Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Dyżury pracownicze - w firmie, w domu i za kółkiem
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Dyżury pracownicze - w firmie, w domu i za kółkiem

Gazeta Podatkowa nr 32 (1282) z dnia 21.04.2016
Agata Barczewska

Dyżurem jest pozostawanie pracownika, na polecenie pracodawcy, w gotowości do świadczenia pracy poza normalnymi godzinami pracy. Dyżur może się odbywać w zakładzie pracy, w domu bądź w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Niedogodności związane z ponadplanowym pozostawaniem w dyspozycji pracodawcy są rekompensowane. Zasady przyznawania gratyfikacji za dyżur są jednak zróżnicowane.

Dyżur domowy za darmo

Dyżury pracownicze można podzielić na pełnione w zakładzie pracy i tzw. domowe (art. 1515 K.p.). Podział ten ma istotne znaczenie dla ewentualnej rekompensaty dla dyżurującego pracownika. W przypadku dyżuru pełnionego w domu pracownikowi nie przysługuje żadna gratyfikacja, chyba że pracodawca ustali korzystniejsze zasady w tym zakresie. Natomiast za dyżur pełniony w zakładzie pracy lub w innym, niebędącym domem pracownika miejscu, należy się:

  • czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie niemożności udzielenia czasu wolnego
     
  • wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeśli takiego składnika nie wyodrębniono - 60% wynagrodzenia.

Nie wszyscy dyżurujący posiadają prawo do powyższej rekompensaty. Pracownicy należący do tzw. kadry zarządzającej, wskazanej w art. 128 § 2 pkt 2 K.p., pełnią dyżury nieodpłatnie, bez względu na miejsce, w którym się one odbywają. Dyżur nie może naruszać odpoczynku dobowego i tygodniowego pracownika, z wyjątkami dotyczącymi kadry zarządzającej i dyżurów medycznych.

Medyk dyżuruje w ramach grafiku

Pracownicy medyczni, w tym lekarze, to grupa zawodowa, dla której dyżury są stałym elementem pracy. Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618 ze zm.), do pełnienia dyżuru medycznego może być zobowiązany pracownik podmiotu leczniczego, który posiada wyższe wykształcenie i wykonuje zawód medyczny. Dyżur medyczny podlega w całości wliczeniu do czasu pracy, przy czym może on być planowany w zakresie przekraczającym normy czasu pracy obowiązujące pracowników medycznych.

Za czas dyżuru pracownicy medyczni nabywają prawo do wynagrodzenia jak za nadgodziny. Jeżeli lekarz bądź inny pracownik medyczny nie wypracował pełnego wymiaru czasu pracy, pełniąc jednocześnie dyżury medyczne, godziny dyżuru uzupełniają niedopracowany wymiar czasu pracy (patrz uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 6 listopada 2014 r., sygn. akt I PZP 2/14). Nie wystąpi wówczas konieczność uzupełniania wynagrodzenia należnego lekarzowi za pełny przepracowany miesiąc.

Za część dyżuru uzupełniającą wymiar medyk otrzymuje normalne wynagrodzenie w stawce miesięcznej oraz dodatek za pracę nadliczbową. Nie ustala się powtórnie normalnego wynagrodzenia za nadgodziny. Konieczność obliczenia stawki godzinowej normalnego wynagrodzenia i uzupełnienia go dodatkiem za nadgodziny dotyczy jedynie tych godzin dyżurów medycznych, które nie zostały uzupełniająco wliczone do niedopracowanego wymiaru czasu pracy.

Dyżurujący obok kierowcy

Grupa zawodowych kierowców posiada swój własny (obok kodeksowego) branżowy rodzaj dyżuru. To tzw. dyżur w pojeździe. Polega on na pozostawaniu kierowcy, jako członka załogi pojazdu, w gotowości do przejęcia jego prowadzenia (art. 9 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców, Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.). Dyżur w pojeździe, zwany też dyżurem w załodze, jest ściśle związany z odrębnościami czasu pracy i jazdy kierowców, polegającymi na ścisłym limitowaniu czasu jazdy kierowcy. Po upływie tych limitów kierowca musi odbyć przerwę w prowadzeniu pojazdu. Brak zmiennika oznacza w takiej sytuacji zatrzymanie pojazdu na postój, stąd obecność drugiego kierowcy, który zastępuje pierwszego w czasie jego przerwy w prowadzeniu pojazdu.

Czas oczekiwania na zmianę traktowany jest jako dyżur, niezaliczany do czasu pracy kierowcy (art. 7 ustawy o czasie pracy kierowców), chyba że w jego trakcie wykonywał on pracę. Mimo to dyżur w pojeździe jest okresem płatnym, kierowcy przysługuje bowiem za niego wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach zakładowych, jednak nie mniej niż 50% kwoty odpowiadającej stawce godzinowej z wynagrodzenia zasadniczego. Czas dyżuru nie może być wliczany do przysługującego kierowcy nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Kto nie może przekroczyć normy na dyżurze?

Przy rozliczaniu "kodeksowych" dyżurów pracowniczych obowiązuje zasada, że dyżur, w czasie którego nie była świadczona praca, nie jest zaliczany do czasu pracy. Zaliczeniu podlega jedynie czas efektywnie świadczonej pracy w trakcie dyżuru. Jeżeli spowoduje ona przekroczenie normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego (co na ogół ma miejsce), rozlicza się tę pracę jako nadgodziny. Nie każdy jednak ma możliwość wykonywania pracy nadliczbowej na dyżurze. Ograniczenia w tym zakresie, z uwagi na zakaz pracy w nadgodzinach lub (i) zakaz pracy powyżej 8-godzinnej normy dobowej w systemach: równoważnym, skróconego tygodnia pracy i weekendowym, dotyczą:

» pracownicy w ciąży (art. 148178 § 1 K.p.),
» pracownika ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - chyba że jest zatrudniony przy pilnowaniu lub zakaz pracy w nadgodzinach zostanie uchylony przez lekarza na podstawie art. 16 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.),
» pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4 - chyba że wyrazi zgodę na pracę w nadgodzinach (art. 148 i 178 § 2 K.p.),
» pracownika zatrudnionego na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (art. 148 K.p.).

Pracownicy wymienieni powyżej nie mogą (chyba że przepis dopuszcza wyrażenie przez nich zgody) podjąć na dyżurze takiej pracy, która kwalifikowałaby się jako nadliczbowa. W praktyce mogą więc pracować na dyżurze tylko wtedy, gdy nie wypracowali w danej dobie pracowniczej pełnej dniówki.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.