Rozliczenie sprzedaży środka trwałego

Przychody z działalności gospodarczej w obiegowej opinii utożsamiane są ze sprzedażą towarów i usług. Tymczasem przychody z tego źródła generuje wiele innych zdarzeń gospodarczych, w tym m.in. odpłatne zbycie składników firmowego majątku posiadających status środków trwałych.

Kiedy powstaje przychód?

Przychód z tytułu odpłatnego zbycia składników majątku stanowiących firmowe środki trwałe powstaje przede wszystkim wtedy, gdy dochodzi do niego - zazwyczaj w drodze sprzedaży - w odniesieniu do składników posiadających w tym momencie status środka trwałego. Jednak z ustawy o pdof wynika, że uzyskanie takiego przychodu jest również możliwe w odniesieniu do składników kiedyś będących środkami trwałymi, a następnie z firmy wycofanych. Taka sprzedaż generuje przychód wówczas, gdy w momencie zbycia nie minęło jeszcze 6 lat, liczonych między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik ten został wycofany z działalności i dniem jego odpłatnego zbycia (art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof).

Generalnie datę powstania firmowego przychodu wyznacza dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (albo częściowego jej wykonania), nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o pdof). Natomiast w przypadku sprzedaży nieruchomości dniem powstania przychodu jest dzień zawarcia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego, czyli dzień, w którym następuje przeniesienie własności nieruchomości.

Podstawa opodatkowania

U przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej i podatkiem liniowym opodatkowaniu podlega dochód ze sprzedaży środka trwałego. Z art. 24 ust. 2 ustawy o pdof wynika, że dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia omawianych składników majątku jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę dokonanych od tych środków odpisów amortyzacyjnych.

Kosztem uzyskania przychodu, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu dochodu, jest różnica między wartością początkową składnika majątku a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof). Sumę tę wyznaczają zarówno odpisy będące kosztami podatkowymi, jak i ich niestanowiące.

Natomiast u tzw. ryczałtowców, 10% stawką ryczałtu opodatkowany jest przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych i nieruchomości określonych w art. 12 ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...). W przypadku odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku będących środkami trwałymi przychód uzyskany z takiej transakcji opodatkowany jest 3% stawką ryczałtu. Przychód ten powstaje nawet wówczas, gdy środki trwałe przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności i dniem jego zbycia nie upłynęło 6 lat (art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. f ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Nieruchomość mieszkalna

Od zasady, zgodnie z którą odpłatne zbycie środków trwałych powoduje powstanie przychodu firmowego, istnieją wyjątki. Z art. 14 ust. 2c ustawy o pdof wynika bowiem, że do tego źródła nie zalicza się przychodów przedsiębiorcy z odpłatnego zbycia wykorzystywanego w działalności gospodarczej:

• budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku,
   
• lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu,
   
• gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z budynkiem lub lokalem,
   
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie.

Odpłatne zbycie wskazanych nieruchomości i praw majątkowych nie powoduje również powstania omawianego przychodu w sytuacji, gdy te nieruchomości i prawa stanowiły środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne w firmie.

Co istotne, gdy sprzedawany budynek lub lokal mieszkalny stanowiący środek trwały, w momencie sprzedaży nie jest w pełni zamortyzowany, niezamortyzowana część jego wartości początkowej nie stanowi kosztu firmowego. Skoro bowiem kwota uzyskana z takiej transakcji nie stanowi firmowych przychodów, to kosztu w postaci niezamortyzowanej części wartości początkowej budynku lub lokalu mieszkalnego nie można z nimi powiązać.

Sprzedaż omawianych nieruchomości i praw nie pozostaje jednak obojętna podatkowo. Ich odpłatne zbycie, w oparciu o art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o pdof, stanowi źródło przychodów, jeżeli nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie lub wybudowanie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032)

Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm.)