W księgach rachunkowych prowadzonych przez spółkę osobową należy ujmować wszelkie rozrachunki dokonywane pomiędzy spółką a jej wspólnikami. W tym celu należy prowadzić szczegółową ewidencję księgową pozwalającą ustalić na dzień bilansowy rzeczywistą wartość kapitału własnego spółki oraz stan ewentualnych należności i zobowiązań wobec wspólników.
W księgach rachunkowych spółek osobowych rozrachunki ze wspólnikami mogą być prowadzone na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki". W ewidencji analitycznej prowadzonej do tego konta wskazane jest wyodrębnić poszczególnych wspólników oraz poszczególne tytuły rozrachunków.
Na koncie 24 ujmuje się wszelkie rozliczenia ze wspólnikami spółek osobowych - zarówno służbowe, jak i prywatne. Przykładowo mogą to być rozliczenia z tytułu:
Rozliczenia kapitałowe ze wspólnikami
W księgach rachunkowych należne wkłady na kapitał podstawowy, określone w umowie spółki osobowej, można ująć zapisem:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 80 "Kapitał (fundusz) podstawowy".
Z kolei pokrycie zadeklarowanego wkładu kapitałowego przez wspólników księguje się następująco:
1) jeśli wkłady wnoszone są w postaci środków pieniężnych
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący" lub konto 10 "Kasa",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
2) jeśli wkłady mają postać niepieniężną, tj. aporty (pomijamy kwestię VAT)
- Wn różne konta, np. 01 "Środki trwałe", 02 "Wartości niematerialne i prawne", 03 "Długoterminowe aktywa finansowe", 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe", 31 "Materiały", 33 "Towary" itp.,
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika).
Rozliczenia inne niż kapitałowe
Rozrachunki inne niż kapitałowe ze wspólnikami spółek osobowych dotyczą m.in. wypłacanego wspólnikom udziału w osiągniętym za dany rok zysku oraz zaliczkowych wypłat z tego tytułu, pożyczek udzielonych wspólnikom lub spółce przez wspólników, zaliczek wypłacanych wspólnikom na delegacje oraz zakup materiałów lub towarów, regulowania zobowiązań jednostki oraz otrzymywanie należności od kontrahentów bezpośrednio przez właściciela. W ewidencji księgowej powyższe zdarzenia mogą przebiegać następującymi zapisami:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".
a) przeznaczenie zysku spółki na wypłaty dla wspólników - na podstawie uchwały o podziale zysku
- Wn konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
b) wypłata udziału w zysku - po pomniejszeniu o wypłacone zaliczki na poczet zysku (w tym o trwałe zmniejszenia m.in. z tytułu opłaconych za wspólnika zaliczek na podatek dochodowy i składek ZUS)
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".
a) otrzymanie przez spółkę od wspólnika kwoty pożyczki na rachunek bankowy (w wartości nominalnej)
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
b) zarachowanie odsetek od pożyczki
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" - jeśli pożyczka dotyczy bieżącego finansowania działalności gospodarczej, konto 01 "Środki trwałe" lub 08 "Środki trwałe w budowie" - jeżeli odsetki zwiększają wartość początkową środków trwałych sfinansowanych z pożyczki,
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika).
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 10 "Kasa".
- Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika).
a) otrzymanie przez wspólnika środków pieniężnych
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
b) wpłata należności na rachunek bankowy lub do kasy
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący" lub konto 10 "Kasa",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika).
Rozrachunki prywatne
Do prywatnych rozrachunków wspólników zaliczyć należy m.in. opłacanie z firmowego rachunku bankowego zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek ZUS za wspólników spółek osobowych, mimo że to na nich ciąży obowiązek ich zapłaty. W księgach rachunkowych operacja ta może być dokonana zapisem:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika),
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".
Powyższą transakcję można także ująć na koncie 22 "Rozrachunki publicznoprawne". Wówczas naliczenie zaliczki na podatek dochodowy oraz składek ZUS księguje się zapisem: Wn konto 24 i Ma konto 22, natomiast zapłatę podatku: Wn konto 22 i Ma konto 13-0.
Analiza rozrachunków na koniec roku
Na dzień bilansowy trzeba dokonać analizy rozrachunków na koncie 24 w celu podziału należności i zobowiązań na te, które mają charakter przejściowy oraz na te, które są trwałe. Zmiany o charakterze przejściowym to takie, które zostaną w najbliższym czasie rozliczone. Wynikają one m.in. z bieżących obrotów gotówkowych ze wspólnikami, np. związanych z dokonywanymi bezpośrednio przez wspólników płatnościami z kontrahentami, pobranymi i rozliczanymi zaliczkami na podróż służbową, na zakup materiałów i towarów itp.
Z kolei rozrachunki o charakterze trwałym korygują wartość kapitału własnego spółki. Traktuje się je bowiem jako pobrane zaliczkowo kwoty i jeżeli nie zostaną przez wspólników zwrócone, to rozlicza się je z kapitałem na kontach zespołu 8. Należą do nich m.in. wydatki na cele prywatne wspólników, pobrane zaliczki na poczet wypracowanego zysku, zapłacone w imieniu wspólników zaliczki na podatek dochodowy, składki ZUS - pod warunkiem, że nie zostały zaliczone do kosztów działalności jednostki.
Ujęcie w bilansie
Saldo przejściowe należności lub zobowiązań figurujące na koncie 24 nie podlega przeksięgowaniu na koniec roku, tylko pozostaje na tym koncie. W zależności od tego czy ma ono charakter należności (saldo Wn), czy zobowiązania (saldo Ma), prezentowane jest w bilansie następująco:
Jeśli na koncie 24 widnieją rozrachunki o charakterze trwałym, wówczas do wysokości wypracowanego zysku prezentuje się je w pasywach bilansu ze znakiem minus w pozycji A.IX "Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego". W sytuacji gdy pobrane w ciągu roku przez wspólników kwoty przewyższają zysk lub pogłębiają stratę, to w tej części ujmuje się je w pozycji A.II "Należne wpłaty na kapitał podstawowy" również ze znakiem minus. Ponieważ obie pozycje prezentowane są w kapitałach w wielkości ujemnej, zmniejszają one kapitały własne spółki osobowej.
Przykład Założenia
a) opłacone za wspólników z firmowego rachunku bieżącego zaliczki na podatek dochodowy w łącznej kwocie 12.000 zł (różnica trwała), b) przekazane wspólnikom środki pieniężne w kwocie 40.000 zł, którymi opłacili oni zobowiązania wobec dostawców; z przedstawionych dowodów zapłaty wynikało, że do końca grudnia 2013 r. rozliczono 36.000 zł, natomiast 4.000 zł zostało rozliczone w 2014 r. (różnica przejściowa).
Dekretacja
Księgowania Prezentacja w bilansie
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.)
|