Mój ojciec zmarł nie pozostawiając testamentu. Był w związku małżeńskim, jednak od wielu lat nie mieszkał z żoną. Nie mam informacji czy zdecydował się na wniesienie pozwu o rozwód bądź separację, jednak bez wątpienia rozłąka była zawiniona przez jego małżonkę. Czy z uwagi na separację można ograniczyć zakres dziedziczenia żony zmarłego?
W razie dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności do spadku powołani są małżonek i dzieci zmarłego, każde w równych częściach. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4. Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji. Wynika to z art. 9351 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Z oczywistych względów do dziedziczenia ustawowego nie dochodzi również wtedy, gdy orzeczono rozwód. Odnośnie separacji należy wyjaśnić, że chodzi tu o separację orzeczoną sądownie, a nie separację faktyczną (np. prowadzenie odrębnych gospodarstw domowych, oddzielne zamieszkiwanie). W tym przypadku skutek następuje z mocy prawa, nie potrzeba żadnej sprawy sądowej.
Z opisu sprawy wynika, że żadna z tych okoliczności nie występowała w odniesieniu do ojca Czytelnika. Wspomina się jedynie o faktycznej separacji, która jest bez znaczenia, jeśli chodzi o wyłączenie od dziedziczenia. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w pewnych okolicznościach samo złożenie pozwu o rozwód czy separację może mieć również duże znaczenie dla tej sprawy. W myśl przepisów, małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Jeśli zatem Czytelnik uzyska informację, że jeden z takich pozwów został wniesiony, należy sprawdzić dwie kwestie.
Po pierwsze, czy w sprawie o separację zmarły żądał obciążenia winą za rozpad pożycia małżeńskiego małżonka, który ma zostać wyłączony od dziedziczenia. Po drugie, czy to żądanie obciążenia winą było w danych okolicznościach uzasadnione. Należałoby więc przeanalizować treść pozwu o separację (rozwód) złożonego przez spadkodawcę - jeśli nie żądał on separacji (rozwodu) z winy swojej małżonki, wówczas nie może być mowy o wyłączeniu jej od dziedziczenia. Jeżeli natomiast takie żądanie zostało zawarte, istotne będzie, czy zmarły miał do tego podstawy. Te okoliczności będą badane w ewentualnej sprawie sądowej - wyłączenie małżonka od dziedziczenia nie następuje z mocy prawa, a dopiero na mocy orzeczenia sądu. Sprawę o wyłączenie od dziedziczenia może wnieść do sądu spadkobierca ustawowy dziedziczący wraz z małżonkiem. Ma na to sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
