Facebook
Bilans 2023

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  BILANS 2022  »  Sporządzanie sprawozdania finansowego  »   Rachunek przepływów pieniężnych – przepływy z działalności operacyjnej w metodzie ...
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Rachunek przepływów pieniężnych – przepływy z działalności operacyjnej w metodzie bezpośredniej

Zeszyty Metodyczne Rachunkowości
1. Co należy rozumieć przez działalność operacyjną jednostki?

Pojęcie działalności operacyjnej jednostki gospodarczej w rachunku przepływów pieniężnych nie różni się od analogicznej działalności prezentowanej w rachunku zysków i strat. Normatywnie została ona określona w art. 48b ust. 3 pkt 1 ustawy o rachunkowości, gdzie rozumie się ją jako: podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, niezaliczone do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej. Oznacza to, że w ramach działalności operacyjnej znajdują się wszystkie te działania, do których jednostka została powołana – można się tu posiłkować kodami PKD wpisanymi do KRS czy CEIDG, bądź też przedmiotem działalności jednostki wskazanym we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego. Innymi słowy, jeśli przykładowo jednostka wytwarza określony rodzaj produktów lub usług, to w działalności operacyjnej wykazuje wpływy i wydatki związane z produkcją i sprzedażą tych wyrobów lub świadczeniem usług. Natomiast gdy jednostka zajmuje się obrotem towarowym (handlem), to w działalności operacyjnej wykazuje wpływy i wydatki związane z zakupem i sprzedażą towarów (por. pkt 5.1. Krajowego Standardu Rachunkowości nr 1 "Rachunek przepływów pieniężnych" (KSR nr 1). Nadmienić należy, że w ramach działalności operacyjnej ujmuje się również te operacje gospodarcze wywołujące skutki pieniężne, które nie zostały zaliczone do dwóch pozostałych typów działalności (inwestycyjnej i finansowej).


2. Zalety i wady stosowania metody bezpośredniej

Sporządzanie rachunku przepływów pieniężnych metodą bezpośrednią, tzn. przez zestawienie przeciwstawnych strumieni pieniężnych, wydaje się metodą łatwiejszą, szczególnie dla osób nieposiadających doświadczenia w rozpoznawaniu operacji stanowiących korekty wyniku finansowego w celu uzyskania gotówkowego wyniku na działalności operacyjnej. Niewątpliwie metoda ta posiada liczne zalety, spośród których można wymienić:

  • przejrzystą i zrozumiałą prezentację struktury poszczególnych wpływów i wydatków z działalności operacyjnej,
     
  • możliwość uzyskania informacji o przepływach z działalności operacyjnej, pozwalających na porównania w czasie i pomiędzy innymi jednostkami, a także ułatwiających planowanie przyszłych przepływów pieniężnych,
     
  • łatwość weryfikowania w obiektywny sposób pozycji i kwot poszczególnych wpływów i wydatków.

Należy jednak zaznaczyć, że stosowanie tej metody jest niezwykle pracochłonne. Budowa takiego rachunku wymaga przede wszystkim analizy transakcji na kontach 10 "Kasa" i 13-0 "Rachunek bieżący" (poza transakcjami wewnętrznymi pomiędzy tymi kontami), co w jednostkach posiadających wiele kont "kas" i "rachunków" czyni to zadanie znacznie trudniejszym. Co więcej, rachunek przepływów pieniężnych uwzględnia również ekwiwalenty środków pieniężnych, co powoduje konieczność dodatkowej analizy kont dotyczących aktywów finansowych i wyłapanie transakcji dotyczących tych ekwiwalentów. Oznacza to, że jednostki decydujące się na to rozwiązanie powinny posiadać rozbudowaną analitykę, pozwalającą na przyporządkowanie określonym wpływom i wydatkom, rejestrowanym na wyżej wskazanych kontach, odpowiednich pozycji z rachunku przepływów. Innym rozwiązaniem, może być korygowanie wartości osiągniętych przychodów i kosztów o kwoty, które nie stanowiły przepływów pieniężnych, co w przypadku dużej liczby operacji gospodarczych jest bardzo czasochłonne oraz wymaga szczególnej ostrożności, ze względu na fakt, że operacje przychodów i kosztów są wykazywane w kwotach netto.

