Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Urlopy macierzyńskie na nowych warunkach
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Urlopy macierzyńskie na nowych warunkach

Gazeta Podatkowa nr 68 (1213) z dnia 24.08.2015
Agata Barczewska

Regulacje dotyczące urlopów związanych z wykonywaniem przez pracowników funkcji rodzicielskich dotyczą ważnej sfery uprawnień pracowniczych. Już za kilka miesięcy wejdą w życie ważne i obszerne zmiany w tych istotnych dla zatrudnionych regulacjach. Wprowadza je ustawa o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, podpisana przez Prezydenta RP i na dzień oddania gazety do druku oczekująca na publikację w Dzienniku Ustaw. Dzisiaj poruszamy kwestie związane z podstawowym urlopem macierzyńskim.

Kodeksowy słowniczek pojęć

W aktualnym stanie prawnym (który będzie obowiązywał do 1 stycznia 2016 r. włącznie) prawo do podstawowego urlopu macierzyńskiego przysługuje wyłącznie pracownikowi zatrudnionemu w ramach stosunku pracy. W przeciwieństwie do zasiłku macierzyńskiego urlop ten może więc otrzymać tylko etatowy pracownik. Uprawnienie do podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego pomiędzy obojga rodziców również może być zrealizowane tylko wtedy, gdy zarówno ojciec, jak i matka dziecka są pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy. Co więcej, nieposiadanie statusu pracowniczego przez matkę dziecka blokuje możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego (nie mylić z zasiłkiem) przez ojca dziecka, nawet jeżeli jest on zatrudniony na etat.

Te negatywne skutki dotychczasowych regulacji były impulsem do wprowadzenia zmian w sferze urlopów związanych z rodzicielstwem, w drodze wspomnianej nowelizacji Kodeksu pracy. Zmiany w niej przewidziane są bardzo istotne i zasadniczo zmieniają warunki udzielania urlopów przysługujących pracownikom - rodzicom. Obejmują zarówno modyfikację już obowiązujących przepisów, jak i zupełnie nowe regulacje. Wśród "nowości" należy wymienić wprowadzenie w dziale VIII Kodeksu pracy dotyczącym uprawnień z tytułu rodzicielstwa słowniczka definicji ustawowych, w którym po raz pierwszy pojawia się pojęcie ubezpieczonej - matki dziecka i ubezpieczonego - ojca dziecka (a więc matki i ojca nieposiadających statusu pracownika). Wprowadza się również pojęcie pracownika - innego członka najbliższej rodziny i ubezpieczonego - innego członka najbliższej rodziny. Zgodnie z ustawą nowelizującą przez:

  • ubezpieczoną - matkę dziecka i ubezpieczonego - ojca dziecka należy rozumieć matkę/ojca dziecka niebędącą/niebędącego pracownicą/pracownikiem, objętą/objętego ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych,
     
  • pracownika - innego członka najbliższej rodziny i ubezpieczonego - innego członka najbliższej rodziny należy rozumieć pracownika lub ubezpieczonego, innego niż ojciec dziecka członka najbliższej rodziny, o którym mowa w art. 29 ust. 5 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

Wskazane wcześniej i nowe w prawie pracy pojęcia ubezpieczonej matki/ojca lub pracownika/ubezpieczonego - innego niż ojciec członka najbliższej rodziny, są ważnym elementem nowych regulacji dotyczących m.in. podziału urlopu macierzyńskiego między obojgiem rodziców. Od 2 stycznia 2016 r. będzie się on odbywał na bardziej elastycznych zasadach.


Ustawa nowelizująca likwiduje dodatkowy urlop macierzyński i na warunkach dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Nowe zasady podziału urlopu

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami podstawowy urlop macierzyński musi być wykorzystany przez matkę dziecka w wymiarze co najmniej 14 tygodni po porodzie (art. 180 § 5 K.p.). Po wejściu w życie nowelizacji zasada ta nie ulegnie zmianie, podobnie jak na dotychczasowym poziomie pozostaną wymiary podstawowego urlopu macierzyńskiego oraz możliwość wykorzystania nie więcej niż 6 tygodni tego urlopu przed porodem. Zasadnicze różnice w porównaniu do bieżących regulacji wystąpią natomiast w zakresie dzielenia się podstawowym urlopem macierzyńskim pomiędzy rodzicami dziecka.

Według bieżącego stanu prawnego matka dziecka po wykorzystaniu obligatoryjnych 14 tygodni urlopu po porodzie może zrezygnować z jego dalszej części na rzecz pracownika - ojca wychowującego dziecko. Możliwość przeniesienia urlopu na drugiego rodzica jest więc uwarunkowana posiadaniem przez ojca dziecka statusu pracownika. Ponadto w sytuacji, gdy matka dziecka nie jest zatrudniona w ramach stosunku pracy, nie ma mowy o rezygnacji z podstawowego urlopu macierzyńskiego na rzecz ojca dziecka, ponieważ na gruncie prawa pracy matka nie nabywa prawa do tego urlopu.

Te dość rygorystyczne zasady ulegną liberalizacji od 2 stycznia 2016 r. W myśl nowych przepisów wprowadzanych ustawą nowelizującą pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, będzie mogła zrezygnować z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:

  • pozostałą część urlopu wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko (tak jak obecnie),
     
  • przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Nowością jest też uregulowanie sytuacji, gdy matka dziecka jest ubezpieczona z innego tytułu niż stosunek pracy i z racji urodzenia dziecka ma prawo do zasiłku (a nie urlopu) macierzyńskiego. W takim przypadku, jeżeli ubezpieczona - matka dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie zrezygnuje z dalszego pobierania tego zasiłku, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko będzie przysługiwać prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji z pobierania zasiłku.

Omówione w artykule nowe regulacje nie wyczerpują bardzo szerokiego zakresu zmian wprowadzanych na mocy nowelizacji Kodeksu pracy. W następnych artykułach wrócimy do tematu podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego, jak też innych ważnych zmian dotyczących m.in. urlopu rodzicielskiego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.