Spółka w lutym 2016 r. otrzymała i opłaciła wezwanie do uiszczenia zaliczki na wydatki i opłatę stałą od komornika, obejmującą koszty doręczenia środków pieniężnych, koszty uzyskiwania informacji, koszty doręczenia korespondencji i zlecenie poszukiwania majątku dłużnika. Następnie komornik wystawił fakturę zaliczkową z VAT na jedną czynność, tj. poszukiwanie majątku dłużnika. Jak zaksięgować wpłaconą zaliczkę na koszty komornicze oraz fakturę zaliczkową?
Co do zasady, rolą komornika nie jest poszukiwanie majątku dłużnika. To wierzyciel winien wskazać we wniosku o wszczęcie egzekucji składniki majątku dłużnika i sposoby egzekucji. Jeśli wierzyciel nie ma wiedzy o majątku dłużnika, może zlecić komornikowi jego poszukiwanie. Za zlecenie komornikowi poszukiwania majątku dłużnika wierzyciel musi uiścić opłatę. W myśl bowiem art. 7971 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Wynagrodzenie, o którym mowa w powołanym przepisie, jest ustalane i pobierane dwuetapowo - stosownie do art. 53a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2015 r. poz. 790 ze zm.). W pierwszej kolejności pobierana jest opłata od wniosku o podjęcie czynności poszukiwawczych, a następnie - gdy poszukiwania te dały pozytywny rezultat - opłata za odnalezienie majątku. W świetle bowiem ww. art. 53a opłatę stałą w wysokości 2% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego komornik pobiera od wierzyciela w przypadku otrzymania zlecenia poszukiwania majątku dłużnika. W razie odnalezienia majątku dłużnika komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 5% szacunkowej wartości tego majątku, nie więcej jednak niż 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Opłata ta ulega zmniejszeniu o kwotę pobranej opłaty. Opłaty te są zaliczane do kosztów egzekucji - ostatecznie obciążają więc dłużnika, który ma obowiązek zwrócić je wierzycielowi.
Wpłaconą komornikowi opłatę za poszukiwanie majątku dłużnika ujmuje się w księgach wierzyciela na koncie służącym do ewidencji rozrachunków z komornikiem, zapisem:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Komornik - opłata za znalezienie majątku dłużnika), - Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący". |
Zwracamy uwagę, że opłata ta podlega opodatkowaniu VAT. Minister Finansów w interpretacji ogólnej wydanej 9 czerwca 2015 r., nr PT1.050.1.2015.LJU.19, zmieniając dotychczas prezentowane w tej sprawie stanowisko, stwierdził jednoznacznie, że komornik - wykonując w szczególności czynności egzekucyjne - prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT działając w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, zatem wykonywane przez niego czynności należy uznać za podlegające opodatkowaniu VAT świadczenie usług za wynagrodzeniem. W związku z powyższym od 1 października 2015 r. do wszystkich czynności wykonywanych przez komorników mają zastosowanie ogólne zasady rozliczania podatku od towarów i usług. Sposób rozliczania VAT przez komorników sądowych został szczegółowo omówiony przez Ministerstwo Finansów w broszurze informacyjnej z 21 września 2015 r. pt. "Opodatkowanie podatkiem VAT czynności wykonywanych przez komorników sądowych" (broszura ta dostępna jest na stronie internetowej www.finanse.mf.gov.pl). Wyjaśniono tam m.in., że w przypadku usług świadczonych przez komorników sądowych, dla których są oni podatnikami VAT, podstawą opodatkowania są wszelkie kwoty (wynagrodzenie) otrzymane w zamian za świadczone usługi, przede wszystkim opłaty egzekucyjne, o których mowa w art. 43-60 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, czy też kwoty otrzymane na podstawie art. 63 tej ustawy, tytułem zastępstwa komornika, pomniejszone o kwotę podatku. Obowiązek podatkowy z tytułu usług egzekucyjnych świadczonych przez komorników sądowych powstaje w chwili otrzymania zaliczki w rozumieniu ustawy o VAT na poczet wykonywanej usługi (gdy np. opłata egzekucyjna pobierana jest w trakcie postępowania egzekucyjnego) bądź też w chwili otrzymania należnej opłaty po zakończeniu postępowania.
