Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Umowy i płace  »   Ustalanie wysokości dodatków z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Ustalanie wysokości dodatków z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych

Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 24 (426) z dnia 10.12.2016

1) Pracownik pracuje od poniedziałku do piątku (od 700 do 1500) w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Niekiedy dodatkowo poza rozkładem jest wzywany do pracy na 600. Jakie dodatki przysługują za tę pracę?

Wysokość dodatków jest uzależniona od rodzaju nadgodzin oraz ewentualnie pory, w których wystąpiły.

Przepisy z zakresu czasu pracy przewidują dwa rodzaje nadgodzin: dobowe, powstające po przekroczeniu normy dobowej (zasadniczo 8 godz.) albo przedłużonego wymiaru dobowego (np. 12 godz. w tak zaplanowanej dniówce w systemie równoważnym) oraz średniotygodniowe, będące wynikiem przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy (zasadniczo 40 godz.). Przysługują za nie dodatki w różnej wysokości, a mianowicie:

  • za nadgodziny dobowe:
     
    • które przypadły w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, albo w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy - 100% wynagrodzenia,
       
    • w przypadkach niewymienionych powyżej - 50% wynagrodzenia,
       
  • za nadgodziny średniotygodniowe - 100% wynagrodzenia.

Wcześniejszego wezwania do pracy, które nie wynika z modyfikacji rozkładu czasu pracy, lecz ma charakter doraźny, nie da się z góry sklasyfikować do jednej z wymienionych kategorii. Należy je rozpatrywać, biorąc pod uwagę kodeksowe pojęcie doby i/lub obowiązującej w zakładzie pory nocnej.

Ważne: Przez dobę do celów rozliczania czasu pracy pracownika należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 128 § 3 pkt 1 K.p.).

Z kolei w myśl art. 1517 § 1 K.p., pora nocna w zakładzie obejmuje 8 godzin między 2100 a 700. W tych granicach mieści się swoboda pracodawcy w omawianym zakresie, który ustala tę porę samodzielnie, z tym że musi wskazać ją w układzie zbiorowym pracy albo w regulaminie pracy, a w razie ich braku w informacji o warunkach zatrudnienia (art. 29 § 3art. 1041 § 1 pkt 4 K.p.).

Jeżeli dodatkowa praca nie narusza normy dobowej/przedłużonego wymiaru dobowego, to z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że stanowi przekroczenie średniotygodniowe. Według metody rekomendowanej przez Państwową Inspekcję Pracy kwalifikacji tych godzin dokonuje się porównując liczbę godzin przepracowanych z obowiązującym wymiarem, pamiętając, że:

  • wymiar czasu pracy ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 3 K.p.),
     
  • dodatek (w wysokości 100%) za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym przysługuje tylko za te godziny, które nie stanowią przekroczeń dobowych (art. 1511 § 2 K.p.), co oznacza, że podczas ustalania tego przekroczenia nadgodziny dobowe należy odjąć od ogólnego czasu pracy.
Przykład

W zakładzie pracy obowiązuje system podstawowy w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym, a praca jest wykonywana od poniedziałku do piątku, od 700 do 1500. Pora nocna przypada od 2300 do 700. Z powodów technicznych w pierwszym tygodniu listopada 2016 r. (środa, czwartek, piątek) trzech pracowników (A, B i C) po kolei wezwano do pracy wcześniej (na 600), każdego raz (nie stanowiło to zmiany rozkładu, lecz pracę dodatkową).

Dla pracownika B i C były to nadgodziny dobowe, przypadające odpowiednio dla pierwszego w dobie "środowej", a dla drugiego w "czwartkowej", bowiem w tym czasie trwała jeszcze doba robocza rozpoczęta poprzedniego dnia o 700. Ponieważ wystąpiły one w czasie obowiązującej w zakładzie pory nocnej, przysługuje za nie oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 100%. Gdyby porę nocną ustalono np. od 2200 do 600, to za te godziny przysługiwałby dodatek w wysokości 50%.

Z kolei dodatkowa godzina przepracowana przez pracownika A, która przypadła po dniu świątecznym (1 listopada), nie naruszyła normy dobowej, stanowiła nadgodzinę średniotygodniową (161 godz. przepracowanych - 160 godz. nominalnych), za którą także przysługuje dodatek w wysokości 100%.


2) Jak rozliczać czas pracy w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym?

Niezależnie od rozkładu oraz długości okresu rozliczeniowego nadgodziny należy ustalać według zasad wskazanych w odpowiedzi na pytanie 1. Dobowe na bieżąco, na koniec każdego miesiąca. Przesuwa się jedynie termin badania przekroczeń średniotygodniowych - następuje to raz na trzy miesiące.

Przykład

Pracownik zatrudniony w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku, od 800 do 1600, w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym, wielokrotnie wykonywał pracę w dniach roboczych w nietypowym przedziale czasowym, np.: od 800 do 1400, od 800 do 1630, od 630 do 1630, od 720 do 1430 oraz tego samego dnia od 2215 do 030.

Krótsza, 6-godzinna praca w pierwszym przypadku (o ile nie przypadała w dniu, w którym pracownik odbierał wolne za nadgodziny, ewentualnie korzystał ze zwolnienia od pracy) nie może powodować obniżenia wynagrodzenia pracownika pomimo niedopracowania dniówki normatywnej.

W drugim przypadku nastąpiło przekroczenie normy dobowej o 0,5 godziny uprawniające do 50% dodatku (pora dzienna), a w trzecim, przyjmując, że wcześniejsze rozpoczęcie pracy nie było wynikiem modyfikacji rozkładu czasu pracy, to 1,5 godziny przypadające od 630 do 800, w zależności od dnia, w którym wystąpiło, stanowiło nadgodziny dobowe albo średniotygodniowe (patrz przykład zamieszczony w odpowiedzi na pytanie 1). Ostatnie pół godziny pracy - po zakończeniu dniówki rozkładowej - należy uznać za pracę z przekroczenia dobowego uprawniającą do 50% dodatków.

W czwartym przypadku, jeżeli godzina rozpoczęcia pracy nie była wynikiem zmiany harmonogramu, to czas przed rozpoczęciem dniówki (720-800), może stanowić nadgodziny dobowe albo średniotygodniowe, w zależności od tego, kiedy zakończyła się poprzednia doba oraz ewentualnie ile godzin pracownik przepracuje w tym okresie. Niedopracowanie dniówki (1430-1600) nie może powodować obniżenia wynagrodzenia za pełny wymiar, jednak powoduje, że pracy pozarozkładowej przypadającej po przerwie (2215-030) nie można w całości uznać za nadliczbową, gdyż przekracza normę dobową dopiero w końcówce (ostatnie 45 minut). Wobec tego, że przypada to na porę nocną, uprawnia do dodatku w wysokości 100%. Jeżeli jednak w przedziale 1430-1600 pracownik korzystał ze zwolnienia od pracy (np. na dziecko do 14 lat), to praca w godz. 2215-030 w całości stanowiła nadgodziny dobowe (por. stanowisko MRPiPS cytowane w UiPP nr 23/2016, str. 37-41).

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Umowy i płace - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.