Definicja małego podatnika |
Pod pojęciem małego podatnika - na mocy art. 2 pkt 25 ustawy o VAT - rozumie się podatnika podatku od towarów i usług:
a) u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,
b) prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.
Przeliczenia ww. kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł. Średni kurs euro na 1 października 2015 r. wyniósł 4,2437 zł/EUR. Zatem w 2016 r. ze statusu małego podatnika mogą skorzystać podatnicy VAT, których wartość sprzedaży w 2015 r. nie przekroczyła kwoty: 1.200.000 euro × 4,2437 zł/EUR = 5.092.000 zł (po zaokrągleniu do 1.000 zł), a także ci podatnicy VAT prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi itp., jeżeli uzyskana przez nich w 2015 r. kwota prowizji lub innego wynagrodzenia nie przekroczyła: 45.000 euro × 4,2437 zł/EUR = 191.000 zł (po zaokrągleniu do 1.000 zł).
Druk VAT-R dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl w zakładce Podatek VAT |
Mały podatnik może rozliczać VAT według tzw. metody kasowej po uprzednim zawiadomieniu pisemnym naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę (art. 21 ust. 1 ustawy o VAT). Zawiadomienia tego dokonuje się poprzez złożenie druku VAT-R. Wprawdzie z ww. przepisu nie wynika, o jaki okres tu chodzi, ale skoro przy kasowej metodzie VAT rozlicza się kwartalnie (por. art. 99 ust. 2 ustawy o VAT), to zasadne jest przyjęcie, że chodzi tu o kwartał kalendarzowy. Oznacza to jednocześnie, że wyboru kasowej metody można dokonać od początku danego kwartału (a nie w jego trakcie). Jeżeli więc podatnik będzie zamierzał rozliczać VAT według metody kasowej np. od III kwartału 2016 r., to powinien złożyć druk VAT-R do końca czerwca 2016 r.
Podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT wystawiają faktury na takich samych zasadach jak inne podmioty. Elementy, jakie powinna zawierać taka faktura określone zostały w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT. Jedyną różnicą jest to, że stosownie do art. 106e ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT faktury te muszą w swej treści zawierać wyrazy "metoda kasowa".
Moment powstania obowiązku podatkowego |
Mali podatnicy rozliczający VAT metodą kasową wykazują obowiązek podatkowy w VAT według zasad szczególnych. Przy określaniu momentu powstania obowiązku podatkowego do czynności wykonywanych w okresie, w którym podatnik stosuje metodę kasową, istotny jest status kontrahenta podatnika.
W myśl art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy kontrahentem podatnika rozliczającego się kasowo z podatku VAT jest inny czynny podatnik VAT, obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty. Oznacza to, że aż do momentu otrzymania należności za towar czy usługę, mały podatnik nie musi wykazywać obowiązku podatkowego od danej transakcji.
Natomiast w przypadku sprzedaży dokonywanej przez małego podatnika na rzecz podmiotów niebędących czynnymi podatnikami VAT obowiązek podatkowy powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towarów lub wykonania usługi. Zasada ta określona została w art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.
Na temat rozliczania VAT przez podatników stosujących metodę kasową można przeczytać w Poradniku VAT nr 1 z 2016 r. na str. 46-48 |
Co istotne, w myśl zasady określonej w art. 21 ust. 1 ustawy o VAT, otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Mały podatnik wystawia faktury sprzedaży według zasad ogólnych. Przy czym VAT należny staje się wymagalny dopiero po opłaceniu należności przez odbiorców towarów i usług. Mały podatnik, który prowadzi księgi rachunkowe, ujmuje w tych księgach sprzedaż towarów i usług według zasad ogólnych, zgodnie z zasadą memoriału. Oznacza to, że przychody ze sprzedaży towarów, materiałów, produktów i usług przyporządkowuje się do okresu, którego one dotyczą, tzn. ujmuje się w księgach w momencie wykonania usługi lub wydania składnika majątku. Na podstawie faktury z adnotacją "metoda kasowa", w księgach rachunkowych małego podatnika można dokonać następujących zapisów:
a) wartość netto sprzedaży: |
- Ma konto 70-0 "Sprzedaż produktów", 73-0 "Sprzedaż towarów" lub 74-0 "Sprzedaż materiałów i opakowań", |
b) VAT należny: |
- Ma konto 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego", |
c) wartość brutto sprzedaży: |
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami". |
Wysokość VAT należnego, niestanowiącego zobowiązania podatkowego, wynika z faktur nieopłaconych jeszcze przez odbiorców. W celu prawidłowego rozliczania podatku należnego oraz sporządzania deklaracji wskazane jest wyodrębnienie w ramach konta 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego" kont analitycznych. Mogą to być np. konta 22-2/1 "VAT należny do rozliczenia w późniejszym terminie" oraz 22-2/2 "VAT należny - wymagalny".