Przykład

Spółka z o.o. "Alfa" prowadzi działalność handlową. W listopadzie zakupiła towary o wartości brutto: 123.000 zł (w tym VAT naliczony: 23.000 zł), które sprzedała za kwotę brutto: 147.600 zł (w tym VAT należny: 27.600 zł). Połowę z zakupionych towarów opłaciła gotówką, również w połowie utarg był uzyskany w gotówce.

Podczas sporządzania rachunku przepływów pieniężnych zweryfikowano zapisy na kontach kasy i rachunku bieżącego, stwierdzając, że uzyskano wpływ w wysokości: 73.800 zł oraz poniesiono wydatki na kwotę: 61.500 zł.

W celu potwierdzenia prawidłowości, zweryfikowano zapisy na kontach przychodów i kosztów, porównując je z pozycjami rozrachunków, zapasów i rozliczeń międzyokresowych. Stwierdzono, że przychód należy skorygować o wartość należności oraz VAT należny, natomiast koszty o wartość pozostałych zobowiązań oraz VAT naliczony.

Jedną z istotnych kwestii przy sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych jest wykazywanie kwot VAT. Przyjmuje się, że podatek ten można wykazywać łącznie z kwotami netto, które stanowią podstawę jego naliczania. W ten sposób można uniknąć problemu prawidłowej klasyfikacji przy niepełnym wpływie.

Przykład

Spółka akcyjna "Beta" sprzedała w roku 200X towary, uzyskując kwotę: 1.783.500 zł (w tym VAT: 333.500 zł) – wszystko na kredyt kupiecki. Na koniec roku stwierdzono, że należności zostały ściągnięte w 85%. Zatem w rachunku przepływów pieniężnych po stronie wpływów wykazana będzie kwota: 1.515.975 zł, bez rozgraniczenia na kwotę netto i VAT. W innym wypadku powstałby problem klasyfikacji – w jakiej części spłacona została kwota netto, a w jakiej VAT?

Kwestią sporną jest sposób uwzględnienia VAT od działalności inwestycyjnej, gdzie możliwe są dwa rozwiązania. Pierwsze z nich polega na całkowitym ujęciu tego podatku w całości w działalności operacyjnej. Wpływy i wydatki z działalności inwestycyjnej ujmuje się wówczas w wartościach netto. To rozwiązanie jest preferowane w KSR nr 1, który wskazuje, że VAT należy ująć w pozostałych wpływach lub wydatkach z działalności operacyjnej. Rozwiązanie takie jest motywowane faktem prezentowania wszystkich podatków (m.in. PIT i CIT) w sferze operacyjnej działalności. Drugie rozwiązanie polega na przypisaniu VAT z działalności inwestycyjnej do przepływów z tej działalności i wykazywanie ich w wartościach brutto. Rozwiązanie takie byłoby znacznie bliższe rzeczywistości i zapewniłoby lepszą porównywalność. Jednak w praktyce powoduje ono wiele problemów natury technicznej, szczególnie przy stosowaniu metody pośredniej.

Co istotne, przy rozważaniu stosowania jednej z powyższych metod kierownik jednostki powinien wziąć pod uwagę zasadę istotności oraz techniczne aspekty sporządzania rachunku przepływów pieniężnych.


3. Sprzedaż i inne wpływy z działalności operacyjnej

Jednym z najistotniejszych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa aspektów jest fakt osiągania przez nie, gotówki z działalności operacyjnej. Generowanie nadwyżki pieniężnej z podstawowej działalności to jeden z pozytywnych symptomów, mogący świadczyć o zdolności przedsiębiorstwa do kontynuowania działalności. Zatem aby generować gotówkę konieczne jest uzyskiwanie wpływów z działalności operacyjnej. Wpływy te ujmuje się w dwóch grupach, tzn. jako:

1) sprzedaż – wpływ pieniężny ze sprzedaży produktów, usług, towarów i materiałów, niezależnie od momentu sprzedaży. Oznacza to, że rachunek przepływów może zawierać wpływy wynikające ze sprzedaży wykazanej w rachunku zysków i strat poprzednich okresów. Wynika to z dominacji w rachunku przepływów pieniężnych zasady kasowej, nieobecnej przy sporządzaniu pozostałych elementów sprawozdania finansowego;

