Aktywni zawodowo rodzice muszą zapewnić opiekę swoim dzieciom, zwłaszcza gdy te są bardzo małe. Oddając dziecko np. do żłobka lub przedszkola, albo pod opiekę niani, mogą spokojnie świadczyć pracę. Problem powstaje wówczas, gdy np. wspomniana placówka zostanie nagle zamknięta albo niania się rozchoruje. Mimo że dziecko jest zdrowe, dalsze świadczenie pracy przez jego rodzica okazuje się niemożliwe. Może on jednak, po spełnieniu określonych warunków, skorzystać z prawa do zasiłku opiekuńczego.
Zasiłek opiekuńczy jest jednym ze świadczeń pieniężnych wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje od pierwszego dnia podlegania temu ubezpieczeniu (bez okresu wyczekiwania), niezależnie od tego, czy dana osoba została objęta ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo (np. pracownik), czy też przystąpiła do tego ubezpieczenia na zasadzie dobrowolności (np. osoba zatrudniona na umowę zlecenia lub prowadząca własną działalność pozarolniczą).
Z prawa do zasiłku opiekuńczego może skorzystać ubezpieczony, który stosownym zaświadczeniem lekarskim (np. zaświadczeniem ZUS ZLA) potwierdzi konieczność sprawowania opieki nad:
To jednak nie jedyne okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia. Zasiłek opiekuńczy przysługuje bowiem również ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem, gdy praktycznie z dnia na dzień dotychczasowy jego opiekun nie może dalej sprawować nad nim opieki. Przy czym chodzi tu wyłącznie o dziecko:
które wymaga opieki w sytuacjach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową (patrz tabela), a więc m.in. w wyniku:
Ubiegając się o zasiłek opiekuńczy ubezpieczony powinien wystąpić ze stosownym wnioskiem, zawierającym dane określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz. U. z 2017 r. poz. 87), zwanego dalej rozporządzeniem. Może on być sporządzony na przygotowanym przez organ rentowy druku ZUS Z-15.
Formularz ZUS Z-15 dostępny jest w serwisie www.druki.gofin, w dziale Zasiłki i świadczenia.
Jednak sam wniosek to za mało. Chorobę dziecka lub innego członka rodziny, nad którym sprawowana jest opieka - jak już wspomniano - potwierdza się stosownym zaświadczeniem lekarskim, analogicznie jak chorobę samego ubezpieczonego.
Gdy opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem, okoliczności, w wyniku których zostało ono pozbawione opieki, należy potwierdzić jednym z dokumentów wymienionych w § 29 rozporządzenia, a więc stosownym oświadczeniem lub zaświadczeniem (patrz tabela).
Trzeba mieć na uwadze, iż nie w każdym przypadku zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał, mimo zaistnienia okoliczności uzasadniających jego przyznanie. Dla świadczenia tego ustawodawca przewidział bowiem limit dni do wykorzystania w danym roku kalendarzowym. W przypadku opieki nad dzieckiem (zdrowym w wieku do lat 8 lub chorym w wieku do lat 14) wynosi on 60 dni. Co więcej, tej samej liczby nie można przekroczyć łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny i to:
Kwestię tę reguluje art. 33 ustawy zasiłkowej, która jednocześnie w art. 34 przewiduje jeszcze jedno ograniczenie w prawie do tego świadczenia. Otóż nie przysługuje ono, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Co prawda istnieje wyjątek od tej zasady, jednak dotyczy on wyłącznie opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem i to w wieku do 2 lat.
Okoliczność | Wymagany dokument* | ||||||||||||||||||||
|
oświadczenie ubezpieczonego | ||||||||||||||||||||
|
oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani lub dziennego opiekuna oraz stosowne zaświadczenie lekarskie, stwierdzające niezdolność do pracy niani lub dziennego opiekuna***, lub jego kopia potwierdzona przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem | ||||||||||||||||||||
|
zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku, zawierające:
|
||||||||||||||||||||
|
* | załączany do wniosku o zasiłek opiekuńczy |
** | za nieprzewidziane, zdaniem ZUS, uważa się takie zamknięcie wymienionych placówek, o którym ubezpieczony został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia |
*** | tj. odpowiednio: zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA, wydruk e-zwolnienia lub zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego albo zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku, zawierające: imię, nazwisko i PESEL albo - jeżeli nie nadano numeru PESEL - serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość niani lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem, okres orzeczonej niezdolności do pracy oraz pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.)
|