Dla celów prezentacji w bilansie VAT należny niestanowiący na dzień bilansowy zobowiązania podatkowego, ale zaewidencjonowany na koncie 22-2/1 "VAT należny do rozliczenia w późniejszym terminie", traktuje się jak rezerwę. Można również - jeśli nie zniekształca to obrazu sytuacji finansowej jednostki - wykazać go w bilansie jako zobowiązanie. Sposób prezentacji salda Ma konta 22-2/1 w bilansie - w zależności od tego, według którego załącznika do ustawy o rachunkowości jest on sporządzany - zaprezentowano w tabeli.
Treść | Prezentacja w bilansie według załącznika | ||||||||||||||
nr 1 dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji |
nr 4 dla jednostek mikro |
nr 5 dla jednostek małych |
|||||||||||||
Saldo Ma konta 22-2/1 "VAT należny do rozliczenia w późniejszym terminie" | W pasywach bilansu w pozycji:
|
W pasywach bilansu w pozycji:
|
W pasywach bilansu w pozycji:
|
Przyjęte przez jednostkę zasady prezentacji w bilansie VAT niestanowiącego na dzień bilansowy zobowiązania, wskazane jest opisać w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki.
Przykład
Sprzedaż na rzecz czynnego podatnika VAT - zapłaty dokonano w całości
w terminie płatności
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. FS "metoda kasowa" z 25 kwietnia 2016 r. - dokumentująca sprzedaż towarów: | |||
a) wartość brutto sprzedaży | 24.600 zł | 20 | |
b) VAT należny | 4.600 zł | 22-2/1 | |
c) wartość netto sprzedaży | 20.000 zł | 73-0 | |
2. WB z 6 maja 2016 r. - wpływ należności od nabywcy towarów | 24.600 zł | 13-0 | 20 |
3. PK z 6 maja 2016 r. - przeksięgowanie VAT należnego wynikającego z faktury opłaconej przez odbiorcę | 4.600 zł | 22-2/1 | 22-2/2 |
III. Księgowania:
Przykład
Sprzedaż na rzecz czynnego podatnika VAT - płatność otrzymana w części
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. FS "metoda kasowa" z 8 kwietnia 2016 r. dokumentująca sprzedaż towarów: | |||
a) wartość brutto sprzedaży | 12.300 zł | 20 | |
b) VAT należny | 2.300 zł | 22-2/1 | |
c) wartość netto sprzedaży | 10.000 zł | 73-0 | |
2. WB z 9 maja 2016 r. - wpływ części należności od nabywcy towarów | 6.150 zł | 13-0 | 20 |
3. PK z 9 maja 2016 r. - przeksięgowanie VAT należnego wynikającego z faktury opłaconej przez odbiorcę w 50%: 2.300 zł × 50% = | 1.150 zł | 22-2/1 | 22-2/2 |
III. Księgowania:
Przykład
Sprzedaż na rzecz podmiotu niebędącego czynnym podatnikiem VAT
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK z 30 marca 2016 r. - przeksięgowanie VAT należnego podlegającego rozliczeniu a wynikającego z faktury dotyczącej roku ubiegłego | 920 zł | 22-2/1 | 22-2/2 |
III. Księgowania:
Metoda kasowa obowiązuje małego podatnika także przy obniżaniu podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w fakturach dostawców. W odniesieniu do małych podatników rozliczających VAT metodą kasową zasady odliczania VAT naliczonego uregulowane zostały w art. 86 ust. 10e ustawy o VAT. W myśl tego przepisu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do nabytych przez małego podatnika towarów i usług, w okresie stosowania przez niego metody kasowej, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi.