2) inne wpływy z działalności operacyjnej – w pozycji tej wykazuje się wszystkie przychody gotówkowe, które jednostka zaklasyfikowała do działalności operacyjnej, a nie dotyczą one przychodów ze sprzedaży produktów, usług, towarów czy materiałów. W praktyce w tej pozycji można wykazać m.in.: wpływy z tytułu honorariów i praw autorskich, odsetki z tytułu nieterminowej zapłaty dotyczące należności operacyjnych, odsetki otrzymane od lokat bankowych złożonych na okres do 3 miesięcy włącznie, zwroty dotyczące należności publicznoprawnych czy otrzymane odszkodowania.

Przykład

I. W spółce akcyjnej "Gamma" w listopadzie 200X r. wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

1. Uzyskano utarg ze sprzedaży gotówkowej na kwotę: 123.000 zł.

2. Uregulowane zostały:

a) należności od odbiorców na kwotę: 55.350 zł,

b) odsetki z tytułu nieterminowych wpłat: 6.500 zł.

3. Uzyskano zwrot VAT z urzędu skarbowego na kwotę: 10.000 zł.

4. Otrzymano wpływ z tytułu prawa do znaku towarowego w wysokości: 15.000 zł.

5. Pobrano z góry czynsz wynajmowanego lokalu za kolejny miesiąc: 5.000 zł.

II. Ujęcie powyższych operacji w rachunku przepływów pieniężnych:

1. Sprzedaż (poz. I.1. + poz. I.2a.): 123.000 zł + 55.350 zł = 178.350 zł.

2. Inne wpływy z działalności operacyjnej (poz. I.2b. + poz. I.3. + poz. I.4. + poz. I.5.): 36.500 zł.

Operacje z powyższego przykładu wskazują, że przy analizie wpływów z podstawowej działalności jednostki, prócz podstawowej sprzedaży należy przeanalizować inne pozycje przychodów (jak choćby w przypadku odsetek od należności, które są przychodem finansowym) czy operacje, które nie zostały ujęte w przychodach (jak dla pobranego z góry czynszu, zaksięgowanego na koncie 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów").


4. Wydatki dotyczące działalności operacyjnej

Po drugiej stronie przepływów z działalności operacyjnej wykazuje się wydatki w podziale na 5 kategorii:

1) dostawy i usługi – w tej pozycji grupuje się wydatki na nabycie rzeczy materialnych i usług niezbędnych do realizacji działalności operacyjnej oraz zaliczki na poczet tych zakupów. Znajdą się tu m.in. zapłaty za materiały, półprodukty, towary, energię czy paliwa;

2) wynagrodzenia netto – pozycja ta obejmuje wypłacone wynagrodzenia, zarówno ze stosunku pracy, jak i umów cywilnoprawnych oraz zaliczki na wynagrodzenia. Należy zwrócić uwagę, że pozycja ta obejmuje jedynie wynagrodzenia netto, zatem będą to tylko kwoty przekazane osobom pracującym;

3) ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia – w tej pozycji wykazuje się przekazane na rachunek ZUS wszelkie składki na ubezpieczenia, zarówno potrącane z wynagrodzeń pracowników, jak również finansowane przez pracodawcę, a także wypłaty innych świadczeń pieniężnych na rzecz pracowników;

4) podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym – zakres tej pozycji dotyczy zobowiązań publicznoprawnych, które jednostka musiała uiścić prowadząc działalność gospodarczą. Uwzględnia się tu zatem podatki i opłaty odprowadzane na konta urzędów i pozostałych instytucji administracyjnych. Nie ujmuje się tu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, podatku od towarów i usług (z wyjątkiem wpłat podatku VAT do urzędu skarbowego) oraz wypłat z zysku dokonywanych przez przedsiębiorstwa państwowe i spółki jednoosobowe Skarbu Państwa (wykazuje się je w działalności finansowej);

5) inne wydatki działalności operacyjnej – ujmuje się tu pozostałe wydatki dotyczące działalności operacyjnej, które nie znajdują się w zakresie pozostałych grup. Można tu wymienić wydatki dotyczące przykładowo: odsetek z tytułu nieterminowej płatności zobowiązań operacyjnych, ubezpieczeń rzeczowych i osobowych, kar, odszkodowań, darowizn, ryczałtów za używanie prywatnych pojazdów do celów służbowych lub wypłaty zasiłków.

