Przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadząc własną firmę ponosi szereg zróżnicowanych wydatków. Jednak nie każdy z nich może rozliczyć w rachunku podatkowym. Taką możliwość ma wyłącznie w odniesieniu do wydatków spełniających ustawową definicję kosztu podatkowego. W jej zakresie nie mieszczą się jednak tzw. wydatki o charakterze osobistym. Przeanalizujmy zatem, które wydatki podlegają zaliczeniu do tej kategorii.
Ustawa o pdof daje przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi możliwość uwzględniania w rachunku podatkowym składek ubezpieczeniowych opłacanych przez nich z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej - jednak wyłącznie tych na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne (szerzej na ten temat pisaliśmy w GP nr 61 z 1.08.2016 r. na str. 5). Prawo do obciążania kosztów podatkowych przedsiębiorcy tacy mają również w odniesieniu do regulowanych obowiązkowo składek OC za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością. Tego typu składki opłacają podatnicy należący do określonych grup zawodowych, w tym m.in.: doradcy podatkowi, adwokaci, radcy prawni, notariusze, pośrednicy turystyczni, lekarze wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną praktykę lekarską oraz przedsiębiorcy usługowo prowadzący księgi rachunkowe. Trudno zaprzeczyć, że tego typu zabezpieczenie przed wypłatą odszkodowania na rzecz poszkodowanego służy zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów. W konsekwencji również opłacane z tego tytułu składki ubezpieczeniowe podlegają rozliczeniu w firmowych kosztach uzyskania przychodów.
Kosztów takich nie stanowią jednak opłacane przez przedsiębiorcę składki z tytułu innych komercyjnych ubezpieczeń osobowych, w tym cieszących się w ostatnim czasie rosnącym zainteresowaniem polis dotyczących ryzyka wystąpienia niezdolności do pracy oraz utraty dochodu na skutek choroby lub nieszczęśliwego wypadku. Niewątpliwie stan zdrowia przedsiębiorcy może mieć wpływ na osiąganie przez niego przychodów. Jednak zarówno organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, jak i sądy administracyjne w swoich orzeczeniach wskazują, że składki zapłacone na tego rodzaju ubezpieczenia mają charakter wydatków osobistych. W opinii fiskusa i sądów w odniesieniu do nich nie można wykazać związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a co za tym idzie - nie można ich zaliczyć do kategorii firmowych kosztów podatkowych (por. wyroki: WSA w Bydgoszczy z dnia 16 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Bd 370/15, oraz w Gdańsku z dnia 21 października 2015 r., sygn. akt I SA/Gd 1178/15).
Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów ustawodawca zawarł w art. 23 ust. 1 ustawy o pdof. Co prawda nie wymienił w nim wydatków ponoszonych przez przedsiębiorców na nabywane na ich potrzeby pakiety medyczne, badania i zabiegi specjalistyczne, rehabilitację, czy też chociażby zakup okularów wykorzystywanych do pracy przy komputerze oraz zajęcia sportowe czy też fitness. Nie oznacza to jednak bezwarunkowego przyzwolenia na obciążanie nimi firmowych kosztów podatkowych. Chcąc zaliczyć do tej kategorii jakikolwiek nieobjęty tym katalogiem wydatek, przedsiębiorca musi jeszcze udowodnić, że został on poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia prowadzonej przez niego działalności.
Wydatki ponoszone przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi na szeroko rozumianą ochronę ich zdrowia, w podatku dochodowym generalnie uznawane są za wydatki na cele prywatne. Podobnie wydatki na utrzymanie kondycji. Z tego względu traktowane są jako wydatki o charakterze osobistym, co powoduje, że również one nie stanowią firmowych kosztów uzyskania przychodów. Organy podatkowe uzasadniają taką ich klasyfikację twierdzeniem, że wydatki na ochronę zdrowia podatnik ponosi niezależnie od tego, czy prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, czy też nie.
Firmowe koszty uzyskania przychodów przedsiębiorca może jednak obciążać wydatkami na przeprowadzenie badań niezbędnych w wykonywaniu określonego rodzaju działalności, których wymagają od przedsiębiorcy przepisy prawa. Do tej kategorii należą m.in. badania wymagane przez Sanepid w wykonywaniu zawodu np. fryzjera i kosmetyczki, czy też obowiązkowe badania psychologiczne dla zawodowych kierowców wymagane ustawą o transporcie drogowym. Gdy przedsiębiorca osobiście wykonuje w prowadzeniu firmy czynności wymagające przeprowadzenia badań, których nie wykonując działalności gospodarczej nie musiałby przeprowadzać, to w takim przypadku wydatki z nimi związane ma prawo zaliczyć do firmowych kosztów podatkowych.
Dynamika gospodarcza wymusza na przedsiębiorcach podnoszenie i poszerzanie w różnych formach (szkolnych oraz pozaszkolnych) posiadanych kwalifikacji i wiedzy. Niemniej wyłącznie wydatki na szkolenia, które służą zdobywaniu wiedzy i umiejętności niezbędnych w wykonywaniu przez nich działalności gospodarczej, mogą stanowić firmowe koszty uzyskania przychodów. Jeżeli jednak odbycie szkolenia ma na celu jedynie podniesienie ogólnego poziomu wiedzy podatnika czy też jego efektem jest zdobycie umiejętności przydatnych głównie w życiu prywatnym, wówczas wydatki z nim związane, jako poniesione w rzeczywistości na cele osobiste podatnika, podlegają wyłączeniu z firmowych kosztów podatkowych. Nie można bowiem uznać, że ich poniesienie miało na celu powstanie lub zwiększenie przychodu z działalności gospodarczej czy też zabezpieczenie bądź zachowanie tego źródła - co stanowi podstawową przesłankę do uznania wydatku za taki koszt.
Przedsiębiorca, o ile nabywane przez niego ubrania nie stanowią odzieży ochronnej niezbędnej - z uwagi na specyfikę prowadzonej działalności - w jej osobistym wykonywaniu, generalnie wydatków na ich nabycie nie może rozliczać w kosztach firmowych. W opinii organów podatkowych koszty nabycia tzw. stroju biznesowego należy uznać za wydatki o charakterze osobistym, chyba że posiada on trwałe oznaczenie logo, przez co traci ten właśnie charakter.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
