Obowiązująca od początku 2016 roku ustawa Prawo restrukturyzacyjne wprowadziła nowe regulacje umożliwiające restrukturyzację firmom w trudnej sytuacji finansowej. Zyskują one stopniowo coraz większą popularność, dlatego także wierzyciele powinni zapoznać się z ich mechanizmami i sposobami zaspokojenia wierzytelności.
Postępowania uregulowane w ustawie Prawo restrukturyzacyjne w założeniu mają na celu pomoc dłużnikowi niewypłacalnemu lub zagrożonemu niewypłacalnością w sposób umożliwiający uniknięcie jego upadłości. Ustawa przewiduje cztery rodzaje postępowań, przy czym to postępowanie sanacyjne jest najbardziej zbliżone do postępowania upadłościowego. Fakt prowadzenia wobec dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego nie oznacza, iż wierzyciel bezpowrotnie stracił szanse na odzyskanie należności i nie ma wpływu na dalszy los dłużnika. Dlatego warto poznać uprawnienia i rolę wierzyciela w postępowaniu sanacyjnym.
Często pytania, jakie zadają wierzyciele w przypadku niewypłacalności dłużnika, jego upadłości lub obecnie restrukturyzacji dotyczą sensu podejmowania jakichkolwiek działań i szans na odzyskanie chociaż części należności. Aby ułatwić na nie odpowiedź, należy ustalić, wobec jakich podmiotów może być prowadzone postępowanie sanacyjne. Postępowanie to umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Przeznaczone jest ono dla przedsiębiorców, którzy nie będą mogli zawrzeć układu z wierzycielami w ramach pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych. W praktyce zatem może ono znaleźć zastosowanie do podmiotów niewypłacalnych i zagrożonych niewypłacalnością, które ze względu na swoją sytuację nie mogą skorzystać z pozostałych trzech postępowań restrukturyzacyjnych.
Zasadniczym skutkiem wszczęcia postępowania sanacyjnego wobec podmiotu objętego restrukturyzacją jest zawieszenie z mocy prawa postępowań egzekucyjnych wszczętych przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Zatem przez okres jego trwania wierzyciel nie otrzyma należności za pośrednictwem komornika.
Co ważne dla wierzyciela, dłużnik w postępowaniu sanacyjnym traci zarząd nad swoim majątkiem - staje się on masą sanacyjną, nad którą zarząd sprawuje zarządca. Dokonuje on czynności w postępowaniu w imieniu własnym, lecz na rachunek dłużnika. Ponadto przez okres po złożeniu wniosku o restrukturyzację przez wszczęcie postępowania sanacyjnego do momentu otwarcia przez sąd postępowania restrukturyzacyjnego sąd ma możliwość zabezpieczenia majątku poprzez powołanie tymczasowego zarządcy.
Z uwagi na fakt, iż postępowanie sanacyjne jest najdalej idącym postępowaniem restrukturyzacyjnym, zarządca, co do zasady, może np. odstąpić od umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Zatem w przypadku współpracy z dłużnikiem należy mieć świadomość, iż dotychczasowe umowy mogą nie zostać wykonane wskutek odstąpienia od nich przez zarządcę.
Dlatego będąc kontrahentem dłużnika, wobec którego toczy się postępowanie sanacyjne, warto skorzystać z możliwości, o której mowa w art. 298 ust. 5 ustawy. Zgodnie z tym przepisem na żądanie drugiej strony złożone w formie pisemnej z datą pewną, zarządca w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia żądania składa do sędziego-komisarza wniosek o zgodę na odstąpienie od umowy, o czym informuje drugą stronę, albo informuje drugą stronę, że nie zamierza takiego wniosku złożyć.
Działaniami sanacyjnymi są czynności zmierzające do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mające na celu przywrócenie mu zdolności do wykonywania zobowiązań.
Część dłużników traktuje upadłość jako sposób na pozbycie się uciążliwych wierzycieli, przed jej ogłoszeniem podejmowali bowiem czynności prawne w celu wyzbycia się majątku. Zarówno prawo upadłościowe, jak i prawo restrukturyzacyjne zawierają jednak przepisy przeciwdziałające tego typu zachowaniom i czyniące je bezcelowym. Dlatego wierzyciel powinien unikać zawierania z dłużnikiem zagrożonym upadłością lub restrukturyzacją umów, które nie są uzasadnione z gospodarczego punktu widzenia bądź prowadzą do jego nieuzasadnionego wzbogacenia.
W zakresie postępowania sanacyjnego zachowanie takie sankcjonuje art. 304 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Bezskuteczne w stosunku do masy sanacyjnej są czynności prawne, nieodpłatne albo odpłatne, którymi dłużnik rozporządził swoim majątkiem, jeżeli wartość świadczenia dłużnika przewyższa w istotnym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez dłużnika. Przy czym dotyczy to czynności dokonanych w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego.
Wszczęcie postępowania sanacyjnego wobec dłużnika nie wyłącza prowadzenia wobec niego postępowania sądowego w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.
Takie rozwiązanie jest jednak nieopłacalne dla wierzyciela, bowiem jeżeli dochodzenie wierzytelności było możliwe w ramach umieszczenia jej w spisie wierzytelności, ponosi on koszty postępowania sądowego. To bowiem zarządca na podstawie ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, a także wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach sporządza spis wierzytelności i przedkłada go sądowi w terminie trzydziestu dni od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego. Dopiero nieumieszczenie wierzytelności w spisie powinno wywołać reakcję wierzyciela i wystąpienie w ciągu dwóch tygodni ze sprzeciwem co do pominięcia wierzytelności w spisie.
Wierzyciel zawiadamiany jest o zgromadzeniu wierzycieli. Warto wziąć w nim udział, bowiem to gremium decyduje czy dojdzie do przyjęcia układu - na zgromadzeniu wierzyciele głosują nad układem.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.05.2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1574 ze zm.)
|