Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Składki ZUS  »   Ubezpieczenia w ZUS osoby współpracującej z przedsiębiorcą w 2023 r.
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Ubezpieczenia w ZUS osoby współpracującej z przedsiębiorcą w 2023 r.

Gazeta Podatkowa nr 102 (1977) z dnia 22.12.2022
Aneta Dąbrowska

W 2023 r. nie zmienią się zasady podlegania ubezpieczeniom w ZUS członków rodziny pomagających przedsiębiorcy w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zmianie natomiast ulegną wysokości podstaw wymiaru, od których są naliczane za współpracowników składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to ze wzrostu kwot wynagrodzeń, na podstawie których ustalana jest wysokość tych podstaw wymiaru.

Osoba współpracująca

Definicja osoby współpracującej m.in. z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (a także z przedsiębiorcami korzystającymi z ulgi na start) została uregulowana w art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową. Wynika z niego, iż za osobę współpracującą uważa się:

  • małżonka,
  • dzieci (własne, drugiego małżonka i przysposobione),
  • rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające.

Wszystkie wymienione osoby mogą być uznane za współpracujące, pod warunkiem że:

  • pozostają z przedsiębiorcą (także korzystającym z ulgi na start) we wspólnym gospodarstwie domowym i
  • współpracują przy prowadzeniu pozarolniczej działalności przedsiębiorcy.

Można zatem uznać, że osoby współpracujące to członkowie najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność, korzystający zarówno z zysków, jakie przynosi ta działalność, jak i ponoszący skutki ewentualnych błędów w jej prowadzeniu.

Natomiast okazjonalna pomoc małżonka pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, jaką świadczy on osobie prowadzącej działalność gospodarczą, nie wypełnia pojęcia "współpracy" w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 września 2019 r., sygn. akt III AUa 1146/18). Ponadto osobne zamieszkiwanie np. małżonków, którzy zawarli między sobą umowę o pracę, prowadzenie przez nich odrębnych gospodarstw domowych i brak wspólnego budżetu, to również okoliczności pozwalające na przyjęcie, że nie zachodzi pomiędzy nimi współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 grudnia 2011 r., sygn. akt III AUa 724/11).

W powyższym zakresie nie wystąpią zmiany w 2023 r.

Zgłoszenie w ZUS

]
Druk ZUS ZUA dostępny w dziale Składki ZUS w serwisie www.druki.gofin.pl »

Dla osoby współpracującej z prowadzącym działalność (także korzystającym z ulgi na start) nie zmieni się w 2023 r. zakres podlegania ubezpieczeniom w ZUS. Nadal z racji współpracy przy prowadzeniu działalności obowiązkowe będą dla niej w 2023 r. ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne w ZUS. Zgłoszenia współpracownika do tych ubezpieczeń płatnik składek będzie dokonywał, tak jak to czyni obecnie:

  • na formularzu ZUS ZUA,
  • z kodem tytułu ubezpieczenia 05 11 X X.

Składki za współpracownika

Przedsiębiorca (w tym także korzystający z ulgi na start) opłaca za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej składki na ubezpieczenia społeczne do ZUS w sposób określony dla przedsiębiorcy opłacającego je na ogólnych zasadach. W tym zakresie ustawodawca nie przewidział zasadniczo zmian. Wobec tego w 2023 r. podstawę ich wymiaru będzie stanowiła dla współpracownika zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych na dany rok kalendarzowy. W 2023 r. kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej, wyniesie 6.935 zł (Mon. Pol. z 2022 r. poz. 1014). Zatem najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla osoby współpracującej w 2023 r. będzie wynosić miesięcznie 4.161 zł.

W 2023 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby współpracującej będzie stanowiła kwota odpowiadająca 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.

W 2022 r. jej wysokość była inaczej ustalana w I półroczu i inaczej w II półroczu, ponieważ w okresie od:

  • 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r. - stanowiła ją kwota odpowiadająca 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku; od takiej podstawy wymiaru przedsiębiorca - jako płatnik składek za osobę współpracującą - miał obowiązek naliczać składkę zdrowotną w wysokości 9%,
  • 1 lipca 2022 r. - jest to kwota odpowiadająca 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (zmiany w tym zakresie wprowadził Polski Ład 2.0.).

Wysokości podstaw wymiaru składek obowiązujące w 2022 r. i ustalone już na 2023 r. przedstawiono w tabeli.

FP i FGŚP

W przypadku gdy współpracujący przy prowadzeniu działalności gospodarczej członek rodziny przedsiębiorcy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, należy również naliczać i opłacać za niego składki na FP i FS. Z obowiązku ich opłacania przedsiębiorca jest zwolniony wówczas, gdy współpracownik osiągnie wiek 55 lat w przypadku kobiety lub 60 lat w przypadku mężczyzny.

Przedsiębiorca nie opłaca natomiast za taką osobę składki na FGŚP.

Te same zasady będą obowiązywały w 2023 r.

Umowna forma współpracy

• Pomoc w ramach umowy o pracę

Generalnie osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę - dla celów ZUS - jest traktowana jako pracownik. Jeżeli jednak pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, to dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Wynika tak z art. 8 ust. 2a powołanej ustawy. Takie też uregulowania będą obowiązywać w 2023 r.

