W firmach prowadzonych przez osoby fizyczne częstą praktyką jest przyjmowanie na potrzeby służbowego użytkowania składników nabytych przez nich pierwotnie do majątku prywatnego. Najczęściej są to prywatne nieruchomości oraz pojazdy, które w firmie zyskują status środka trwałego. Ich wprowadzenie do firmy należy odpowiednio rozliczyć w kosztach podatkowych.
Środkiem trwałym może być każdy składnik majątku stanowiący własność lub współwłasność podatnika, nabyty lub wytworzony we własnym zakresie, kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania. Jednocześnie przewidywany okres jego używania powinien być dłuższy niż rok, a sam składnik majątku powinien być m.in. wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (art. 22a ust. 1 ustawy o pdof).
Jak widać ustawa o pdof nie wyklucza możliwości uznania za środek trwały składnika pierwotnie nabytego na potrzeby prywatne przedsiębiorcy i dopiero po jakimś czasie przyjętego do firmowego użytkowania. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku przedsiębiorców żonatych i zamężnych większość takich składników stanowi element wspólnego majątku małżonków. Przyjmując do firmy składnik wspólnego majątku przedsiębiorca musi pamiętać o ograniczeniach w rozliczaniu w kosztach związanych z nim wydatków (szerzej o wpływie współwłasności na amortyzację środka trwałego pisaliśmy w GP nr 58 z 2016 r. na str. 5).
Kupowane przez podatników samochody, jak również sprzęt komputerowy kwalifikuje się jako rzeczy poddane szybkiemu postępowi technicznemu, które wraz z upływem czasu znacznie tracą na wartości. Jeżeli zatem przedsiębiorca - przykładowo - wprowadza do firmy samochód, który kupił trzy lata wcześniej od dealera, wówczas jego rzeczywista wartość rynkowa w momencie przekazania do firmy jest znacznie niższa niż w chwili zakupu. Jednak przy dokonywaniu wyceny takich składników na potrzeby podatku dochodowego nie ma to znaczenia. Istotne jest wyłącznie posiadanie lub też nie dowodu ich zakupu (przykład 1).
Wartość początkową środków trwałych nabytych w drodze kupna wyznacza cena nabycia, zdefiniowana jako kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. Tak ustaloną wartość obniża się o podatek VAT, z wyjątkiem przypadków, gdy podatek ten nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku (art. 22g ust. 3 ustawy o pdof).
Jedynie w sytuacji, gdy podatnik kupił dany składnik majątku, a nie posiada dowodu zakupu i nie może ustalić ceny nabycia, jego wartość początkową przyjmuje w wysokości wynikającej z wyceny sporządzonej przez siebie. Wyceny tej dokonuje z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji środków trwałych lub sporządzenia wykazu, o których mowa w art. 22n, oraz stanu i stopnia zużycia tego składnika majątku (art. 22g ust. 8 ustawy o pdof).
Wobec powyższego można zaryzykować twierdzenie, że wprowadzanie do firmy prywatnych składników majątku, których nabycie nastąpiło znacznie wcześniej i jest udokumentowane dowodem zakupu, może być korzystniejsze niż ich sprzedaż po cenach rynkowych. Daje bowiem możliwość rozliczenia w kosztach ich nominalnej wartości, która jest wyższa od ceny rynkowej, jaka byłaby możliwa do uzyskania w wyniku jego sprzedaży. Jednocześnie na sprzedaży takiego składnika już po wprowadzeniu go do firmy może również zostać wygenerowana strata (przykład 2).
Co równie ważne, dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grup 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, ustawodawca przewidział stosowanie stawek amortyzacyjnych podwyższonych o współczynniki nie wyższe niż 2,0 (art. 22i ust. 1 pkt 3 ustawy o pdof). Oznacza to, że np. prywatny laptop czy samochód osobowy wprowadzony do firmy można zamortyzować w okresie dwa razy krótszym od podstawowego, a w efekcie rozliczyć go w kosztach dwa razy szybciej. Tzw. mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą mają dodatkowo możliwość skorzystania z jednorazowej amortyzacji. Mogą ją zastosować do środków trwałych zaliczanych do grup 3-8 KŚT, jednak z wyjątkiem samochodów osobowych (art. 22k ust. 7-13 ustawy o pdof).
|
Przykład 1 Przedsiębiorca korzystający w działalności gospodarczej z opodatkowania według skali podatkowej, w 2012 r. kupił na cele prywatne nowy samochód osobowy za cenę 89.000 zł. Załóżmy, że wartość rynkowa takiego samego samochodu o zbliżonym stopniu zużycia w grudniu 2015 r. wynosiła 27.000 zł. W lipcu 2016 r. przedsiębiorca postanowił samochód ten wprowadzić do swojej firmy i uznać za środek trwały. Jeżeli dysponuje fakturą zakupu tego samochodu, wówczas jego wartość początkową (przy założeniu, że nie poniósł innych kosztów związanych z zakupem) wyznaczy cena nabycia w wysokości 89.000 zł (wyższa od ceny rynkowej o 62.000 zł). Jeżeli jednak jej nie ma, wówczas przyjmie go do ewidencji w cenie rynkowej wynoszącej 27.000 zł. Przykład 2 Przedsiębiorca wprowadzając do firmy swój prywatny, 4-letni samochód, ustalił jego wartość początkową według ceny nabycia w wysokości 66.000 zł i amortyzował według stawki z Wykazu. Przyjmijmy, że po upływie 14 miesięcy od rozpoczęcia amortyzacji sprzeda go za 21.500 zł. Wówczas do chwili sprzedaży w ciężar kosztów zaliczy odpisy amortyzacyjne o wartości 15.400 zł ([66.000 zł × 20% : 12 m-cy] × 14 m-cy). Kwota 21.500 zł będzie przychodem ze sprzedaży środka trwałego. Natomiast kosztem tej transakcji będzie niezamortyzowana wartość samochodu, czyli 50.600 zł, która oprócz amortyzacji zaliczonej wcześniej do kosztów dodatkowo obniży mu podstawę opodatkowania. W ten sposób na sprzedaży środka trwałego poniesie on stratę w wysokości 29.100 zł (21.500 zł - 50.600 zł). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
