Facebook
Rozlicz prawidłowo swój PIT za 2023 rok
Wyjaśnienia, wskazówki i porady do sporządzania zeznań podatkowych

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Umowy i płace  »   Jasne kryteria doboru do zwolnienia
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Jasne kryteria doboru do zwolnienia

Gazeta Podatkowa nr 74 (1324) z dnia 15.09.2016
Agata Barczewska

Wypowiadając umowę o pracę na czas nieokreślony pracodawca musi wskazać przyczynę wypowiedzenia. Zazwyczaj powoływane są okoliczności leżące po stronie pracodawcy lub pracownika związane z określoną sytuacją faktyczną, np. z likwidacją etatu, reorganizacją działu czy wadliwym wykonywaniem obowiązków przez pracownika. Zwolnienie większej grupy pracowników w podobnej sytuacji powinno jednak skłonić pracodawcę do poszerzenia informacji o przyczynach rozwiązania umowy o wskazanie zastosowanych przez niego kryteriów do zwolnienia.

Nie wystarczy wskazanie ogólnej przyczyny

Pracodawcy wypowiadając umowę o pracę na czas nieokreślony wiedzą zazwyczaj, że wskazana przez nich przyczyna wypowiedzenia powinna być sformułowana w sposób konkretny i jasny dla pracownika. Zdają też sobie sprawę z tego, że podanie przyczyny nierzeczywistej lub sformułowanej zbyt ogólnikowo może zostać zakwalifikowane jako niepodanie powodów zwolnienia. Mniej rozpowszechniona jest natomiast wiedza o tym, że czasami konieczne jest wskazanie w treści wypowiedzenia kryteriów przyjętych przy typowaniu pracowników do zwolnienia. Niektórzy pracodawcy mogą uważać, że to, jakimi kryteriami kierowali się przy doborze pracowników do zwolnienia jest ich wewnętrzną sprawą i pracownik nie musi być o tym informowany. Takie założenie może się jednak skończyć przegraną w sądzie pracy, w razie złożenia przez pracownika odwołania od wypowiedzenia. Kryteriów doboru do zwolnienia nie można bowiem traktować jako dodatkowego, nieobligatoryjnego elementu wypowiedzenia umowy. W niektórych sytuacjach bez podania tych informacji nie jest możliwa wszechstronna ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę.

Konieczność wskazania zastosowanych kryteriów do zwolnienia jest widoczna szczególnie w przypadku zwolnień grupowych lub zwolnień, których nie można wprawdzie zakwalifikować jako grupowe, ale które obejmują określoną grupę pracowników. Przy takich zwolnieniach przyjęte przez pracodawcę kryteria doboru do zwolnienia mogą decydować o rozwiązaniu umowy o pracę z konkretnym pracownikiem, wyłonionym z określonej grupy zatrudnionych. Właściwy dobór kryteriów do zwolnienia i umiejętne zastosowanie tych kryteriów w przypadku danego pracownika może przesądzić o ocenie zasadności wypowiedzenia przez sąd. Ponadto pracownik, który został wybrany do zwolnienia z grupy pracowników o podobnej sytuacji, powinien wiedzieć, dlaczego to właśnie on został wytypowany przez pracodawcę. Wskazanie w treści wypowiedzenia, że rozwiązanie z nim umowy o pracę nastąpiło np. z powodu reorganizacji stanowisk pracy w jego dziale, nie da mu bowiem odpowiedzi na pytanie, dlaczego to właśnie on, a nie kolega z działu, ma zostać zwolniony z pracy.

Kryteria sprawdzalne i obiektywne

Pracodawca stojąc przed decyzją o zwolnieniu konkretnych pracowników z danej grupy nie może dokonać wyboru w sposób arbitralny czy przypadkowy. Jak już wspomniano, powinien kierować się przyjętymi przez siebie kryteriami doboru pracowników do zwolnienia. Kryteria te nie mogą być jednak subiektywne i uwzględniające wyłącznie interes pracodawcy.

Powody, które mogą decydować o doborze do zwolnienia, można podzielić na te, które obiektywnie związane są z wykonywaniem pracy przez pracownika i takie, które dotyczą jego sytuacji osobistej. Do pierwszej grupy możemy zaliczyć np. kwalifikacje i doświadczenie zawodowe pracownika, jego dotychczasowy staż pracy czy dyspozycyjność. Co do kryteriów osobistych, to są one tak zróżnicowane, jak zróżnicowane mogą być sytuacje rodzinno-bytowe poszczególnych pracowników. Jednak można wyodrębnić wśród nich takie okoliczności, jak stan rodzinny pracownika i obowiązek utrzymywania członków rodziny, niepełnosprawność czy posiadanie innych źródeł utrzymania. Za dopuszczalne uznaje się wytypowanie pracownika do zwolnienia z uwagi na posiadane przez niego zabezpieczenie socjalne w postaci określonych świadczeń, np. emerytury lub renty (patrz wyrok SN z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. akt I PK 72/15). Akceptowane jest również wybranie pracownika najmłodszego, który ma duże szanse na znalezienie nowej pracy (patrz wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2011 r., sygn. akt I PK 238/10). Powody osobiste leżące po stronie pracownika nie powinny być jednak decydujące przy doborze do zwolnienia. Rozstrzygające powinny być obiektywne kryteria związane z wykonywaniem pracy, a sytuacja osobista pracownika może być brana pod uwagę jedynie pomocniczo.

Kryteria doboru do zwolnienia w orzecznictwie SN

"(...) pracodawca, który przy dokonywaniu redukcji zatrudnienia z przyczyn organizacyjnych stosuje określone zasady (kryteria) doboru pracowników do zwolnienia z pracy, powinien wskazując przyczynę wypowiedzenia, nawiązać do zastosowanego kryterium doboru pracownika do zwolnienia z pracy (...)".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2013 r., sygn. akt I PK 172/12


"(...) Jeżeli ustalone zostały zasady postępowania, a zwłaszcza kryteria doboru pracowników do zwolnienia, powinny być one zastosowane jednakowo do wszystkich pracowników, a odstępstwa od przyjętych zasad wymagają bardzo przekonującego uzasadnienia (...)".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013 r., sygn. akt I PK 243/12


"Zakładowy staż pracy nie może być jedynym kryterium typowania pracowników do rozwiązania z nimi stosunków pracy w ramach tzw. zwolnień grupowych".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 1997 r., sygn. akt I PKN 259/97


"Nie stanowi wystarczającego kryterium doboru pracowników do zwolnienia jedynie wysokość otrzymywanego przez nich wynagrodzenia za pracę, z pominięciem poziomu kwalifikacji zawodowych, stażu pracy oraz stosunku do obowiązków pracowniczych, także wtedy, gdy przyczyną wypowiedzenia jest konieczność ograniczenia zatrudnienia ze względów ekonomicznych".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2004 r., sygn. akt I PK 97/04


"(...) Jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia można przyjąć ocenę jedynie ich kompetencji istotnych z punktu widzenia pracodawcy, z pominięciem, jako mniej doniosłych, innych kryteriów, na przykład dotychczasowego przebiegu pracy zawodowej, stażu zatrudnienia, doświadczenia zawodowego, formalnych kwalifikacji (wykształcenia)".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2012 r., sygn. akt II PK 258/11

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Umowy i płace - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.