przepracowanego okresu były porównywane z sumą kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy (czyli za 12 m-cy), z jednym wyjątkiem. A mianowicie zarobki uzyskane w roku, w którym ubezpieczony po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia społecznego i pozostawał w nim przez część roku (od 23 września 2011 r.) ZUS porównywał z przeciętnym wynagrodzeniem ustalonym dla części tego roku.
| Przykład |
Osoba zainteresowana (ur. w dniu 15 marca 1970 r.) do 31 grudnia 1998 r. udowodniła następujące okresy:
ZUS do ustalenia kapitału początkowego przyjął 3 lata zatrudnienia jako okres składkowy i 1 rok studiów jako okres nieskładkowy (w wysokości nieprzekraczającej 1/3 okresów składkowych).
Zakładając, że ZUS ustalił kapitał początkowy w 2004 r., to przyjął do obliczenia jego podstawy zarobki z 4 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1995-1998. Uzyskane zarobki zarówno w pierwszym roku ubezpieczenia, jak i w kolejnych latach porównał do przeciętnego wynagrodzenia z roku 1995, 1996, 1997, 1998.
Osoba ta od 23 września 2011 r. mogła ubiegać się o ponowne ustalenie podstawy wymiaru kapitału początkowego poprzez porównanie zarobków uzyskanych w pierwszym roku ubezpieczenia, tj. od 1 września do 31 grudnia 1995 r. do sumy kwot przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok 1995 odpowiednią do 4 miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu w tym roku.
Od 1 października 2013 r. może ona ubiegać się o ponowne ustalenie podstawy wymiaru kapitału początkowego poprzez porównanie zarobków uzyskanych także w okresie od 1 maja do 31 grudnia 1998 r. do sumy kwot przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok 1998 odpowiednio do 8 miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu w tym roku.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
