Dostawa towaru przez producenta wraz z usługą budowlaną

Do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stosuje się 8% stawkę VAT. Wynika to z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT w związku z jej art. 146a pkt 2.

Przy czym przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym, w myśl art. 41 ust. 12a ustawy o VAT rozumie się:

• obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz
   
• lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.

Należy przy tym pamiętać, że do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się:

• budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²,
   
• lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej wyżej określone limity, 8% stawkę VAT stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania, odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej się do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.

Przez obiekty budownictwa mieszkaniowego, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT rozumie się budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w PKOB w dziale 11. Sklasyfikowane są tam m.in. budynki:

• mieszkalne jednorodzinne,
   
• o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe,
   
• zbiorowego zamieszkania, w tym domy mieszkalne dla ludzi starszych, studentów, dzieci.

Aby udzielić odpowiedzi na pytanie postawione przez podatnika, w pierwszej kolejności, należy rozstrzygnąć czy w tym przypadku mamy do czynienia ze sprzedażą masy betonowej opodatkowanej 23% stawką VAT, czy usługą budowlaną, która podlega opodatkowaniu stawką 8%.

W udzieleniu odpowiedzi pomocne będą zasady metodyczne Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług z 2008 r. Zgodnie z nimi, budowlane roboty instalacyjne i montażowe, włączając instalowanie (montaż) stolarki budowlanej własnej produkcji, klasyfikuje się w dziale 43. Roboty betoniarskie sklasyfikowane są w grupowaniu 43.99.40.0, natomiast masa betonowa prefabrykowana znajduje się w dziale 23 - "Wyroby z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych" w grupowaniu 23.63.

Przyjmując, że firma podatnika świadczy usługę betoniarską, do której używa wyprodukowanego przez siebie betonu, to czynność ta sklasyfikowana byłaby w grupowaniu PKWiU 43.99.40.0. Zatem wykonanie tej usługi w obiekcie zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym opodatkowane jest 8% stawką VAT. Z kolei sprzedaż betonu sklasyfikowana w grupowaniu 23.63 podlega opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT.

Wskazać jednak należy, że organem uprawnionym do rozstrzygnięcia wątpliwości czy produkcja, dowóz i rozprowadzenie masy betonowej na miejscu budowy jest robotą betoniarską czy sprzedażą masy betonowej - jest Ośrodek Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, a opinia wydawana jest na wniosek zainteresowanego podatnika.

Problem ustalenia stawki podatkowej na dostawę betonu był przedmiotem interpretacji organów podatkowych, które w zasadzie jednomyślnie stwierdzały, że zastosowanie jednej stawki VAT i opodatkowanie nią zarówno usługi, jak i dostawy materiałów, wykorzystywanych do wykonania tej usługi uwarunkowane jest specyfiką wykonywanych, w danych okolicznościach czynności. Podkreślały one, że to z zawartych umów cywilnoprawnych powinno wynikać co jest przedmiotem sprzedaży.

"(…) Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest dostawa betonu wraz z pompowaniem i wylewaniem, wówczas nie można z niej wyłączyć poszczególnych elementów kosztów do odrębnej sprzedaży, ponieważ obrotem podatnika jest uzgodniona kwota za wykonanie określonej usługi, bez względu na jej poszczególne elementy (materiały, robocizna, transport, zużyta energia, narzędzia, itp.). Wyliczenie, co składa się na wykonaną usługę, ma istotne znaczenie informacyjne przy ustalaniu ceny, jednak nie może uzasadniać odrębnego kwalifikowania poszczególnych elementów zawartych w tym wyliczeniu (dla celów podatkowych). (…)" Takie wyjaśnienia zawarł Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 27 lipca 2012 r., nr ITPP1/443-588/12/BK.

Zatem, jeżeli przedmiotem sprzedaży są usługi budowlane, wykonywane z użyciem materiałów, których dostawa opodatkowana jest podstawową stawką VAT, a zawarte umowy ze zleceniodawcami określają całościową wycenę usługi, to na podstawie art. 41 ust. 12-12c ustawy o VAT do opodatkowania takich usług (łącznie materiały i robocizna) ma zastosowanie obniżona stawka VAT.

Tak uznał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w ww. interpretacji z dnia 27 lipca 2012 r., Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 7 września 2012 r., nr IPPP2/443-824/12-4/BH oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 25 lipca 2012 r., nr ILPP1/443-440/12-4/AW.

Podobne wyjaśnienia zawarł również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 24 czerwca 2011 r., nr ITPP1/443-584/11/BJ, w której m.in. czytamy:

"(…) skoro, czynności (…) dotyczyć będą dostawy betonu wraz z wylaniem fundamentów bądź stropów, cena tych usług obejmować będzie koszt całkowity towaru i usługi, a przedmiotowe roboty budowlane będą realizowane w ramach budowy, modernizacji, remontu, bądź będą dotyczyć budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m², zaliczanych do obiektów budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, to do całej wartości usług zastosowanie będzie miała 8% stawka podatku od towarów i usług, o której mowa w art. 41 ust. 12 ustawy o podatku od towarów i usług. (…)".

Przepisy ustawy o VAT oraz akty wykonawcze do niej - celem zastosowania preferencyjnej 8% stawki VAT - nie nakładają na świadczącego usługi obowiązku uzyskania od nabywcy jakiegokolwiek oświadczenia, potwierdzającego, iż czynności te (usługi budowlane) związane są z obiektami objętymi społecznym programem mieszkaniowym. Niemniej jednak otrzymanie takiego oświadczenia nie pozostaje w sprzeczności z prawem.

Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach zwracają jednak uwagę, że to na podatniku ciąży odpowiedzialność w zakresie udowodnienia, iż zasadnie zastosował stawkę podatku inną niż stawka podstawowa (tj. w omawianym przypadku 8%.). Podatnik - w ich ocenie - powinien posiadać w swojej dokumentacji dowody wiarygodne, które formalnie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdzać będą powierzchnię użytkową obiektu, w którym zostały wykonane prace, np. kserokopie dokumentacji budowlanej, na podstawie której taką powierzchnię można obliczyć, akt notarialny, w którym wymieniona byłaby powierzchnia mieszkania lub budynku, przydział ze spółdzielni z wymienionymi powierzchniami poszczególnych pomieszczeń mieszkalnych.

W interpretacji indywidualnej z dnia 4 października 2011 r., nr ILPP2/443-1047/11-2/MR Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził: "(…) fakt posiadania przez Wnioskodawcę oświadczeń klientów o powierzchni użytkowej danego budynku lub lokalu mieszkalnego jako potwierdzenie przynależności obiektu do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie jest wystarczający do zastosowania preferencyjnej stawki podatku VAT. Jak wskazano bowiem powyżej, dokumenty uprawniające do obniżenia stawki podatku powinny być wiarygodne i w sposób niebudzący wątpliwości powinny potwierdzać związek wykonanych robót z budownictwem mieszkaniowym. Samo oświadczenie nabywcy usług nie jest jednak dowodem w pełni wiarygodnym. (…)"

Podobnie wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 17 sierpnia 2011 r., nr IPTPP3/443-22/11-4/IB.

Mając na uwadze przytoczone powyżej stanowisko organów, podatnik - co do zasady - powinien dysponować materiałem dowodowym, który będzie stanowił podstawę uznania, iż świadczone przez niego usługi są związane z budownictwem mieszkaniowym o określonych powierzchniach. Może to być np. kopia dokumentów budowlanych.

W przypadku dalszych wątpliwości, zdaniem redakcji warto rozważyć wystąpienie do organu podatkowego z wnioskiem o dokonanie interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie.