Podatnicy uzyskujący niewielkie obroty nie muszą rozliczać VAT - mogą korzystać z tzw. zwolnienia podmiotowego z VAT.
W 2017 r. limit zwolnienia podmiotowego z VAT wzrósł i obecnie (od 1 stycznia 2017 r.) wynosi 200.000 zł rocznie (w 2016 r. wynosił on 150.000 zł). |
Podwyższenie limitu zwolnienia z VAT wymaga zgody Komisji Europejskiej (na dzień oddania tego numeru czasopisma do druku proces derogacji jeszcze się nie zakończył, ale zakładamy, że Polska uzyska ww. zgodę).
Podobnie jak dotychczas, podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego ww. limit ustalają w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej.
Ustalając prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT w 2017 r., należy uwzględnić wartość sprzedaży w 2016 r. Przy czym, gdy wartość sprzedaży przekroczy limit zwolnienia z VAT w trakcie roku, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono ten limit. Do wartości ww. sprzedaży nie wlicza się kwoty VAT, a także m.in. WDT, niektórych transakcji zwolnionych przedmiotowo z VAT oraz dostawy środków trwałych (patrz: art. 113 ust. 2 ustawy o VAT).
W związku ze wzrostem limitu zwolnienia z VAT, w 2017 r. więcej podatników może zrezygnować z rozliczania VAT. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszyscy podatnicy mogą z tej możliwości skorzystać. Należy również uwzględnić fakt, że rezygnacja z rozliczania VAT (powrót do zwolnienia) może wiązać się z koniecznością dokonania korekty podatku odliczonego od niektórych zakupów.
Ze zwolnienia podmiotowego z VAT nie mogą korzystać podatnicy dokonujący dostaw towarów i świadczących usługi wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. To ograniczenie dotyczy m.in. podmiotów dokonujących dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy (wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali), towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkami), świadczących usługi prawnicze, w zakresie doradztwa (z wyjątkami), jubilerskie oraz podmiotów nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Trzeba też pamiętać, że jeżeli podatnik rozlicza VAT (jest czynnym podatnikiem VAT), ale zamierza z tego zrezygnować (gdy wartość sprzedaży to umożliwia i podatnik nie dokonuje transakcji, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT), musi uwzględnić również ograniczenie wynikające z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT. Z tego przepisu wynika, że powrót do zwolnienia z VAT jest możliwy nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia. Tu przypominamy, że obecnie nie ma już wątpliwości, że powrót do zwolnienia z VAT możliwy jest także w trakcie roku (o ile minął rok, liczony jak wyżej - patrz: interpretacja ogólna Ministra Finansów z 24 kwietnia 2015 r., nr PT3.8101.4.2015.LBE.72).
W 2017 r. z ww. zwolnienia podmiotowego z VAT mogą korzystać także podatnicy, u których wartość sprzedaży przekroczyła "stary" limit (150.000 zł), ale nie przekroczyła "nowego" limitu (200.000 zł). Wynika to wprost z przepisu przejściowego zawartego w art. 18 ustawy nowelizującej z 1 grudnia 2016 r.
Naszym zdaniem, wyższy limit mogą uwzględniać również podatnicy, którzy w 2016 r. utracili prawo do zwolnienia z VAT i musieli zarejestrować się na potrzeby VAT (gdyż wartość sprzedaży przekroczyła w trakcie roku 150.000 zł - u nowych podatników liczony proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności). Nie powinno tu mieć znaczenia, że nie upłynął jeszcze rok (liczony zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT) od utraty prawa do omawianego zwolnienia.
O rezygnacji z rozliczania VAT (powrocie do zwolnienia z VAT) należy powiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni licząc od dnia, w którym podatnik zmienia swój status (z czynnego podatnika na zwolnionego). Należy tego dokonać poprzez złożenie aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, zaznaczając w nim kwadrat nr 30 i wskazując w rubryce 38 datę, od której podatnik będzie korzystał ze zwolnienia z VAT.
VAT-R
Jeżeli czynny podatnik VAT rezygnuje z rozliczania VAT (wybiera zwolnienie z VAT), musi liczyć się z tym, że może być zobowiązany do skorygowania VAT odliczonego od zakupów dokonanych w okresie, kiedy jeszcze rozliczał VAT. Następuje bowiem tzw. zmiana przeznaczenia towarów (usług) - ze związku z czynnościami opodatkowanymi na związek z czynnościami zwolnionymi z VAT. W celu ustalenia kwoty tej korekty zasadne jest sporządzenie spisu z natury (ale nie jest to wymagane przepisami).