Przykład

I. Spółka z o.o. "Delta" odnotowała w listopadzie 200X r. następujące operacje:

1. Pracownikom wypłacono wynagrodzenia o wartości brutto: 6.300 zł (w tym potrącenia na ubezpieczenia: 1.352,99 zł, podatek PIT: 359 zł, netto: 4.588,01 zł).

2. Dokonano zapłaty za zakupione towary: 14.760 zł (w tym VAT: 2.760 zł) oraz opłacono odsetki z tytułu nieterminowej płatności: 420 zł.

3. Wypłacono ryczałt za używanie samochodów prywatnych do celów służbowych – kwota brutto: 480 zł, podatek: 86 zł, kwota netto: 394 zł.

4. Do urzędu skarbowego przelano VAT należny: 5.475 zł.

5. Uregulowano opłatę skarbową za pełnomocnictwo do urzędu gminy: 17 zł.

6. Zapłacono fakturę za energię eklektyczną: 492 zł (w tym VAT: 92 zł).

7. Dokonano opłaty za najem biura: 800 zł (zwolniona z VAT).

8. Zapłacono rachunek telefoniczny: 123 zł (w tym VAT: 23 zł).

9. Udzielono pracownikowi pożyczki z ZFŚS: 1.000 zł.

10. Zakupiono samochód osobowy i przyjęto go na środki trwałe. Faktura zakupu opiewała na kwotę: 30.750 zł brutto, VAT: 5.750 zł, wartość netto: 25.000 zł. Zobowiązanie uregulowano przelewem.

11. Przelano do ZUS składki za poprzedni okres, w części potrącanej pracownikowi: 1.347,85 zł oraz w części finansowej przez pracodawcę: 1.244,40 zł. Ponadto przelano do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek PIT potrącany pracownikom, w kwocie: 375 zł.

II. Objaśnienia szczegółowe:

1. Pozycja obejmuje tylko kwotę wypłaconą, zatem kwotę netto.

2a. Zapłata za usługi w kwocie brutto: 14.760 zł.

2b. Odsetki z tytułu nieterminowej płatności: 420 zł.

3. Pozycja obejmuje tylko kwotę wypłaconą, zatem kwotę netto: 394 zł.

10. Kwota VAT od wydatku z działalności inwestycyjnej: 5.750 zł (wartość netto będzie wykazana w sekcji wydatków inwestycyjnych).

11a. Składki w częściach obciążającej pracowników i pracodawcę łącznie: 2.592,25 zł.

11b. Kwota podatku odprowadzonego przez płatnika: 375 zł.

III. W rachunku przepływów jednostka ujęła powyższe operacje następująco:

1. Dostawy i usługi (poz. II.2a. + poz. I.6. + poz. I.7. + poz. I.8.): 16.175 zł.

2. Wynagrodzenia netto (poz. I.1.): 4.588,01 zł.

3. Ubezpieczenia społeczne oraz inne świadczenia (poz. II.11a.): 2.592,25 zł.

4. Podatki i opłaty (poz. I.4. + poz. I.5. + II.11b.): 5.867 zł.

5. Inne wydatki operacyjne (poz. II.2b. + poz. II.3. + poz. I.9. + poz. II.10.): 7.564 zł.

Powyższy przykład wskazuje, że przy tworzeniu rachunku przepływów pieniężnych należy dokładnie przeanalizować ponoszone koszty, gdyż nie zawsze pokrywają się one z dokonywanymi wydatkami. Składki odprowadzone do ZUS czy zaliczki na podatek dochodowy pomimo ujęcia ich w miesiącu naliczenia w księgach rachunkowych, do rachunku przepływów trafią dopiero w momencie ich uregulowania. Dokładnie przeanalizować należy także inne pozycje kosztów, takie jak np. odsetki od nieterminowo regulowanych zobowiązań (koszty finansowe) oraz pozycje, które do kosztów nie trafią, takie jak np. dokonane przedpłaty na przyszłe towary lub usługi (w pozycjach zaliczek na dostawy czy rozliczeń międzyokresowych).

Sporządzanie sprawozdania finansowego - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.