Pracownik od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 2000 r. pracował w warunkach szczególnych i w tym okresie korzystał przez kilka miesięcy z urlopu bezpłatnego. Czy urlop ten należy wykazać na świadectwie pracy w pozycji dotyczącej warunków szczególnych? Jak poświadczać wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, aby ZUS nie miał wątpliwości, co do prawidłowości tej informacji?
Wymienione w pytaniu okresy pracy w zasadzie są stwierdzane świadectwem pracy albo zaświadczeniem.
Aktualne regulacje prawne wyróżniają prace "szczególne" wykonywane do 31 grudnia 2008 r. oraz od 1 stycznia 2009 r. Do pierwszej grupy zalicza się prace wymienione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Podstawą zaliczenia takiej pracy do stażu emerytalnego jest jej wykonywanie w ramach stosunku pracy, stale i w pełnym wymiarze przez określony przepisami okres. Zatrudnienie przy tych pracach należy udokumentować świadectwem pracy. Zakres informacji wykazywanych w dokumencie zależy od tego, czy pracodawca miał obowiązek stosowania tzw. resortowych wykazów prac w szczególnych warunkach zamieszczanych w zarządzeniach i uchwałach właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub związków spółdzielczych wydanych w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych dla podległych i nadzorowanych przez te podmioty zakładów pracy. Jeśli w podmiocie zatrudniającym takie wykazy obowiązywały, w treści świadectwa należy podać rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. oraz określić stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie właściwego zarządzenia resortowego lub uchwały. Wykazana w świadectwie pracy nazwa stanowiska pracy powinna odpowiadać nazwie stanowiska pracy w szczególnych warunkach wymienionego w przepisach resortowych. Pracodawca nie może posłużyć się nazwą podobną lub niepełną. Ta grupa pracodawców może też omawiane okresy pracy potwierdzać w specjalnym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, według wzoru stanowiącego załącznik do odpowiedniego zarządzenia lub uchwały. Jeśli nazwa stanowiska pracy w danym zakładzie została zmieniona nie wpłynie to na uprawnienia pracownika, o ile rodzaj pracy pozostał ten sam, a zmiana stanowiska była podyktowana względami organizacyjnymi. W takim przypadku pracodawca powinien w świadectwie pracy podać obecną nazwę stanowiska i nazwę poprzednią.
Jeśli pracodawca nie był zobowiązany do stosowania wykazów resortowych, wydając świadectwo pracy powinien powołać się na rodzaj pracy wymieniony w wykazie, dziale i pozycji powołanego rozporządzenia.
Druga grupa prac obejmuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w załącznikach do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz.1656 z późn. zm.).
Praca w warunkach szczególnych albo o szczególnym charakterze wykonywana po 31 grudnia 2008 r. nie wymaga dodatkowego potwierdzenia przez pracodawcę. Takie zatrudnienie jest ewidencjonowane na indywidualnych kontach ubezpieczonych w oparciu o zgłoszenia przekazywane przez pracodawcę na formularzu ZUS ZSWA do 31 marca każdego roku za rok poprzedni. Przy czym pierwsze zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazał za 2010 r. (w marcu 2011 r.). W tych zgłoszeniach należało zamieścić również informacje dotyczące pracowników, którzy w 2009 r. wykonywali ww. prace, także wówczas, gdy w 2010 r. nie wykonywali już tej pracy. Do czasu przekazania tych zgłoszeń płatnik składek był zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przypadających po dniu 31 grudnia 2008 r.
Przykład |
Pracownik jest zatrudniony od 1 lipca 1990 r. w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż gazu ziemnego. Jest to praca w szczególnych warunkach wymieniona w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (Dział I ust. 3), a obecnie w pkt 26 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Pracownik ukończył wymagany wiek i zgłosił wniosek o emeryturę pomostową.
Pracodawca potwierdzi świadectwem pracy lub zaświadczeniem okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach do 31 grudnia 2008 r. z powołaniem się na wykaz A Dział I ust. 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach od 1 stycznia 2009 r. zostanie potwierdzone zapisami na koncie ubezpieczonego dokonanymi na podstawie zgłoszeń ZUS ZSWA corocznie przekazywanych przez pracodawcę.
Zwracamy uwagę! Sporządzając świadectwo pracy albo dokument ZUS ZSWA pracodawca nie uwzględnia okresów niewykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w(o) szczególnym charakterze, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy lub świadczenie rehabilitacyjne. To samo dotyczy okresów urlopu wychowawczego oraz urlopu bezpłatnego.
Do okresu pracy szczególnej nie zalicza się też zasadniczej służby wojskowej. Przy czym czas jej odbywania przypadający pomiędzy 29 listopada 1967 r., a 31 sierpnia 1979 r. zostanie zaliczony jako okres pracy w szczególnych warunkach, jeżeli przed rozpoczęciem służby i po jej zakończeniu pracownik pracował w tych warunkach u tego samego pracodawcy (por. uchwała SN w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42). Pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 10/2015, str. 27-28.
|