Korekta VAT (dokonywana w związku z rezygnacją z rozliczania VAT) od środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł, dokonywana jest etapami, po 1/5 (lub 1/10 - dotyczy nieruchomości lub praw wieczystego użytkowania gruntu) kwoty odliczonego podatku. Korekty dokonuje się od tych składników majątku, które "pozostają" w tzw. okresie korekty (okresy korekty wynoszą odpowiednio 5 lub 10 lat). Okres ten liczy się od roku, w którym oddano ww. składnik majątku do użytkowania.
Jeżeli podatnik zrezygnuje z rozliczania VAT z dniem 1 stycznia 2017 r., pierwszą korektę, o której mowa, wykaże dopiero w deklaracji VAT za styczeń (I kwartał) 2018 r., w wysokości odpowiednio 1/5 lub 1/10 kwoty VAT. Kwotę tej korekty podatnik powinien wykazać w deklaracji VAT w poz. 47 ze znakiem "minus". Deklarację tę podatnik będzie musiał złożyć, pomimo iż korzysta ze zwolnienia z VAT.
Przykład
Czynny podatnik VAT wykorzystuje do czynności opodatkowanych samochód ciężarowy, który kupił w 2014 r. za 100.000 zł plus VAT 23.000 zł (podatek odliczono w całości). Od stycznia 2017 r. podatnik rezygnuje z rozliczania VAT. Ponieważ następuje zmiana przeznaczenia samochodu w okresie korekty (który obejmuje tu lata 2014-2018), konieczna jest korekta odliczonego VAT. Pierwszą korektę VAT (za 2017 r.) podatnik wykaże w deklaracji VAT za styczeń 2018 r. w wysokości 23.000 zł x 1/5 = 4.600 zł (korekta "in minus"). Ponieważ deklaracja będzie złożona w okresie, kiedy podatnik nie rozlicza już VAT, będzie to jedyna kwota wykazana w tej deklaracji, która "przekształci" się w kwotę VAT do zapłaty. Tę samą kwotę podatnik wykaże również w deklaracji za styczeń 2019 r. (korekta za 2018 r.), jeżeli w 2018 r. także będzie korzystał ze zwolnienia z VAT. |
Korekty VAT od środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych) o wartości początkowej nieprzekraczającej 15.000 zł oraz od wyposażenia dokonuje się jednorazowo, w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła zmiana przeznaczenia tych towarów. Korekty tej nie dokonuje się jednak, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano ww. składniki majątku do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.
Kwotę korekty VAT od niskocennych środków trwałych i wyposażenia podatnik powinien wykazać w deklaracji VAT w poz. 48 ze znakiem "minus".
Przykład
W 2014 r. podatnik kupił komputer, a w maju 2016 r. meble biurowe. Wartość początkowa tych składników majątku wynosiła 4.000 zł (każdy). VAT od ich zakupu odliczono w całości. Z dniem 1 stycznia 2017 r. podatnik rezygnuje z rozliczania VAT. W związku ze zmianą przeznaczenia ww. składników majątku (dla celów VAT) musi skorygować cały VAT odliczony od zakupu mebli. Korektę tę podatnik powinien wykazać w deklaracji VAT za styczeń 2017 r. w poz. 48 ze znakiem "minus". Nie trzeba natomiast korygować podatku odliczonego od zakupu komputera, gdyż minęło już 12 miesięcy od oddania go do użytkowania. |
Podatnik, który rezygnuje z rozliczania VAT, musi skorygować również VAT odliczony od zakupu towarów handlowych, surowców, czy materiałów, które posiada na stanie na dzień rezygnacji z rozliczania VAT. Przy czym w tym przypadku nie ma znaczenia, jaki okres upłynął od ich zakupu (jedyną datą graniczną jest tu 1 maj 2004 r. - VAT od wydatków poczynionych przed tą datą nie podlega korekcie).
Korektę tę - tak jak korektę od wyposażenia i niskocennych środków trwałych - będzie należało wykazać w deklaracji VAT za styczeń 2017 r. w poz. 48 (ze znakiem "minus").
Rezygnacja z rozliczania VAT i związana z tym korekta (zmniejszenie) podatku naliczonego podlegającego odliczeniu ma swoje skutki również na gruncie podatku dochodowego.
Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. c) ustawy o PDOP i odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. c) ustawy o PDOF, kosztem uzyskania przychodów może być kwota VAT nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych), podlegających amortyzacji, lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi tej amortyzacji - w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o VAT. |
Powyższe regulacje stosuje się odpowiednio w przypadku zmiany prawa do odliczania VAT, o której mowa w przepisach ustawy o VAT (zob. art. 16 ust. 7c ustawy o PDOP i odpowiednio art. 23 ust. 3c ustawy o PDOF).