Przyjmuje się w judykaturze i doktrynie, że zawarcie umowy o pracę z członkiem rodziny nie powoduje nieważności takiej umowy. Obowiązuje ona strony z konsekwencjami w zakresie prawa pracy, jednakże dla celów ubezpieczeniowych w ZUS strona takiej umowy, określona jako pracownik, ma status osoby współpracującej niezależnie od podstawy zatrudnienia. Oznacza to, że współpraca pomiędzy np. małżonkami może być realizowana w ramach umowy o pracę. Z tego tytułu nie powstaje jednak obowiązek ubezpieczeń w ZUS przewidziany dla pracowników, jeżeli małżonkowie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, a wykonywanie pracy przez małżonka ma charakter współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Istnienie zawartej umowy o pracę między osobą prowadzącą działalność pozarolniczą a członkiem rodziny (tu: współmałżonkiem) tej osoby, wykonującym czynności pracownicze w faktycznych warunkach współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, powoduje objęcie tego członka rodziny ubezpieczeniami w ZUS z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. akt I UK 272/15). Wobec tego za każdy miesiąc kalendarzowy taka osoba powinna mieć naliczone składki ZUS na zasadach dotyczących osób współpracujących. Tak jest także wtedy, gdy z tytułu zawartej umowy o pracę w danym miesiącu współpracownik nie uzyska żadnego przychodu.

Należy w tym miejscu przypomnieć o pewnej różnicy. O ile bowiem z tytułu bezumownej współpracy przedsiębiorca nie nalicza za członka rodziny składki na FGŚP, to obowiązek taki jest przewidziany przy zatrudnieniu takiej osoby na podstawie umowy o pracę.

W katalogu osób uznanych za współpracujące z osobą prowadzącą działalność gospodarczą zostało wymienione m.in. dziecko przedsiębiorcy pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracujące przy prowadzeniu tej działalności. Za osobę taką nie uznaje się dziecka, z którym przedsiębiorca (rodzic) zawarł umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. W takim przypadku podlega ono ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS w sposób przewidziany dla pracowników młodocianych.

• Pomoc małżonka w spółce

Za osobę współpracującą nie można uznać współmałżonka jednego ze wspólników spółki zatrudnionego w niej na podstawie umowy o pracę. W tym zakresie ustawodawca nie przewiduje zmian w 2023 r. Wobec tego w przyszłym roku nadal taką osobę zgłasza się do ubezpieczeń w ZUS jako pracownika.

Jak wielokrotnie już wspominaliśmy na łamach GP, małżonek jednego ze wspólników spółki, który zawarł umowę o pracę z tą spółką, na gruncie przepisów ustawy systemowej nie jest traktowany jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności. Posiada on bowiem status pracownika.

Pozostawanie z jednym ze wspólników spółki w związku małżeńskim i prowadzenie z nim wspólnego gospodarstwa domowego pozostaje bez znaczenia dla ustalenia tytułu do ubezpieczeń w ZUS takiej osoby. W tym przypadku istotne jest to, że ma ona zawartą umowę o pracę ze spółką, a nie z konkretną osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.

Zasada ta dotyczy także wsparcia udzielanego jednoosobowemu wspólnikowi spółki z o.o. przy prowadzeniu spraw spółki przez bliską mu osobę pozostającą z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Również takiej pomocy nie uznaje się - dla celów ubezpieczeń w ZUS - za współpracę z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2019 r., sygn. akt II UK 74/18).

• Praca na zleceniu

Jeżeli małżonek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność pozostaje z nią we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, to podlega ubezpieczeniom w ZUS jako osoba współpracująca. To samo dotyczy współmałżonka zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który spełnia wymienione kryteria. Również uważa się go za osobę współpracującą z przedsiębiorcą.

Powyższe nie ma jednak zastosowania, kiedy pomiędzy przedsiębiorcą i jego współmałżonkiem zostanie zawarta umowa zlecenia. W takim przypadku współmałżonek przedsiębiorcy z tytułu wykonywanej umowy zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS jako zleceniobiorca. Nie jest tutaj istotne prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego przez te osoby. Te same reguły będą obowiązywać w 2023 r.

• Nieodpłatne zlecenie z rodziną

Co do zasady, wykonawcy umowy zlecenia (zleceniobiorcy) należy się wynagrodzenie. Strony (zleceniobiorca i zleceniodawca) mogą jednak ustalić, że dana czynność prawna lub usługa będzie wykonywana nieodpłatnie, na co pozwala art. 735 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Gdy zleceniobiorca wykonuje nieodpłatnie umowę zlecenia, czyli z zawartej umowy jednoznacznie wynika jej nieodpłatny charakter, wtedy nie powoduje ona obowiązku ubezpieczeń. ZUS stoi jednak na stanowisku, że w przypadku zawarcia przez przedsiębiorcę z małżonkiem nieodpłatnej umowy zlecenia obowiązek ubezpieczeń społecznych powstanie w związku z wykonywaniem przez małżonka współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Taka też zasada będzie obowiązywać w 2023 r.

Składki społeczne i zdrowotna osoby współpracującej z przedsiębiorcą
Podstawa wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne na ubezpieczenie zdrowotne
2022 r. 2023 r. od 1 stycznia
do 30 czerwca 2022 r.
od 1 lipca
do 31 grudnia
2022 r.
2023 r.
3.553,20 zł (5.922 zł × 60%) 4.161 zł (6.935 zł × 60%) 6.221,04 zł 4.665,78 zł (6.221,04 zł × 75%) wysokość tej podstawy zostanie podana niezwłocznie po jej ogłoszeniu

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Składki ZUS - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.