Organy podatkowe (np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 20 czerwca 2014 r., nr IBPP2/443-266/14/WN) uznają, że "dokonanie zapłaty", o którym mowa w ww. przepisie, dotyczy całkowitego lub częściowego uregulowania należności. Zatem w przypadku uregulowania części należności z faktury mały podatnik będzie mógł odliczyć podatek odpowiadający tej części.
Obszerna baza interpretacji urzędowych dostępna jest w serwisie www.interpretacje.gofin.pl |
Mali podatnicy rozliczający VAT metodą kasową mogą także skorzystać z terminu odliczenia VAT naliczonego wskazanego w art. 86 ust. 11 ustawy o VAT. Jeżeli zatem mały podatnik nie odliczy podatku naliczonego w terminie określonym w art. 86 ust. 10e ustawy o VAT, czyli w rozliczeniu za okres, w którym dokonał zapłaty za nabyte towary czy usługi, ma możliwość skorzystania z tego prawa w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.
Odliczenie w terminie późniejszym niż wskazane wyżej możliwe jest wyłącznie poprzez dokonanie korekty deklaracji podatkowej na podstawie art. 86 ust. 13 ustawy o VAT - czyli nie później niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do odliczenia VAT naliczonego.
Co istotne zasada kasowa przy obniżaniu podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w fakturach dostawców dotyczy zarówno VAT naliczonego od dostaw towarów i usług dokumentowanych fakturą "metoda kasowa", jak i fakturą zwykłą.
W księgach rachunkowych małego podatnika zakup towarów i usług ewidencjonuje się według zasad ogólnych. Otrzymane faktury można ująć zapisem:
a) wartość brutto: |
- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu", - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami", |
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu: |
- Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie", - Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu", |
c) wartość netto dotycząca np. zakupu materiałów: |
- Wn konto 31 "Materiały" lub 40-1 "Zużycie materiałów i energii", - Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu". |
Jak już wspominaliśmy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do towarów i usług nabytych przez małego podatnika, w okresie stosowania przez niego metody kasowej, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym dokonał on zapłaty za te towary i usługi.
W związku z tym w celu prawidłowego rozliczania podatku naliczonego oraz sporządzania deklaracji wskazane jest wyodrębnienie w ramach konta 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie", kont analitycznych. Mogą to być np. konta: 22-1/1 "VAT naliczony do odliczenia w późniejszym terminie" oraz 22-1/2 "VAT naliczony podlegający odliczeniu".
Sposób prezentacji salda Wn konta 22-1 w bilansie - w zależności od tego, według którego załącznika do ustawy o rachunkowości jest on sporządzany - zaprezentowano w tabeli.
Saldo Wn konta 22-1/1 "VAT naliczony do odliczenia w późniejszym terminie" | W aktywach bilansu w pozycji:
|
W aktywach bilansu w pozycji:
|
W aktywach bilansu w pozycji:
|
||||||||||||
Treść | Prezentacja w bilansie według załącznika | ||||||||||||||
nr 1 dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji |
nr 4 dla jednostek mikro |
nr 5 dla jednostek małych |
Przyjęte przez jednostkę zasady prezentacji w bilansie VAT niestanowiącego na dzień bilansowy należności, wskazane jest opisać w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki.
Przykład
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. FZ z 4 marca 2016 r. - dokumentująca zakup towarów: | |||
a) wartość brutto zakupu | 18.450 zł | 30 | 21 |
b) VAT naliczony do rozliczenia w późniejszym okresie | 3.450 zł | 22-1/1 | 30 |
2. PZ z 4 marca 2016 r. - przyjęcie towarów do magazynu | 15.000 zł | 33 | 30 |
3. WB z 30 marca 2016 r. - częściowa zapłata za towar | 11.070 zł | 21 | 13-0 |
4. PK z 30 marca 2016 r. - przeksięgowanie VAT naliczonego podlegającego odliczeniu: 3.450 zł × 60% = | 2.070 zł | 22-1/2 | 22-1/1 |
5. WB z 4 kwietnia 2016 r. - uregulowanie pozostałej części zobowiązania: 18.450 zł - 11.070 zł = |
7.380 zł | 21 | 13-0 |
6. PK z 4 kwietnia 2016 r. - przeksięgowanie VAT naliczonego podlegającego odliczeniu: 3.450 zł - 2.070 zł = |
1.380 zł | 22-1/2 | 22-1/1 |
III. Księgowania:
|