Rozwiązanie terminowej umowy o pracę z pracownicą w ciąży

1) W ubiegłym roku strony podpisały umowę o pracę na czas określony do 30 kwietnia 2015 r. W grudniu 2014 r. pracownica doręczyła przełożonemu zaświadczenie o stanie ciąży (9 tyg.). Czy umowa ulegnie rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta?

Jeśli jest to "zwykła" umowa o pracę na czas określony, to będzie wiązała strony do dnia porodu.

Kwestię poruszoną w pytaniu reguluje wprost art. 177 § 3 K.p. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Powyższa regulacja ochronna nie dotyczy jedynie pracownicy zatrudnionej na czas określony w ramach tzw. umowy na zastępstwo (art. 177 § 3¹ K.p.).

Pracownica jest obowiązana udokumentować stan ciąży zaświadczeniem lekarskim (art. 185 § 1 K.p.) określającym stopień zaawansowania ciąży, co ma istotne znaczenie dla stosowania przepisów ochronnych. Nie wynika z nich jednak sposób obliczania upływu trzeciego miesiąca ciąży. Ponieważ budziło to wątpliwości praktyki, sprawę rozstrzygnął Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 5 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 33/02, OSNP 2004/12/204) wyjaśnił, że termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni), a za okres trwania ciąży przyjmuje się 10 takich miesięcy, tj. 280 dni kalendarzowych.

Dodajmy, że pracodawca nie musi w tym celu dokonywać żadnych dodatkowych czynności. W praktyce jednak stosuje się pisemne zawiadomienie zainteresowanej o czasie trwania stosunku pracy, a jego kopię przechowuje w aktach osobowych. Takie działanie daje pracownicy poczucie stabilności jej statusu prawnego, a pracodawcy orientację w dokumentacji osobowej.

Pracownica jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony do 30 kwietnia 2015 r. W dniu 29 grudnia 2014 r. przedłożyła pracodawcy zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży - 9 tygodni.

Już na koniec stycznia 2015 r. ciąża pracownicy przekroczy okres 3 miesięcy. Tym samym umowa o pracę z mocy prawa zostanie przedłużona do dnia porodu.

Pracodawca zatrudnia pracownicę na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej do 31 lipca 2015 r. Pracownica doręczyła zaświadczenie lekarskie o stanie ciąży i przewidywanej dacie porodu, który ma nastąpić w czerwcu br.

W podanych okolicznościach pracownica w ciąży jest chroniona do dnia porodu. W trakcie urlopu macierzyńskiego umowa o pracę rozwiąże się z upływem czasu, na który była zawarta (tutaj z dniem 31 lipca 2015 r.).

Przedłużona umowa o pracę rozwiązuje się w dniu porodu, przy czym w treści świadectwa pracy nie ma obowiązku informowania, że była przedłużana. Jako datę rozwiązania umowy wpisywana jest data urodzenia dziecka. Wskazując podstawę prawną ustania zatrudnienia można podać art. 30 § 1 pkt 4 w związku z art. 177 § 3 K.p.

Zwracamy uwagę! Pracownicy, której umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu przysługuje zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, do którego byłaby uprawniona, gdyby pozostawała w zatrudnieniu (np. do 20 tyg. z tytułu urodzenia jednego dziecka). Ponadto może ona wnioskować o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego (6 tyg.) i urlopu rodzicielskiego (26 tyg.).

W ust. 290 komentarza do ustawy zasiłkowej ZUS wyjaśnił, że: "W przypadku gdy z pracownicą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu, na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy, a płatnik składek byłby zobowiązany do wypłaty zasiłku macierzyńskiego tylko za 1 dzień, wypłaty zasiłku macierzyńskiego za cały okres może dokonać oddział ZUS.".

2) Od niedawna zatrudniamy pracownicę na podstawie umowy na okres próbny. Po tygodniu pracy otrzymaliśmy od niej zaświadczenie o stanie ciąży. Czy mimo to możemy rozwiązać z pracownicą umowę o pracę?

Ochrona zatrudnienia kobiety w ciąży została określona w art. 177 K.p. Zgodnie z powołaną normą pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w tym czasie jest dopuszczalne:

• w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
   
• z przyczyn zawinionych przez pracownicę za zgodą zakładowej organizacji związkowej.

Kolejny wyjątek od zakazu wypowiadania umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży dotyczy okresu próbnego pod warunkiem, że umowa tego rodzaju została zawarta na okres nieprzekraczający jednego miesiąca. Umowy zawartej na dłuższy okres próbny pracodawca nie może wypowiedzieć.

Okres wypowiedzenia omawianej umowy zależy od czasu jej trwania i w myśl art. 34 K.p. wynosi:

• 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
   
• 1 tydzień, gdy okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
   
• 2 tygodnie, gdy okres próbny wynosi 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień albo jego wielokrotność kończy się w sobotę. Natomiast termin 3-dniowy kończy się z upływem ostatniego dnia.