Otrzymaną fakturę zaliczkową wystawioną przez komornika jednostka może ująć w księgach rachunkowych, zapisem:
a) kwota uiszczonej opłaty: |
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Komornik - opłata za znalezienie majątku dłużnika), |
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu: |
- Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie", |
c) wartość netto opłaty: |
- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu". |
Po wykonaniu usługi wartość netto opłaty odnosi się w ciężar konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", zapisem: Wn konto 76-1, Ma konto 30.
Natomiast dokonane przez komornika wpłaty wyegzekwowanych od dłużnika kosztów egzekucyjnych należy zaliczyć do pozostałych przychodów operacyjnych i w dacie wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy ująć zapisem:
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący", - Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne". |
Uiszczenie opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika nie zwalnia wierzyciela z obowiązku pokrywania zaliczek na pokrycie wydatków gotówkowych, o których mowa w art. 39 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Komornik obowiązany jest rozliczyć tę zaliczkę w terminie miesiąca od dnia poczynienia wydatków, na które była ona przeznaczona i zwrócić jej niewykorzystaną część. Jeżeli skutkiem wcześniejszego ukończenia postępowania lub z innych przyczyn opłacona zaliczkowo czynność w ogóle nie została dokonana, termin miesięczny biegnie od dnia ukończenia postępowania lub zaistnienia przyczyn niedokonania czynności. W tym celu komornik wydaje postanowienie, w którym określa w szczególności: stronę lub innego uczestnika postępowania, który uiścił zaliczkę i jej wysokość, czynności, na poczet których pobrano zaliczkę, ze wskazaniem daty ich dokonania, kwoty zaliczki zaliczone na pokrycie poszczególnych czynności, z jednoczesnym wskazaniem sposobu i podstaw ich wyliczenia, oraz kwotę podlegającą zwrotowi i oznaczenie osoby, na rzecz której zwrot ma nastąpić. Ponadto, zgodnie z art. 42 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w przypadku gdy postępowanie egzekucyjne okaże się w całości lub w części bezskuteczne, wydatki poniesione przez komornika, które nie zostały pokryte z wyegzekwowanej części świadczenia, obciążają wierzyciela. W powołanej na str. 5 broszurze Ministerstwo Finansów wskazało, iż: "(...) Kwoty wydatków wymienionych w art. 39 ust. 2 ustawy o komornikach, zwanych dalej "wydatkami gotówkowymi", nie wchodzą do podstawy opodatkowania, gdyż stanowią one wydatki poniesione w imieniu i na rzecz usługobiorcy, które są ujmowane przejściowo przez komornika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku (...)". Zatem zaliczka wpłacona na ich poczet nie powinna być dokumentowana fakturą.
Wpłaconą komornikowi zaliczkę (do dnia, w którym komornik przedstawi rozliczenie kosztów egzekucji) ujmuje się w księgach wierzyciela, zapisem:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Komornik - zaliczka), - Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący". |
W przypadku uzyskania spłaty należności głównej wraz z odsetkami oraz ewentualnymi kosztami sądowymi i egzekucyjnymi, w księgach dokonuje się następujących zapisów:
a) łączna kwota otrzymanych środków pieniężnych: |
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący", |
b) należność główna wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami sądowymi: |
- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Dłużnik), |
c) podlegające rozliczeniu wydatki komornicze, na które wpłacono zaliczkę: |
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Komornik - zaliczka). |
Dopiero w sytuacji, gdy egzekucja jest w części lub w całości bezskuteczna, stosownie do treści art. 42 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, wydatki poniesione przez komornika, które nie zostały pokryte z wyegzekwowanej części świadczenia, obciążają wierzyciela. Koszty poniesione w związku z wyegzekwowaniem należności przez komornika są kosztami pośrednio związanymi z działalnością operacyjną jednostki i stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości powinny zostać zarachowane w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, zapisem:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", - Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto komornika). |
|