A zatem, gdy na skutek rezygnacji z rozliczania VAT podatnik dokonuje korekty zmniejszającej kwotę VAT naliczonego podlegającą odliczeniu, to wartość tej korekty zalicza do kosztów uzyskania przychodów.
W ustawach o podatku dochodowym nie określono żadnych regulacji, które wprost odnosiłyby się do momentu, w którym należałoby ująć w kosztach uzyskania przychodów korektę VAT naliczonego.
W praktyce przyjmuje się zasadniczo, że korektę tę uwzględnia się w miesiącu (kwartale), w którym złożono deklarację VAT, w której wykazana jest przedmiotowa korekta.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 12 sierpnia 2016 r., nr IPPB6/4510-348/16-3/AP, stwierdził:
"(...) w przypadku dokonywania korekty podatku VAT powodującej zmniejszenie podatku naliczonego po upływie terminów określonych w art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług, odpowiednie zwiększenie kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych, w części, w jakiej dokonano tej korekty, powinno mieć miejsce w okresie rozliczeniowym, w którym korekta VAT (...) została faktycznie dokonana. (...)" |
Analogiczne stanowisko Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zajął w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2016 r., nr IPPB6/4510-159/16-2/AK.
Przywołane interpretacje odnoszą się wprawdzie do rocznej korekty VAT, naszym zdaniem jednak stanowisko w nich zaprezentowane znajduje zastosowanie również w przypadku korekty VAT będącej wynikiem rezygnacji podatnika z rozliczania VAT.
A zatem, jeśli przykładowo podatnik, rozliczający dotychczas VAT za okresy miesięczne, zrezygnuje z rozliczania VAT z dniem 1 stycznia 2017 r. i w deklaracji VAT za styczeń 2017 r. wykaże korektę VAT naliczonego ("in minus") z tytułu nabycia towarów handlowych (surowców czy materiałów), to kwotę tej korekty zaliczy do kosztów uzyskania przychodów w lutym 2017 r., tj. w miesiącu złożenia deklaracji VAT za styczeń 2017 r.
Dodajmy, że przedmiotowa korekta VAT nie powoduje konieczności skorygowania wartości początkowej środka trwałego. Tak też uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 26 maja 2011 r., nr IPPB1/415-222/11-4/EC (odnosząc się do korekty VAT w związku ze sprzedażą środka trwałego):
"(...) Stosownie do (...) art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. c) ww. ustawy (ustawy o PDOF - przyp. red.), jeżeli korekta dotyczy środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, kwota zmniejszenia podatku naliczonego do odliczenia podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Konsekwencją korekty podatku od towarów i usług powodującej zmniejszenie podatku odliczonego jest konieczność zwiększenia kosztów uzyskania przychodów. (...)"
Podobnie wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26 stycznia 2012 r., nr IPPB3/423-923/11-2/JD.
Korekta VAT naliczonego ("in minus"), będąca wynikiem rezygnacji podmiotu gospodarczego z rozliczania VAT, wiąże się w sposób pośredni z działalnością operacyjną jednostki. Kwotę tej korekty jednostka odnosi zatem w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Korektę taką można zaksięgować np. zapisem:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", - Ma konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie". |
W analogiczny sposób księguje się korektę VAT dotyczącą VAT naliczonego, "przypadającą" na środek trwały (wartość niematerialną i prawną). Przedmiotowa korekta nie wpływa bowiem na wcześniej ustaloną wartość początkową tego składnika majątku.
W ustawie o rachunkowości nie określono, w którym momencie jednostka powinna ująć w księgach rachunkowych korektę VAT naliczonego, będącą wynikiem rezygnacji z rozliczania VAT. W naszej opinii, w takiej sytuacji - w przypadku korekty dotyczącej towarów handlowych, wyposażenia, niskocennych środków trwałych, itp. - kwotę tej korekty zasadne jest uwzględnić w księgach rachunkowych (i kosztach bilansowych) w analogiczny sposób, jak dla celów podatku dochodowego, tj. generalnie w miesiącu złożenia deklaracji VAT, w której korekta ta została wykazana.
Inaczej jest, w naszej opinii, w przypadku korekty VAT dotyczącej np. środków trwałych (innych niż niskocenne). Taka korekta (za 2017 r.) dokonywana jest dla celów VAT dopiero w roku następnym (w 2018 r.). Korektę taką, naszym zdaniem, ujmuje się w księgach rachunkowych podobnie jak przy rocznej korekcie VAT, tj. generalnie w poprzednim roku (w 2017 r.). Jeśli jednak kwota przedmiotowej korekty jest z punktu widzenia jednostki nieistotna, to w ramach przyjętych uproszczeń, jednostka może ująć ją w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, w którym korekta ta jest sporządzana (jest to możliwe pod warunkiem, że nie wywierałoby to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy jednostki).
|