Według informacji Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w czerwcu 2017 r. funkcjonowały 1.052 zakłady pracy chronionej (ZPChr), które zatrudniały 169.206 pracowników, w tym 132.793 osoby z niepełnosprawnością. Czy ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest nadal atrakcyjna dla przedsiębiorców? Odpowiedź na postawione pytanie nie jest jednak oczywista.
Status zakładu pracy chronionej może uzyskać pracodawca prowadzący działalność gospodarczą przez okres co najmniej 12 miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, przez okres co najmniej 6 miesięcy (patrz ramka).
Najważniejszym obecnie przywilejem ZPChr jest możliwość tworzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). Z jego środków pracodawca może wspierać rehabilitację leczniczą, społeczną i zawodową niepełnosprawnych pracowników. Środki finansowe gromadzone na ZFRON mogą pochodzić z następujących źródeł:
W aktualnie działających ZPChr środki zasilające ZFRON pochodzą najczęściej z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (w przypadku wszystkich ZPChr) lub podatku od nieruchomości, (w przypadku ZPChr spełniających warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o rehabilitacji). Prowadzący zakład pracy chronionej jest zwolniony z:
1) podatków, z tym że:
a) z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego - na zasadach określonych w przepisach odrębnych,
b) z podatku od czynności cywilnoprawnych - jeżeli czynność przez niego dokonana pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu,
2) opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym.
Powyższe zwolnienie nie dotyczy:
Bardzo istotne z punktu widzenia pracodawców i niepełnosprawnych pracowników ZPChr są zasady wydatkowania środków ZFRON, które regulują: art. 33 ustawy o rehabilitacji, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz zakładowe regulaminy wykorzystania środków ZFRON. Ze środków finansowych przekazanych na ZFRON pracodawca przeznacza co najmniej:
Pozostałe środki tworzą tzw. duży ZFRON (maksymalnie do 75%). Dla niepełnosprawnych pracowników największe znaczenie ma możliwość uzyskania pomocy z konta pomoc indywidualna (10%) lub konta indywidualne programy rehabilitacji (15%). Z tych bowiem środków można finansować wydatki pracowników z zakresu rehabilitacji leczniczej lub społecznej (np. lekarstwa, zabiegi, turnusy) lub udzielać nieoprocentowanych pożyczek na wspomniane cele. Natomiast w ramach indywidualnych programów rehabilitacji pracodawca może sfinansować działania mające na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych niepełnosprawnego pracownika. Dla pracodawcy szczególne znaczenie ma tzw. duży ZFRON, albowiem z tych środków może on finansować także wydatki na środki trwałe, np. zakup, modernizację, remont maszyn lub wyposażenie i dostosowanie pomieszczeń zakładu pracy. Ustawa o rehabilitacji w art. 32 przewiduje także inne formy wsparcia dla ZPChr m.in. dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych lub zwrot kosztów budowy lub przebudowy związanej z modernizacją obiektów i pomieszczeń zakładu, dodatkowych transportowych i administracyjnych.
W ostatnich latach bardzo duża ilość pracodawców zrezygnowała ze statusu zakładu pracy chronionej. Wydaje się, że ta forma prowadzenia działalności gospodarczej nie jest już tak bardzo atrakcyjna. Organizacje pracodawców postulują rozpoczęcie dyskusji o zmianie roli i formuły ZPChr. Jednak z punktu widzenia osób niepełnosprawnych jest to nadal atrakcyjne miejsce pracy, gdzie można uzyskać dodatkowe wsparcie ze środków ZFRON na rehabilitację.
Warunki uzyskania statusu ZPChr:
|
Podstawa prawa
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.)
|